Kościół Przemienienia Pańskiego

Kościół Przemienienia Pańskiego - usytuowany w Warszawie przy ulicy Miodowej barokowy kościół ojców kapucynów, zlokalizowany w dzielnicy Śródmieście.

Kościół Przemienienia Pańskiego - usytuowany w Warszawie przy ulicy Miodowej barokowy kościół ojców kapucynów, zlokalizowany w dzielnicy Śródmieście.

Historia

Powstał wraz z klasztorem w latach 1683-1694 z inicjatywy króla Jana III Sobieskiego jako wotum dziękczynne za zwycięstwa w bitwach pod Chocimiem i pod Wiedniem.

Tak J. Bartoszewicz opisuje historię powstania świątyni (z niewielkimi skrótami, pisownia oryginalna):

Biskup poznański Wierzbowski wydał 27 grudnia 1681 kanoniczne zezwolenie na założenie klasztoru. Król zakupił plac i dom na ul. Miodowej. W pierwszej kolejności wybudowana została kaplica (1682), w której zakonnicy rozpoczęli odprawianie nabożeństw, szybko zyskując przychylność mieszkańców Warszawy. W kolejnym roku (11 lipca) król nakazał wydać dyplom fundacyjny dla klasztoru. Kamień węgielny pod kościół został położony 23 lipca 1683, w przededniu wyprawy wiedeńskiej. Na uroczystości był obecny Jan III Sobieski, królowa Maria Kazimiera, synowie, nuncjusz apostolski Opizo Pallavicini arcybiskup Efezu, biskup Wierzbowski, senatorowie, hetmani, ministrowie i tłumy warszawiaków. Na kamieniu, zamiast pierwotnych słów Christo Redemptori Joannes III. Polon. Rex … król nakazał wyryć słowa Christo Triumphatori Joannes III. Polon. Rex ….

Na wiosnę 1686 zaczął o. Paweł z Imoli budować klasztor wg projektu włoskiego budowniczego - architekta Affaity (młodszego). Ponieważ projekt, swoją wielkością i wspaniałością, zaprzeczał regule zakonnej król zdecydował o budowie klasztoru skromniejszego, dotychczasowy budowniczy Augustyna Locci stworzył nowy projekt a nadzór nad budową powierzono Karolowi Ceroni. W maju 1688 król zakupił plac, z przeznaczeniem na dziedziniec i ogrody, rozciągający się od kościoła do pałacu biskupa Zbąskiego.

Ostateczny projekt realizacyjny kościoła przygotował prawdopodobnie Tylman z Gameren. Papież Innocenty XII w brewe z 1 grudnia 1694 wcielił fundacje (wyniesione później do stopnia klasztory) w Warszawie i Krakowie do prowincji toskańskiej, zakazał zakonnikom opuszczania konwentów bez zgody Stolicy Apostolskiej, wyjął braci spod jurysdykcji biskupa diecezjalnego i zezwolił na utworzenie nowicjatu dla 12 Polaków. Nowym kommissarzem jeneralskim kapucynów w Polsce został o. Franciszek Arrezzi. Tak opisuje przybycie o. Arrezzi do Warszawy J. Bartoszewicz (pisownia oryginalna):

O. Arrezzi do tego stopnia przejął się wyglądem kościoła, że potrzebna była aż dyspensa papieska (...Porzućcie więc skrupuły, a wsparci sprawiedliwem przekonaniem Jego świętobliwości, módlcie się... tak pisał kardynał Ajaccioli do o. komisarza) aby mogli zakonnicy zacząć odprawiać nabożeństwa.

Napis na fryzie świątyni „Te decet Hymnus Deus in Syon, Tibbi reddam veta mea in conspectu omnis populi”, jest dwuwierszem z Psalmu 65 (64) Dawida, w tłumaczenie z Biblii Tysiąclecia, brzmi: Ciebie należy wielbić, Boże, na Syjonie. Tobie śluby dopełniać, co próśb wysłuchujesz.

Poświęcenie kościoła odbyło się 11 października 1692 r, ale jego budowa zakończyła się latem 1694 r. Dzwon do kościoła pochodził z zegara pałacowego w Wilanowie. Król miał jeszcze zamiar wybudować kościół dolny, ale warunki geologiczne na to nie pozwoliły i podziemia przeznaczono na krypty.

Jak podaje dziejopis (pisownia oryginalna) ...duch Jana III czuwał nad pobożną fundacyją... Żadne wojska nie zajmowały i niedotknęły wśród kilkuletnich ciągłych od r. 1700 zapasów i pochodów wojennych, kapucynów w Warszawie. Owszem przebywający koleją w stolicy podczas tych zaburzeń monarchowie, August II, Piotr Wielki i Karol XII, zwiedzali z uszanowaniem zwłoki królewskie.)

W 1738 r w czterech klasztorach w Polsce było około 50 zakonników pochodzenia polskiego i stolica apostolska powierzyła opiekę nad nimi prowincji czeskiej a Benedykt XIV (5 października 1754) kustodię polską podniósł do rangi prowincji, zaś Klemens XIII w 1761 ją usamodzielnił.

Nuncjusz Camillo Paolucci w obliczu mnogiego ludu ukoronował kapucynom obraz Najświęt. Panny, półbiustowy, który im podarował jeden z mieszkańców warszawskich, syndyk klasztoru Fiszer.

W 1781 r uroczyście obchodzono 100. rocznicę sprowadzenia kapucynów do Polski(pisownia oryginalna):

Świątynia posiada skromną fasadę, zachowującą porządek toskański, przyozdobioną herbem Sobieskich - Janina. W fasadę wmurowano też tablicę pamiątkową poświęconą Jurajowi Križanicowi.

17 czerwca 1983 w czasie swojej drugiej podróży do Polski świątynię odwiedził Jan Paweł II. Papież pomodlił się przed Najświętszym Sakramentem oraz przy urnie z sercem Jana III Sobieskiego w Kaplicy Królewskiej.

Wybrane ołtarze i kaplice w kościele w połowie XIX w

Ołtarz główny z obrazami Przemienienia Pańskiego i św. Wojciecha pędzla Szymona Czechowicza. Na cyborium olejny obraz głowy Chrystusa w koronie cierniowej nieznanego autora. U góry pod sklepieniem, nad ołtarzem, tarcza z koroną z herbem Sobieskich – Janina, podtrzymywana przez aniołów. Na słupach ołtarza głównego, z prawej strony ołtarz św. Jana Nepomucena z olejnym obrazem świętego, po lewej św. Fidelisa (Marka Roya) pierwszego kapucyna męczennika też z obrazem.

Kolejny ołtarz z prawej strony - ołtarz Niepokalanego Poczęcia NMP z ukoronowanym (srebrnymi, pozłacanymi koronami) obrazem NMP. Wcześniej w ołtarzu znajdował się obraz mozaikowy Zwiastowania NMP.

Następny – ołtarz św. Antoniego z Padwy również z olejnym obrazem świętego.

Trzeci ołtarz po prawej stronie – Pana Jezusa, a w nim figura Jego na krzyżu z kości rżnięta, za szkłem, pięknej roboty.

Po lewej stronie znajdowały się tylko dwa ołtarze: św. Franciszka Serafickiego z obrazem świętego pochodzącym z galerii watykańskiej, dar księżnej Czartoryskiej, siostry Stanisława Augusta i ołtarz św. Feliksa, kapucyna, a w niem posąg świętego z wosku, za szkłem, cudami licznemi słynący.

Dwie kaplice znajdowały się po lewej stronie świątyni.

Kaplica dawniej zwana królewską a po złożeniu w niej serca króla (26 czerwca 1830) nazwana kaplicą Jana III, z ołtarzem i obrazem błogosławionego Anioła z Akry pędzla warszawskiego malarza Gładysza, przeniesionym z kościoła św. Anny (oo. bernardynów). W kaplicy tej są zamurowane w sarkofagu (osobiście przez Henryka Marconiego) wnętrzności w skrzynce ołowianej zachowane Jana III oraz serce króla złożone w pomniku przez biskupa Adama Prospera Burzyńskiego w srebrnym naczyniu naczynie owe było w kształcie serca obwiązane. Popiersie Jana III, wykonane z białego marmuru, jest autorstwa Ludwika Kaufmanna. Sarkofag ten znajduje się po prawej stronie ołtarza, zaś po lewej stronie umieszczony jest sarkofag Augusta II a w nim urna szara marmurowa ze szczątkami króla. Kaplica była owalna z dwoma oknami, drzwi przeszklone oddzielały ją od kościoła.

Druga kaplica św. Kajetana (dawniej kaplica „brűhlowska”) ma w ołtarzu obraz świętego, nieznanego malarza włoskiego, odkupiony przez księżnę Czartoryską z byłego klasztoru teatynów (mieścił się na ul. Długiej w domu kanclerza Joachima Chreptowicza).

Ciekawostki

• W Kaplicy Królewskiej znajdują się 2 sarkofagi królewskie: z sercem Jana III Sobieskiego oraz z wnętrznościami Augusta II Mocnego.

• W podziemiach świątyni spoczywa wielu przedstawicieli polskiej arystokoracji i inteligencji (głównie z XIX wieku) m.in.:Aleksandra z Pernettów ks. Zajączkowa, żona Józefa Zajączka, Maurycy hr. Hauke, generał armii napoleońskiej i Królestwa Polskiego, prapradziadek Filipa księcia Edynburga, męża Królowej Elżbiety II.

• Co roku w podziemiach kościoła można obejrzeć ruchomą szopkę bożonarodzeniową, która cieszy się ogromną popularnością wśród dzieci.