Plac Zamkowy

Plac Zamkowy w Warszawie – plac w Warszawie, w Śródmieściu, na granicy Starego Miasta i Śródmieścia Północnego, wytyczony w latach 1818–1821 według projektu Jakuba Kubickiego w miejscu wcześniej istniejących zabudowań w postaci Bramy Krakowskiej, miejskich murów obronnych i zabudowy przylegającej do narożnika zachodniej fasady zamku. Plac ma kształt nieregularnego czworokąta u wylotu pięciu ulic, zniszczony w 1944, odbudowany w latach 1949–1958 wg jednolitego stylu architektonicznym. Od lat 70. XX wieku wschodnią pierzeję placu stanowi zrekonstruowana fasada Zamku Królewskiego w Warszawie.

Plac Zamkowy położony jest u wylotu Traktu Królewskiego, który wytyczał główny kierunek rozwojowy miasta w XVIII wieku wzdłuż skarpy wiślanej.

Plac Zamkowy w Warszawie – plac w Warszawie, w Śródmieściu, na granicy Starego Miasta i Śródmieścia Północnego, wytyczony w latach 1818–1821 według projektu Jakuba Kubickiego w miejscu wcześniej istniejących zabudowań w postaci Bramy Krakowskiej, miejskich murów obronnych i zabudowy przylegającej do narożnika zachodniej fasady zamku. Plac ma kształt nieregularnego czworokąta u wylotu pięciu ulic, zniszczony w 1944, odbudowany w latach 1949–1958 wg jednolitego stylu architektonicznym. Od lat 70. XX wieku wschodnią pierzeję placu stanowi zrekonstruowana fasada Zamku Królewskiego w Warszawie.

Plac Zamkowy położony jest u wylotu Traktu Królewskiego, który wytyczał główny kierunek rozwojowy miasta w XVIII wieku wzdłuż skarpy wiślanej.

Opis i historia

Plac Zamkowy to obecnie dawny teren zamku książęcego i obszar znajdujący się poza murami Starej Warszawy, przy czym zarys murów miejskich zaznaczony jest na bruku placu. Południowo-wschodnią pierzeję placu, od strony skarpy, stanowił kościół i klasztor Bernardynek, wzniesiony na przełomie XVI i XVII wieku, a rozebrany w 1843, aby zrobić miejsce dla nowego zjazdu ulicą Nowy Zjazd, biegnącą wiaduktem Pancera początkowo w kierunku Wisły i ulicy Dobrej, a od 1864 w kierunku nowego, stałego mostu Kierbedzia przez Wisłę.

Na placu znajduje się kolumna króla Zygmunta III Wazy z 1644, najstarszy i symboliczny dla miasta pomnik (dzieło Clemente Molliego). We wschodniej pierzei placu stoi bryła zrekonstruowanego po zniszczeniach II wojny światowej Zamku Królewskiego, rezydencji książąt mazowieckich, a następnie królów Polski i wielkich książąt Litwy z XVI-XVIII wieku, zbombardowanej i wysadzonej w powietrze przez hitlerowców w czasie okupacji.

W roku 1907 wiadukt Pancera zmodernizowano dla potrzeb obsługi tramwajów elektrycznych, które pojechały nim z Placu Zamkowego niecały rok później.

W roku 1949 plac został połączony schodami ruchomymi z nowo powstałą Trasą W-Z. Przebiegający pod placem Zamkowym tunel Trasy W-Z oraz jej wiadukt (prowadzący do mostu Śląsko-Dąbrowskiego) powstały w miejscu zniszczonego w czasie działań wojennych wiaduktu Pancera.

Plac był sceną wielu dramatycznych wydarzeń w historii Polski. Odbywały się tutaj manifestacje patriotyczne (m.in. w okresie poprzedzającym wybuch powstania styczniowego):

• 27 lutego 1861 od kul rosyjskich padło pięciu poległych;
• 8 kwietnia 1861 pięć rot piechoty i dwa szwadrony jazdy rosyjskiej (ok. 1300 żołnierzy), dowodzone przez generała Stiepana Aleksandrowicza Chrulewa dokonały krwawej masakry ludności cywilnej Warszawy, w wyniku której zginęło ponad 100 osób;
• w poniedziałek 15 listopada 1920 na placu miało miejsce uroczyste wręczenie buławy marszałkowskiej pierwszemu marszałkowi Polski, Józefowi Piłsudskiemu.

W czasie stanu wojennego na placu doszło do niezwykle brutalnej akcji rozpędzenia przez ZOMO manifestacji 3 maja 1982. W tym samym miejscu 10 lipca 1997 Prezydent Stanów Zjednoczonych Bill Clinton wygłosił przemówienie z okazji ogłoszonego dwa dni wcześniej zaproszenia Polski, Czech i Węgier do uczestnictwa w NATO. W 1998 na rogu placu Zamkowego i ul. Senatorskiej odsłonięto Pomnik Katyński w Warszawie, od 2012 znajdujący się przy ul. Podwale.

Upamiętnienia

Widok placu Zamkowego przedstawiono na znaczku Poczty Polskiej wydanym w piątej części serii Stolice państw Unii Europejskiej.