Plac Teatralny

Plac Teatralny – rozległy plac w Warszawie, rozpostarty pomiędzy fasadą Teatru Wielkiego a ulicą Senatorską.

Plac Teatralny – rozległy plac w Warszawie, rozpostarty pomiędzy fasadą Teatru Wielkiego a ulicą Senatorską.

Układ

Główną oś placu stanowi ulica Senatorska. Zbiegają się z nią w obrębie placu ulice:

• Moliera,
• Nowy Przejazd,
• Bielańska,
• Wierzbowa.

Historia

Na terenie dzisiejszego placu Teatralnego, położonego niedaleko Zamku Królewskiego, w roku 1695 zakończono wznoszenie Marywilu, czyli pałacu królowej Marysieńki, który wyburzono przed 1833 rokiem robiąc miejsce dla Teatru Wielkiego projektu Corazziego. W roku 1819 do Marywilu dobudowano jedno skrzydło, którego kolumnada została potem wkomponowana w nowo budowany teatr (obecna wschodnia niska część fasady). Pierwotnie w Marywilu działały księgarnie, zakon żeński dla panien z dobrych domów a nawet, krótko istniejące, towarzystwo naukowe. Dziedziniec budynku z biegiem lat zamienił się w targowisko.

Plac Teatralny powstał zatem wraz ze wzniesieniem monumentalnego Teatru Wielkiego. Razem z przeniesieniem się w roku 1818 siedziby władz miejskich do Pałacu Jabłonowskich obszar ten stał się centrum życia miasta.

W dniu 11 listopada 1863 roku w czasie powstania styczniowego Rosjanie przeprowadzili na tym placu egzekucję czeladnika garbarskiego Antoniego Amnera i czeladnika ślusarskiego Józefa Dąbrowskiego za zamach na carskiego gen. Treptowa.

Tutaj miały miejsce wielkie manifestacje patriotyczne, zarówno w okresie powstania styczniowego, jak i wydarzeń rewolucyjnych 1905-07. W pałacu mieścił się w 1939 roku sztab cywilnej obrony Warszawy.

W efekcie wojny zniszczona została praktycznie cała północna pierzeja placu, pozostał jedynie Pałac Blanka, który bankier wzniósł w roku 1764. Odbudowa Pałacu Jabłonowskich i kościoła św. Andrzeja miała miejsce dopiero w latach 90., co zakończyło proces przywrócenia kompletnej zabudowy w otoczeniu placu.

Otoczenie

Przy placu tym znajdują się m.in.:

• Pałac Blanka – ul. Senatorska 14;
• Pałac Jabłonowskich – ul. Senatorska 14/16;
• Teatr Wielki – Opera Narodowa – ul. Senatorska 21/25;
• Kamienica Petyskusa – ul. Senatorska 27;
• pomniki Stanisława Moniuszki i Wojciecha Bogusławskiego, przed odbudową Pałacu Jabłonowskich również pomnik Bohaterów Warszawy;
• Południk Warszawski;
• Kościół św. Brata Alberta i św. Andrzeja Apostoła (kościół środowisk twórczych) – pl. Teatralny 18;
• tzw. pawilon Wedla stojący na miejscu nieodbudowanej kamienicy Mikulskiego na rogu ul. Senatorskiej i Bielańskiej – zamykającej w latach 1830–1944 północną pierzeję placu od strony zachodniej.