Lasek na Kole

Lasek na Kole, Uroczysko Lasek na Kole - obszar leśny położony na Kole, w północno-zachodniej części Warszawy w dzielnicy Wola o powierzchni 43,19 ha. Granice Lasku wytyczają Al. Prymasa Tysiąclecia, ul. Ostrowiecka, ul. Dobrogniewa i od zachodu ul. Dalibora, przy czym przy ul. Dalibora Lasek na Kole przechodzi w Park Księcia Janusza.

Lasek na Kole, Uroczysko Lasek na Kole - obszar leśny położony na Kole, w północno-zachodniej części Warszawy w dzielnicy Wola o powierzchni 43,19 ha. Granice Lasku wytyczają Al. Prymasa Tysiąclecia, ul. Ostrowiecka, ul. Dobrogniewa i od zachodu ul. Dalibora, przy czym przy ul. Dalibora Lasek na Kole przechodzi w Park Księcia Janusza.

Opis

Lasek na Kole jest obszarem leśnym, a przy ul. Dalibora wyraźnie widać różnicę pomiędzy parkiem a obszarem leśnym. Drzewostan lasku tworzy głównie sosna i robinia akacjowa w II i III klasie wieku z niewielką domieszką brzozy i dębów. Z uwagi na występujące tu gatunki drzew teren ten jest szczególnie atrakcyjny na przełomie maja i czerwca w okresie kwitnienia robinii i jesienią w trakcie przebarwiania się liści.

Na terenie lasku znajdują się wzdłuż ścieżek spacerowych ławki i zadaszenia ze stołami, a także place zabaw dla dzieci. Na terenie lasku znajduje się także ścieżka biegowa Nike. Przez środek Lasku przebiega linia kolejowa nr 509 pomiędzy stacjami Warszawa Główna Towarowa a Warszawa Gdańska. W północno-zachodniej części lasek graniczy z terenami Fortu Bema. Pomiędzy fortem a laskiem przebiega obwodnica Warszawy - droga ekspresowa S8.

Historia

Lasek wyrósł na terenach dawnych bagien przybrzeżnych rzeczki Rudawki. W okresie okupacji hitlerowskiej teren lasku wykorzystywany był przez harcerzy i żołnierzy podziemia do ćwiczeń wojskowych. Wspominają o tym żołnierze AK w zeznaniach złożonych dla Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego:

• Józef Głuchowski (Zgrupowanie „Baszta”) "(...)Harcerstwo, tak jest, to było harcerstwo. Rozpoczęło się właśnie na podwórku i tam najczęściej odbywały się zebrania konspiracyjne. Polegały one głównie na ćwiczeniach związanych z wojskiem. Poza tym pamiętam, że było jedno zgrupowanie w lasku na Kole, gdzie już większa grupa nas występowała, ale tam nieomal bylibyśmy zdekonspirowani".
• Mirosław Szewczyk (Pułk „Baszta”) "Wyjazdów nie było wiele. Kiedyś mieliśmy wyjazd na nocne ćwiczenia w rejon Radości. Później mieliśmy nocne strzelanie na Kole".
• Henryk Wawrzyniak (zgrupowanie „Chrobry II”) "Wszyscy zgodziliśmy się wstąpić do „Szarych Szeregów”. Spotkanie nastąpiło w lasku na Kole, tam zostaliśmy zaprzysiężeni i przybraliśmy pseudonimy. Ja przybrałem pseudonim „Ryś”, był to rok 1942 i tak się zaczęło".

Południowo-zachodnią część lasku zajmował sierociniec imienia Józefa Piłsudskiego, znany także jako "dwór" lub "folwark". Początkowo przeznaczony był on dla sierot po żołnierzach wojny polsko-bolszewickiej. Pozostałością po sierocińcu jest budynek pod adresem Dobrogniewa 2/4.

W południowo-wschodniej części Lasku, na końcu ulicy Dobrogniewa, znajdował się zbudowany w latach 50. XX stulecia (nominalnie jako dar Związków Zawodowych) Dom Kultury Dzieci i Młodzieży. Do czasu zbudowania Pałacu Kultury i Nauki miał on (wraz z podobnymi obiektami w Katowicach i Szczecinie) status Pałacu Młodzieży. Dom Kultury Dzieci i Młodzieży został w końcu lat 70. przeniesiony na ulicę Brożka, a będący w złym stanie budynek został wyburzony w latach 90.
W okresie powojennym las został przecięty linią kolejową. Na początku XXI wieku las został pomniejszony od strony wschodniej w związku z budową Trasy Toruńskiej.

Istnieje kontrowersja co do historii Lasku na Kole w okresie II wojny światowej.

Według Marii Trzcińskiej, na obszarze lasku lub na terenie Fortu Bema mają znajdować się także pozostałości po obozie jenieckim z 1939 roku i KL Warschau,. Te pozostałości to np. elementy betonowej konstrukcji (kawałki murów oraz wybetonowane 'podziemie' dawnego budynku), znajdujące się w lasku, na wylocie ul Dahlberga. W tym miejscu stoi kamień upamiętniający poległych tam Polaków.

Tezom Marii Trzcińskiej zaprzecza historyk IPN Bogusław Kopka. Według przedwojennych mieszkańców Koła pozostałości w głębi lasku należały do baraku półkolonii, a wybetonowany dół, widoczny na udostępnionym w Internecie zdjęciu z 1944 roku miał być basenem. O baraku wspomina zeznanie świadka Stefana S. (Sygnatura akt S 12/02/Zn): "W czasie okupacji niemieckiej, w 1942 lub 1943 r., daty dokładnie nie pamiętam, w baraku usytuowanym w Lasku na Kole byłem na półkolonii, którą zorganizowała moja szkoła. W czasie jej trwania dzieci z wychowawczyniami bawiły się w lasku w różne gry i zabawy". Według zeznania powstańca warszawskiego, Mariana Grabusińskiego na terenie lasku do 1 sierpnia 1944 "był folwark, gospodarstwo tam było. Nie wiem, czy to zakonnice prowadziły czy ktoś". Powstaniec warszawski, Barbara Wiktoria Lewandowska wspomina o zbieraniu opału na terenie Lasku na Kole w czasie okupacji.