Kalwaria Panewnicka
Czytaj dalej
Kalwaria Panewnicka − zespół szeregu kaplic pasyjno-maryjnych usytuowanych w pobliży klasztoru oo. franciszkanów w Katowicach wraz z przyległym terenem parkowym. Teren wielkości 8 ha, należący do franciszkanów z Prowincji Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach, ogrodzony jest murem z cegły. Na terenie kalwarii znajdują się, oprócz stacji Drogi Krzyżowej, kaplice różańcowe oraz najstarsze miejsce kultu na terenie sanktuarium − kopia Groty Lourdzkiej z 1905 − w której w okresie letnim odprawiane są msze święte i nabożeństwa maryjne. Pomiędzy poszczególnymi kaplicami znajdują się asfaltowe alejki. Przez Panewnicką Kalwarię przepływa rzeka Kłodnica, nad którą wybudowano cztery mostki. Kalwaria posiada na swoim terenie ponadstuletni drzewostan. Na jej teren można dostać się przechodząc obok klasztoru (ul. Panewnicka) lub przez bramy od ulic Związkowej i Franciszkańskiej. Na kalwarii odbywają się, szczególnie w okresie Wielkiego Postu, nabożeństwa Drogi Krzyżowej w plenerze. Kalwaria jest również miejscem misteriów pasyjnych − "Kalwaria Śląska" − oraz Festiwalu Piosenki Ekologicznej Ekosong. HistoriaPo ukończeniu budowy panewnickiej bazyliki w 1908, w następnym roku przystąpiono do prac przygotowawczych pod budowę kalwarii. W 1909 zmeliorowano teren i oznaczono miejsca przyszłych kaplic stacyjnych, wbijając drewniane pale i umieszczając na nich obrazy przedstawiające poszczególne stacje Drogi Krzyżowej. W 1911 na słupach zawieszono kapsuły z kamieniami przywiezionymi przez o. Władysława Schneidera OFM z Ziemi Świętej. Poświęcenia stacji dokonał o. Wilhelm Rogosz OFM 16 lipca 1911. Pierwsze trzy drewniane krzyże ustawiono dwa dni wcześniej. Metalowe figury Chrystusa i łotrów, wykonane w Kolonii, zawisły na nich 4 kwietnia 1912. W tych samych latach zasadzono na terenie kalwarii drzewa liściaste. Przed I wojną światową powstały dwa projekty budowy kaplic kalwaryjskich: Maximiliana Sliwki z Zabrza oraz P. Schreinera z Regensburga. Decyzję o budowie podjęto jednak dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W 1936 prowincjał Michał Porada OFM wraz z ojcami Wilhelmem Rogoszem i Karolem Bikiem ogłosili konkurs na projekt kaplic kalwaryjskich, chciano odejść od pierwotnych projektów niemieckich. Konkurs wygrali architekci lwowscy Jan Krug i Tadeusz Brzoza. Wybrano styl neoromański z eksperymentalnymi rozwiązaniami dążącymi w kierunku awangardowym, łącząc funkcjonalizm z modernizmem. Do współpracy zaproszono m.in. Xawerego Dunikowskiego, Antoniego Michalaka, Antoniego Mehla i Mariana Wnuka. Prace budowlane, którymi kierował o. Karol Bik, przerwała II wojna światowa. W chwili jej wybuchu większość kaplic była już wybudowana, brakowało wykończenia. Nie zaczęto jeszcze budować stacji X. W okresie PRL odpowiedzialnymi za budowę byli o. Innocenty Glensk i proboszcz o. Norbert Chudoba. Pomimo wielu trudności prace ukończono w 1953. Zaraz też przystąpiono do budowy piętnastu kaplic różańcowych. Autorami stacji są arch. Andrzej Mastej i arch. Stanisław Sepioła. Iskrą było nadanie w 1954 kościołowi panewnickiemu tytułu Wniebowzięcia NMP i zaliczenie zespołu klasztornego do sanktuariów maryjnych. Kaplice różańcowe części radosnej z rzeźbami Karola Muszkieta zostały poświęcone przez bpa Herberta Bednorza 24 listopada 1957. Ten sam biskup poświęcił 4 października 1959 serię kaplic bolesnej części różańca. Rzeźby do nich wykonali S. Białek, F. Józefowicz i Bronisław Koniuszy z Krakowa. Część kaplic chwalebnych bp Bednorz poświęcił 22 września 1963. Majolikowe płaskorzeźby wykonały do nich krakowskie artyski: Grażyna Borkowska-Niemojewska, Zygulska oraz Klusiewicz. W 1964 przystąpiono do budowy kaplicy św. Rafała Archanioła, patrona pątników. Brak pozwolenia władz państwowych zadecydował o zaniechaniu budowy. Stacje Drogi KrzyżowejZałożenie topograficzne Panewnickiej Kalwarii w sposób pośredni opiera się na topografii Miejsc świętych w Jerozolimie (usytuowanie ostatnich stacji Drogi Krzyżowej na wzniesieniu, most na Cedronie itp.). Budowniczowie, bazując na idei franciszkanina, wieloletniego misjonarza w Palestynie o. Władysława Schneidera OFM, który uczestniczył w powstawaniu wcześniejszej z chronologicznego punktu widzenia Kalwarii Piekarskiej, wzorowali się na znanych kalwariach związanych z historią Zakonu Franciszkańskiego: w Kalwarii Zebrzydowskiej i na Górze św. Anny. Chociaż w Panewnikach znalazł się Ratusz Piłata ze sceną Ecce Homo (stacja I) oraz Święte Schody (gradusy), zabrakło Grobu Pańskiego zbudowanego według wzoru jerozolimskiego z dwoma oddzielnymi pomieszczeniami i kaplicy Zrzucenia Jezusa do Cedronu, oba tradycyjne elementy istnieją w Kalwarii Zebrzydowskiej i na Górze św. Anny. Nie zastosowano też odległości jerozolimskich znanych w Europie już od czasów średniowiecza za sprawą Adrichimiusza. W sumie na kalwarię w Katowicach-Panewnikach składa się 12 kaplic:
Kaplice różańcoweCałość zespołu kaplic różańcowych została ukończona i poświęcona w 1963, a więc przed wydaniem listu apostolskiego papieża Jana Pawła II Rosarium Virginis Mariae wprowadzającego zmiany w formie odmawiania modlitwy różańcowej – 16 października 2002. List ten, oprócz dotychczas odmawianych 15 tajemnic, wprowadził nowe tajemnice światła. Na Kalwarii Panewnickiej istnieje 15 stacji odpowiednio ilustrujących tajemnice radosne, bolesne i chwalebne. Istnieje projekt budowy brakujących 5 kaplic wzdłuż Kłodnicy. 15 kaplic różańcowych Kalwarii Panewnickiej to:
DrzewostanDrzewa zostały posadzone zaraz po ukończeniu bazyliki i klasztoru w 1909. Na obszarze kalwarii rosną: klony pospolite, jawory, lipy drobnolistne, brzozy brodawkowate, robinie akacjowe, olsze czarne (niektóre bardzo okazałych rozmiarów), dęby szypułkowe, jarzębiny, topole, modrzewie i sosny. Nad Kłodnicą zachował się fragment łęgu jesionowo-olszowego. W zachodniej części rośnie dąb szypułkowy o obwodzie 3,55 m. |
- Zaloguj się albo zarejestruj aby dodać komentarz
- 141 odsłon