Kolejowy most przy Cytadeli

Most przy Cytadeli (most Kolejowy) – historyczny most w Warszawie na Wiśle, otwarty w listopadzie 1875, a rozbudowany o drugą część w 1908.

Most przy Cytadeli (most Kolejowy) – historyczny most w Warszawie na Wiśle, otwarty w listopadzie 1875, a rozbudowany o drugą część w 1908.

Historia

Powstały w 1864 most Kierbedzia miał być początkowo mostem kolejowym, łączącym Dworzec Wiedeński z Dworcem Petersburskim. Zaniechano jednak prowadzenia kolei przez centrum Warszawy i most ten ukończono wyłącznie jako drogowy (z torami dla tramwajów konnych).

W niedługim czasie postanowiono więc wybudować most kolejowy w innym miejscu Warszawy. Wybór padł na tereny dużo dalej na północ, przy warszawskiej Cytadeli (na południe od twierdzy). Most ten budowano od kwietnia 1873 i został otwarty w listopadzie 1875. Był wówczas często nazywany po prostu Drugim Mostem. Oficjalnie nazywany jest dziś mostem przy Cytadeli, lub mostem Kolejowym, mimo że naprawdę był to most kolejowo-drogowy. Przeprawę wykonano według konstrukcji amerykańskiej, jako most dwupoziomowy. Górą biegł tor kolejowy, a poziom dolny był przeznaczony do ruchu pieszego i kołowego. Piętro dolne początkowo przeznaczone było tylko dla ruchu wojskowego, z czasem dopuszczono ruch cywilny.

Most ten okazał się jednak niewystarczający, głównie z powodu posiadania tylko jednego toru kolejowego. Z tego powodu już w 1908 wybudowano tzw. Drugi Most Kolejowy, zwanym też Czwartym Mostem (kolejnym, po trzecim Moście Poniatowskiego, budowanym w latach 1904-1914). Był wybudowany tuż obok pierwszego (w zasadzie jako jedność) i posiadał 2 tory kolejowe. Dotychczasowy most Kolejowy został przekazany miastu i adaptowany do ruchu wyłącznie drogowego i pieszego.

Mosty kolejowe podzieliły los pozostałych mostów warszawskich – 5 sierpnia 1915 zostały wysadzone przez wycofujących się Rosjan. Most z 1875 stracił trzy przęsła od strony Cytadeli, most z 1908 stracił cztery środkowe przęsła (trzecie, czwarte, piąte i szóste, licząc od strony Cytadeli).

Most Drugi został odbudowany przez Niemców jeszcze w czasie trwania I wojny światowej. Most Czwarty odbudowano w czasie I wojny lub już po jej zakończeniu, a w lecie 1920 został przebudowany pod kierownictwem Bronisława Plebińskiego na drogowy most wojskowy.

Obydwa mosty zostały ponownie wysadzone 13 września 1944 r. przez wycofujących się z Pragi Niemców.

Na filarach mostu przy Cytadeli, po II wojnie światowej stanął istniejący do dziś most Gdański. Współczesne części mostu stoją dokładnie w tym samym miejscu (w miejscu swoich przedwojennych odpowiedników), a przyczółki mostowe przeprawy kolejowej pochodzą jeszcze z czasów carskich, podobnie jak większość przejazdów pod torami kolei obwodowej.

W 2009 roku udało się odnaleźć i wydobyć element pochodzący z konstrukcji z tego mostu, który ma być eksponowany w przestrzeni miejskiej wraz z odnalezionym w 2011 fragmentem Mostu Kierbedzia.