Szpital Dziecięcy Bersohnów i Baumanów

Szpital Dziecięcy Bersohnów i Baumanów w Warszawie - nieistniejąca żydowska placówka medyczna funkcjonująca w latach 1878-1942 w Warszawie przy ulicy Siennej 60.

Szpital Dziecięcy Bersohnów i Baumanów w Warszawie - nieistniejąca żydowska placówka medyczna funkcjonująca w latach 1878-1942 w Warszawie przy ulicy Siennej 60.

Historia

Zamysł budowy szpitala dla leczenia dzieci żydowskich zrodził się na poczatku lat 70. XIX wieku. W 1873 roku dwie rodziny: Majer i Chaja Bersohn oraz Salomon i Paulina Bauman zakupiły teren pod budowę szpitala. Szpital wybudowano na terenie położonym pomiędzy dwiema równoległymi ulicami: Sienną i Śliską (stąd podawany jest z reguły podwójny adres: ul. Śliska 51/Sienna 60). Dzięki ich środkom finansowym w latach 1876-1878 powstał cały kompleks szpitalny, zaprojektowany przez Artura Goebla. Pomiędzy 1903-1912 w szpitalu pracował jako pediatra Janusz Korczak.

Podczas I wojny światowej dramatycznie zmieniła się sytuacja finansowa szpitala, ze względu na to, że zapisy testamentowe i założycielskie uległy dewaluacji. W 1923 roku placówka została zamknięta. Sytuacja uległa zmianie po licznych interwencjach lekarki Anny Braude-Hellerowej, dzięki której zabudowania szpitalne od Zarządu Fundacji Bersohnów i Baumanów przejęło Towarzystwo Przyjaciół Dzieci w 1930 roku. Wkrótce podjęto starania o rozbudowę kompleksu szpitalnego, które sfinansowała warszawska gmina żydowska oraz Joint.

W dniu wybuchu wojny szpital dysponował ok. 250 łóźkami szpitalnymi. W listopadzie 1940 roku znalazł się w granicach getta warszawskiego. W październiku 1941 uruchomiono filię szpitala przy ulicy Żelaznej 86/88 róg ulicy Leszno 80/82. W wyniku zmniejszenia obszaru getta 10 sierpnia 1942 (likwidacja tzw. małego getta) roku tutaj ewakuowano macierzysty szpital wraz z pacjentami z ulicy Siennej. 13 sierpnia szpital przeniesiono do znajdujących się już w obrębie Umschlagplatzu budynków dawnych szkół powszechnych przy ulicy Stawki 6/8, skąd chorych i większość personelu wywieziono do obozu zagłady w Treblince.

Jeszcze w czasie wojny, na początku 1943, w opuszczonych zabudowaniach szpitala ulokowano Klinikę Dziecięcą z ulicy Litewskiej, która działała tutaj do czasu powstania warszawskiego. Od sierpnia do października 1944 roku szpital był jedyną profesjonalną placówką medyczną w centrum Warszawy.

Po zakończeniu wojny, w latach 1946-1952, w zabudowaniach szpitalnych mieściła się siedziba i mieszkania pracowników Centralnego Komitetu Żydów Polskich. Następnie z powrotem dostosowano go do potrzeb medycznych, lokując w nim szpital dla dzieci chorych zakaźnie. W latach 1988-1993 całość zabudowań poddano przebudowie i modernizacji. Obecnie znajduje się w nich Wojewódzki Szpital Zakaźny imienia Dzieci Warszawy.

20 kwietnia 2001 roku na ścianie budynku szpitala odsłonięto tablicę upamiętniającą Annę Braude-Hellerową, dyrektora szpitala w latach 1930-1942.

Znani pracownicy szpitala

• Anna Braude-Hellerowa
• Adina Blady-Szwajger
• Teodozja Goliborska-Gołąb
• Janusz Korczak
• Julian Kramsztyk
• Henryk Kroszczor
• Henryk Makower
• Anna Margolis

Ciekawostki

• W czasie okupacji jako goniec w szpitalu pracował Marek Edelman, później jeden z dowódców powstania w getcie warszawskim.