Aleja Wojciecha Korfantego

Aleja Wojciecha Korfantego w Katowicach – jedna z arterii komunikacyjnych Katowic, biegnąca ze Śródmieścia w kierunku północnym. Jest bezpośrednim połączeniem drogowym centrum miasta z Siemianowicami Śląskimi. Znajdują się przy niej budynki użyteczności publicznej, powstałe głównie w czasach PRL. Nosi imię jednego z bohaterów Górnego Śląska − Wojciecha Korfantego.

Aleja Wojciecha Korfantego w Katowicach – jedna z arterii komunikacyjnych Katowic, biegnąca ze Śródmieścia w kierunku północnym. Jest bezpośrednim połączeniem drogowym centrum miasta z Siemianowicami Śląskimi. Znajdują się przy niej budynki użyteczności publicznej, powstałe głównie w czasach PRL. Nosi imię jednego z bohaterów Górnego Śląska − Wojciecha Korfantego.

Przebieg

Rozpoczyna swój bieg od Rynku i skrzyżowania z ulicą Teatralną. Następnie krzyżuje się z ulicą Stanisława Moniuszki oraz ulicą Piastowską. W rejonie ronda gen. Jerzego Ziętka krzyżuje się z aleją Walentego Roździeńskiego (droga krajowa nr 79, droga krajowa nr 86, S86, DTŚ) i ulicą Chorzowską (DK79, DTŚ). Dalej biegnie obok wieżowca DOKP, Spodka, Głównego Instytutu Górnictwa (pl. Gwarków, skrzyżowanie z ul. Misjonarzy Oblatów MN i ul. Katowicką). W rejonie Wełnowca krzyżuje się z ul. Konduktorską i ul. Gnieźnieńską (pl. Walentego Fojkisa). Kończy swój bieg przy skrzyżowaniu z ulicą Telewizyjną obok placu Alfreda, na granicy miasta z Siemianowicami Śląskimi.

Historia

Około 1360 nad rzeką Roździanką (dzisiejsza Rawa, przykryta betonowymi płytami, płynąca pod aleją w rejonie Rynku) na miejscu dzisiejszego "Separatora" została założona kuźnica w ówczesnej Kuźnicy Boguckiej (dzisiejsze Śródmieście). Pierwsze wzmianka pisana o kuźnicy w tym miejscu pochodzi z 1397, zamieszczona w tekście wyroku sądu kurii biskupiej w Krakowie, rozstrzygającego spór o kolaturę parafii mysłowickiej. Zabudowania kuźnicy przetrwały do drugiej połowy XIX wieku.

Trakt do Siemianowic istniał już w XVII wieku jako droga dworska. Na przełomie wieku XVII i XVIII w rejonie dzisiejszej ul. Piastowskiej, ul. Uniwersyteckiej i al. Wojciecha Korfantego działał hutniczy folwark bogucki (od drugiej połowy XVIII wieku należący do właścicieli Kuźnicy Boguckiej).

W miejscu dzisiejszego "Spodka" w 1818 na obszarze dworskim, należącym do Franza von Wincklera, założono hutę "Franz", połączoną w 1860 z hutą "Fanny". Połączony zakład "Fanny-Franz" działał do 1903. Jego zabudowania wykorzystano przy wznoszeniu w tym samym miejscu tzw. "Dworu Marii" − kompleksu zakładowego o hutniczym charakterze, który należał do rodziny Kurtoków. Wyburzono go w latach sześćdziesiątych XX wieku.

W latach 1899−1922 ulica nosiła nazwę Schlossstrasse, w latach 1922−1939 i w 1945 ul. Zamkowa, w latach 1939−1945 Ludendorfstraße, od 11 października 1946 ulica Armii Czerwonej. Uchwałą Rady Miasta Katowice nr VIII/44/90 z 8 października 1990 ulicy nadano nazwę aleja Wojciecha Korfantego. Od początku swego istnienia była miejscem, gdzie znajdowały się budynki użyteczności publicznej.

W latach międzywojennych przy ówczesnej ulicy Zamkowej swoją siedzibę miały: Konsulat Republiki Łotwy (pod numerem 16), Restauracja Zamkowa Franciszka Matuli (ul. Zamkowa 1), jadłodajnia Adelista Dawida (pod numerem 2), Śląski Przemysł Rowerowy (ul. Zamkowa 20), Polhurt − Towarzystwo Przemysłowo-Handlowe (pod numerem 20), wytwórnia chemiczna Steinhoff (ul. Zamkowa 20), Progress Zjednoczone Górnośląskie Kopalnie (biuro sprzedaży węgla, ul. Zamkowa 10), sklep z benzyną, olejami i smarami H. Schwidewskiego (ul. Zamkowa 37 i 38), oddział Banku Kupieckiego Śląskiego i towarzystwa ubezpieczeniowego "Przyszłość" (pod numerem 1). W miejscu dzisiejszego ronda istniał przejazd kolejowy kolejki wąskotorowej, prowadzącej do kopalni "Ferdynand".

4 września 1939 naprzeciw Domu Powstańca przy ówczesnej ulicy Zamkowej hitlerowcy rozstrzelali grupy obrońców miasta, łącznie około osiemdziesięciu harcerzy i powstańców, wśród nich Nikodema Renca. W 1945 uruchomiono pod numerem 38 oddział przedsiębiorstwa Papyrus z Krakowa.

W 1959 władze miasta podjęły decyzję o przebudowie centrum i Rynku. Kamienice jego północnej pierzei wyburzono, by poszerzyć ulicę Armii Czerwonej i tym samym zapoczątkować rozbudowę Śródmieścia w kierunku północnym, które do tego czasu zajmowane było przez dawne zabudowania huty "Marta" i pałacyku von Thiele-Wincklerów (plany poszerzenia arterii zaczęto realizować już w 1938 − wyburzono wtedy kamienice pod numerami 4 i 5). W latach sześćdziesiątych wzniesiono tzw. "Blok Zachód" − ciąg galerii i budynków usługowo-handlowych. Jego projektantem był M. Król. Założenie obejmowało budowę wysokościowców − "Separatora" (bud. 1968), "Ślizgowca" (bud. 1960) oraz "Superjednostki" (bud. 1967−72). W 1965 na skrzyżowaniu z ulicą Feliksa Dzierżyńskiego (dzisiejsza ul. Chorzowska) i al. Walentego Roździeńskiego wybudowano rondo gen. Jerzego Ziętka z podziemnymi przejściami projektu W. Lipowczana. 9 grudnia 2006 oddano do użytku przebudowane rondo ze szklaną kopułą oraz podziemny bezkolizyjny tunel długości około 650 metrów.

Dnia 3 sierpnia 2010 ulicą prowadziła trasa trzeciego etapu wyścigu kolarskiego Tour de Pologne 2010, a 2 sierpnia 2011 − trasa trzeciego etapu Tour de Pologne 2011. W 2011 pod numerem 10 planowana jest budowa wieżowca, w miejsce dawnego Varietes Centrum.

Planowana jest przebudowa alei od Rynku do ronda. 18 maja 2011 zostało wszczęte postępowanie administracyjne, mające na celu wydanie decyzji na realizację inwestycji drogowej pn.: "Przebudowa układu drogowego, placów publicznych, torowiska tramwajowego oraz infrastruktury technicznej w strefie Rondo−Rynek" dla przedsięwzięcia "Przebudowa strefy śródmiejskiej miasta Katowice".

Infrastruktura

Od Rynku do skrzyżowania z ulicą Jesionową i ulicą Słoneczną droga posiada dwa pasy ruchu w każdym kierunku oraz dodatkowy pas poboczny, przeznaczony dla autobusów. W rejonie Wełnowca aleja Wojciecha Korfantego jest drogą publiczną o przekroju jednojezdniowym klasy technicznej Z. Pod aleją zlokalizowane jest odgałęzienie wodociągu magistralnego GPW o przekroju Ø 600 mm, będące w eksploatacji Rejonowego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji. Skrajem alei biegnie szlak Historii Górnictwa Górnośląskiego.

Historyczne obiekty

Przy alei Wojciecha Korfantego znajdują się następujące historyczne obiekty:

• zespół kamienic mieszkalnych zamknięty w czworoboku pomiędzy ulicami: Stanisława Moniuszki, al. W. Korfantego i Piastowską, wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1497/92 z 4 września 1992); wzniesiony około 1900, w stylu eklektycznym z elementami zapowiadającymi secesję;
• "Separator" (al. W. Korfantego 2) − wzniesiony w latach 1967−1972 jedenastokondygnacyjny budynek Głównego Biura Studiów i Projektów Przeróbki Węgla "Separator"; zaprojektowany przez Stanisława Kwaśniewicza; posiada kubaturę 53 000 m3;
• budynek dawnego "Hotelu Grand" (al. W. Korfantego 3) − obecnie siedziba Muzeum Śląskiego, wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1314/83 z 3 października 1983), wybudowany w 1898, w stylu neogotyckim; prawdopodobnymi projektantami obiektu byli Ignatz Grünfeld lub Gerd Zimmermann;
• Galeria Sztuki Współczesnej BWA (al. W. Korfantego 6); pawilon o powierzchni 800 m² oddano do użytku w 1969, wzniesiono go według projektu Stanisława Kwaśniewicza; na górnym pasie koronującym umieszczono fryz rzeźbiarski (nawiązujący do antycznych form);
• budynek trzygwiazdkowego hotelu "Katowice" (al. W. Korfantego 9); oddany do użytku w 1965, projektu Tadeusza Łobosa i inżyniera Franciszka Klimka; hotel posiada kubaturę 53 460 m3 i 200 pokoi jednoosobowych; został wzniesiony na terenach dawnego folwarku katowickiego;
• Pałac Ślubów (al. W. Korfantego 14); oddany do użytku w 1969, wzniesiony według projektu Mieczysława Króla; w jego miejscu do początku lat sześćdziesiątych istniały zabudowania huty "Marta"; obiekt ma być wyburzony w 2011;
• "Superjednostka" (al. W. Korfantego 16−32) − jeden z największych budynków mieszkalnych w Polsce, wybudowany w latach 1967−1972 według projektu Mieczysława Króla; posiada kubaturę 164 000 m³ i powierzchnię mieszkalną 33 600 m² oraz 762 mieszkania;
• hala widowiskowa "Spodek" (al. W. Korfantego 35); wzniesiona w latach 1964−1971 według projektu Biura Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Przemysłowego z Warszawy, reprezentowanego przez architektów Macieja Gintowta i Macieja Krasińskiego; wykonawcą konstrukcji został Andrzej Żórawski; kubatura hali głównej to 246 624 m³, całkowita powierzchnia użytkowa hali − 15 386 m², stałych miejsc siedzących − 7 776; koszt budowy wyniósł 800 000 000 złotych; do 1997 obiekt nosił nazwę Wojewódzka Hala Widowiskowo-Sportowa w Katowicach;
• kamienice mieszkalne (al. W. Korfantego 58, 68), wybudowane w 1936 w stylu funkcjonalizmu;
• kamienica mieszkalna (al. W. Korfantego 60), wzniesiona w 1937 w stylu funkcjonalizmu;
• kamienice mieszkalne (al. W. Korfantego 66, 70, 72, 74, 76), wybudowane pod koniec lat trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalistycznym;
• willa w ogrodzie (al. W. Korfantego 71), wzniesiona w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu;
• kamienice mieszkalne (al. W. Korfantego 80, 84), wybudowane pod koniec lat czterdziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu;
• budynki mieszkalne (al. W. Korfantego 111/113, 115), wzniesione na początku XX wieku;
• neoklasycystyczny budynek Sądu Apelacyjnego (al. W. Korfantego 117, 119), wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1664/97 z 15 grudnia 1997); został wzniesiony prawdopodobnie w 1905; ochroną objęty jest budynek wraz ze schodami; budynek jest dawną siedzibą koncernu Hohenlohe Werke (niem. Zakłady Hohenlohego);
• zabytkowe budynki mieszkalne (al. W. Korfantego 118, 120, 124/126, 128, 123, 125, 127, 131, 133, 134/136);
• kościół pw. NMP Wspomożenia Wiernych (al. W. Korfantego 121/1); wzniesiony i poświęcony w 1930; konsekrowany 4 października 1970 przez bpa Czesława Domina;
• budynek plebanii (al. W. Korfantego 121), wzniesiony w pierwszej połowie XIX wieku w stylu neoklasycystycznym, jako dany budynek administracji huty Hohenlohe;
• zabudowa mieszkalniowa dawnej "Kolonii Fryderyka" (al. W. Korfantego 147/145, 151/149, 153/155, 157/159, 161/163, 165/167, 181/183, 185/187, 189), pochodząca z końca XIX wieku;
• dawna hala pieców destylacyjnych w Zakładach Metalurgicznych Silesia (w dzielnicy Wełnowiec), przy al. W. Korfantego 141 (róg z ul. Konduktorską 8), wpisana do rejestru zabytków (nr rej.: A/1385/89 z 30 maja 1989), wzniesiona w 1913, w stylu modernizmu;
• zabudowa Szybu "Alfred" (al. W. Korfantego 182, 184), wpisana do rejestru zabytków (nr rej.: A/1228/78 z 19 sierpnia 1978); teren wraz z obiektami dawnej kopalni "Alfred": lokomotywownia, warsztaty, kotłownia, maszynownia, nadszybie, łaźnia, cechownia, kuźnia, stajnia, dwa domy mieszkalne; budynki pochodzą z 1910, zostały wybudowane w stylu historyzmu i modernizmu; do rejestru wpisany został także starodrzew.

Instytucje

Przy al. Wojciecha Korfantego swoją siedzibę mają:

• Muzeum Śląskie (al. W. Korfantego 3),
• Galeria Sztuki Współczesnej Biura Wystaw Artystycznych (al. W. Korfantego 6),
• Fundacja Nagród i Wyróżnień im. Bohaterów Wieży Spadochronowej, oddział śląski Polskiej Izby Turystyki, ZHP Komenda Chorągwi Śląskiej (al. W. Korfantego 8),
• Urząd Stanu Cywilnego oraz siedziba Zespołu Śpiewaków Miasta Katowice "Camerata Silesia" (al. W. Korfantego 14),
• Kompleks przy al. Wojciecha Korfantego 35: "Hotel Olimpijski", Katowicki Klub Hokejowy, Górnośląski Klub Sportowy, Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, Polska Technika Górnicza,
• Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze (al. W. Korfantego 38),
• administracja osiedla "Superjednostka",
• Atelier Fotografii Alternatywnej Silmaril,
• Wojewódzkie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (al. W. Korfantego 66/6),
• wieżowiec i przychodnia Głównego Instytutu Górnictwa (al. W. Korfantego 79),
• Zakład Budowy Urządzeń i Aparatury Naukowo-Doświadczalnej (al. W. Korfantego 81),
• Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej − oddział eksploatacji budynków nr 1 (al. W. Korfantego 84a),
• Centrum Szkoleniowo-Konferencyjne KZRS "SCh" w Warszawie − oddział okręgowy (al. W. Korfantego 105),
• Sąd Apelacyjny (al. W. Korfantego 117/119),
• Katowickie Przedsiębiorstwo Geologiczne (al. W. Korfantego 125a),
• Urząd Pocztowy Katowice 12 (al. W. Korfantego 128),
• Reinhold Center − zespół budynków biurowo-konferencyjnych (al. W. Korfantego 138); w 2010 zakończyła się pierwsza faza budowy − do użytku oddano obiekt PKP Cargo;
• Spółdzielnia Pracy "Oświata" − Śląskie Centrum Edukacji oraz Regionalne Centrum Rozwoju Przedsiębiorczości (al. W. Korfantego 141),
• Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Izolacji Budowlanej (al. W. Korfantego 193),
• Centrum Usług Górniczych (al. W. Korfantego 195),
• Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa (oddział), Śląskie Centrum Zaopatrzenia Budownictwa Silesia, Śląskie TKKF − Zarząd Wojewódzki, Techniczne Laboratorium Drogownictwa, Towarzystwo Edukacji Bankowej, Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej Zarząd Wojewódzki,
• przedsiębiorstwa wielobranżowe, restauracje, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, kancelarie prawnicze i biura prawne, prywatne szkoły, pracownia protetyczna, gabinety kosmetyczne, oddziały banków, dom maklerski, wspólnoty mieszkaniowe, "Hurtownie Polskie" Sp. z o.o.

Komunikacja

Natężenie ruchu w godzinie szczytu popołudniowego na odcinku alei od ul. Piastowskiej do ronda gen. Jerzego Ziętka wynosi 1702 samochody na godzinę. W rejonie skrzyżówań z ulicą Słoneczną i z ulicą Telewizyjną (plac Alfreda) znajdują się pętle tramwajowe.

Aleją Korfantego kursują Tramwaje Śląskie i linie autobusowe KZK GOP. Aleją kursują także linie autobusowe MZK Tychy w kierunku Tychów oraz linie autobusowe PKM Jaworzno w kierunku katowickiego dworca PKS.