Pałac Paca-Radziwiłłów

Pałac Paca-Radziwiłłów – pałac w stylu późnoklasycystycznym znajdujący się w Warszawie przy ul. Miodowej 15.

Pałac Paca-Radziwiłłów – pałac w stylu późnoklasycystycznym znajdujący się w Warszawie przy ul. Miodowej 15.

Historia

Pałac ten został zbudowany w latach 1681-1687 w stylu barokowym na polecenie Dominika Mikołaja Radziwiłła według projektu Tylmana z Gameren. Był własnością rodziny Radziwiłłów do początku XIX wieku (z przerwą w latach 1744-1759 kiedy to należał do biskupa Andrzeja Załuskiego i Józefa, jego brata. Dla nich około 1757 wzniesiono nowe oficyny przy ul. Miodowej według projektu Jakuba Fontany. W latach 1762-1775 pałac był dzierżawiony przez Michała Fryderyka Czartoryskiego).

W pałacu często bywał Stanisław August Poniatowski. 3 listopada 1771, podczas powrotu z tego pałacu na warszawski zamek, został porwany przez konfederatów barskich.

W czasie walk z wojskami rosyjskimi podczas Insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku pałac został częściowo zniszczony. Podczas okupacji pruskiej w latach 1807-1809 w zaniedbanym budynku znajdował się teatr, później zaś koszary wojskowe i lazaret.

W roku 1823 pałac kupił generał Ludwik Michał Pac, dla którego w latach 1824-1828 został przebudowany według projektu Henryka Marconiego w stylu klasycystycznym. W środkowej części architekt umieścił sześciokolumnowy portyk; zbudował także skrzydła boczne i dwupiętrowe pawilony od strony ul. Miodowej, w miejsce wcześniejszych oficyn, połączone przez trójarkadową, półkolistą bramę. Fryz ponad arkadami, przedstawiający Tytusa Kwinkcjusza Flamininusa ogłaszającego wolność greckich miast, został udekorowany płaskorzeźbami Ludwika Kaufmanna. We wnętrzach pałacu urządzono Salę Gotycką i Mauretańską.

Generał Pac wziął udział w powstaniu listopadowym, za co w roku 1835 jego majątek wraz z pałacem został skonfiskowany. Przebudowano jego wnętrza pod kierunkiem Stefana Balińskiego. W latach 1848-1875 mieściła się w tym budynku siedziba Rządu Gubernialnego, a w 1875-1939 – Sąd Okręgowy. W 1825 roku pod kierunkiem architekta Oskara Sosnowskiego przeprowadzono restaurację pałacu, wyburzając XIX-wieczne przybudówki i schody od ogrodu.

Pałac częściowo został zburzony podczas II wojny światowej. Odbudowano go w latach 1948-1951 według projektu Czesława Konopki i Henryka Białobrzeskiego, przy czym elewację od strony dziedzińca odbudowano według projektów Marconiego, a elewację ogrodową według zmodyfikowanego oryginalnego barokowego projektu Tylmana z Gameren. Jest obecnie siedzibą Ministerstwa Zdrowia.

Architektura

Przed pałacem znajduje się klasycystyczna brama o półkolistym kształcie z fryzem nad dwoma arkadami i niszą pomiędzy nimi. Budynek został zbudowany na planie kwadratu, w narożnikach posiada cztery pawilony, które od strony ogrodu zwieńczone są barokowymi hełmami. Elewacja od strony dziedzińca od ul. Miodowej utrzymana jest w stylu klasycystycznym z portykiem, natomiast elewacja od strony ogrodu jest barokowa z końca XVII wieku.