Ulica Jana Kilińskiego

0

Ulica Jana Kilińskiego w Warszawie – jedna z niewielkich uliczek Starego Miasta, biegnąca od ul. Podwale do ul. Długiej.

Czytaj dalej

Ulica Jana Kilińskiego w Warszawie – jedna z niewielkich uliczek Starego Miasta, biegnąca od ul. Podwale do ul. Długiej.

Historia

Dzisiejsza ulica Kilińskiego pojawiła się w połowie XVI wieku jako przesmyk w zabudowie, którym poprowadzono drewniane rury zaopatrujące Stare Miasto w wodę; wypływała ona ze źródła na posesji przy ul. Długiej 32/34.

W końcu XVII wieku uliczkę uregulowano, kierując się zamiarem budowy kamienicy rajcy Jakuba Schultzendorffa na Długiej; ostatecznie wzniesiono tam nieukończony pałac, wybudowany pod nr. 7 z pominięciem projektowanego zachodniego członu.

Od roku 1717 pałac należał do biskupa kujawskiego Konstantego Felicjana Szaniawskiego, od roku 1762 - do starosty lubiatowskiego, generała-majora wojsk litewskich, Stanisława Mycielskiego.

W latach 1787-89 pałac został przebudowany przez Jana Christiana Kamsetzera w stylu klasycystycznym dla marszałka nadwornego koronnego Kazimierza Raczyńskiego; od tego czasu zwany jest Pałacem Raczyńskich. Wzdłuż obecnej ulicy Kilińskiego zwanej wtedy Wąską stały pałacowe zabudowania gospodarcze, sięgające aż do ul. Podwale. Po zachodniej stronie Wąskiej wznosił się wybudowany w pierwszej połowie XVII wieku dwór księcia Janusza Radziwiłła; został on spalony przez Szwedów w roku 1656. W latach sześćdziesiątych od strony ul. Długiej powstał murowany dwór majora Ludwika Orgiewalda, zaś na wschodniej części tej działki odbudowano dwór Radziwiłłów, tym razem dla Bogusława Radziwiłła.

W roku 1754 ów dwór należał do sekretarza i łożniczego Augusta III; jego budynek dotrwał aż do roku 1901. W okresie stanisławowskim mieścił się w nim zajazd; mieszkał tu też wybitny poeta epoki - Stanisław Trembecki. W roku 1821 posesję nabył młynarz Krystian Teisler; w połowie stulecia od strony ul. Podwale urządzono ogródek z piwiarnią zwany Zaciszem. Po dziesięciu latach wzniesiono tam pawilon z salą dla orkiestry, bilardem, i pokojami mieszkalnymi. Front tej działki od strony ul. Długiej w roku 1810 zajęły bliźniacze kamienice jubilera Krystiana Karollego, wzniesione być może według projektu Hilarego Szpilowskiego. W roku 1854 ulicę Wąską zamknięto na czas budowy nowych oficyn dawnego pałacu Kazimierza Raczyńskiego; autorem projektu przebudowy był Alfons Kropiwnicki.

Jesienią tego samego roku ulice na nowo wybrukowano i otwarto dla ruchu; w roku 1866 wyburzono znajdujące się tuż przy ulicy zabudowania należące niegdyś do młynarza Teislera. Od roku 1863 właścicielem tej posesji był Jan Gottlieb Bloch, po nim hrabia Ludwik Krasiński, który w roku 1868 wyremontował całą zabudowę i powiększył oficyny. Pod koniec lat siedemdziesiątych XIX wieku dzierżawił on ogródek piwny niejakiemu Kuzińskiemu, który zmienił jego nazwę na "Chateaux de Fleurs"; po tym okresie działał tam teatrzyk z występami szansonistek, którym przygrywała orkiestra strażacka. Od roku 1887 doszła kolejna atrakcja: w części ogródka występował cyrk Salamońskiego.

W roku 1870 u zbiegu z ul. Długą wystawiono wieloboczny pawilon, w którym prowadzono sprzedaż i prenumeratę czasopism; 11 lat później, w roku 1881 ulicą Wąską poprowadzono trasę tramwaju konnego, kursującego następnie ulicą Długą do Podwala. W roku 1901 kosztem terenu nieczynnej od kilku lat piwiarni i dawnego dworu radziwiłłowskiego ulicę Wąską poszerzono; przy okazji pod toporami legł piękny, zabytkowy drzewostan.

Przy uregulowanej na nowo ulicy w latach 1901-02 pod numerami 1 i 3 wzniesiono dwie trzypiętrowe kamienice dla Karola Raczyńskiego; rok później kończąc poszerzanie ulicy rozebrano kamienice jubilera Krystiana Karollego od strony ulicy Długiej. Na ich miejscu wzniesiono dla Raczyńskich dwa nowe nowe czteropiętrowe domy, zniszczone potem podczas okupacji; jeden z nich, pod nr. 5, zajął parcelę u zbiegu z ul. Wąską.

Równocześnie ułożono drugi tor dla tramwajów, jednak skasowano go już po kilku latach; od roku 1907 w ich miejsce ulicą Miodową kursowały nowoczesne tramwaje elektryczne. W roku 1917 Wąskiej nadano obecną nazwę - Jana Kilińskiego; miało to uzasadnienie, ponieważ bohater Insurekcji Warszawskiej mieszkał niegdyś w pobliżu - przy ul. Szeroki Dunaj 5.

Rok 1939 nie przyniósł zniszczeń w zabudowie ulicy; 24 stycznia 1944 w czasie łapanki hitlerowcy rozstrzelali przy Kilińskiego około 50 osób. Tragicznym epizodem z dni powstania jest wybuch czołgu pułapki, znalezionego przez powstańców na Placu Zamkowym; w wyniku jego eksplozji zginęło około 80 osób, 150 odniosło rany, zaś zabudowa ulicy została uszkodzona w znacznym stopniu.

W dniach powstania, w Pałacu Raczyńskich od 10 sierpnia mieścił się szpital powstańczy; 2 września został on spacyfikowany przez Niemców, którzy wymordowali prawie 400 rannych i personel placówki, zaś sam pałac podpalili. Ogień strawił całą zabudowę ulicy.

Pałac odbudowano w latach 1948-49, jednak rekonstrukcja wnętrz ciągnęła się do roku 1976; zaraz po wojnie, w roku 1946 rozebrano kamienice pod nr. 1 i 3, zaś ich oficyny dopiero w roku 1968. Kamienicę pod nr. 5 u zbiegu z Długą rozebrano po roku 1947; cała nieparzysta strona ulicy mimo ciekawej historii, nie doczekała się w okresie powojennym logicznej zabudowy.

W listopadzie 2012 Rada Warszawy zmieniła brzmienie nazwy ulicy z Kilińskiego na Jana Kilińskiego.

Otoczenie

  • Mury obronne w Warszawie
  • Pomnik Małego Powstańca

Ulica Jana Kilińskiego - to miejsce nie posiada jeszcze przewodnika. Jeśli znasz to miejsce, to tutaj możesz napisać przewodnik.