Kamienica przy Nowym Świecie 15/17

Kamienica przy ulicy Nowy Świat 15/17 w Warszawie – dwie sąsiadujące ze sobą kamienice: socrealistyczna kamienica wzniesiona w roku 1950, znajdująca się przy ulicy Nowy Świat 15 w Warszawie na rogu Alei Jerozolimskich oraz kamieniczka pod adresem Nowy Świat 17. Obecnie obie kamienice są połączone, mają wspólnego właściciela i w obu mieści się sklep Sephora i księgarnia Empiku. Kamienica posiada również adres Aleje Jerozolimskie 26.

Kamienica przy ulicy Nowy Świat 15/17 w Warszawie – dwie sąsiadujące ze sobą kamienice: socrealistyczna kamienica wzniesiona w roku 1950, znajdująca się przy ulicy Nowy Świat 15 w Warszawie na rogu Alei Jerozolimskich oraz kamieniczka pod adresem Nowy Świat 17. Obecnie obie kamienice są połączone, mają wspólnego właściciela i w obu mieści się sklep Sephora i księgarnia Empiku. Kamienica posiada również adres Aleje Jerozolimskie 26.

Historia

Od 1823 do 1939 roku

Pierwsza duża kamienica stanęła tu (na posesji nr 15) w 1823 roku według projektu Adolfa Schucha dla Antoniego Husaka. Została przebudowana i podwyższona o jedno piętro (do 4 kondygnacji) według projektu Józefa Hussa w 1882 roku. Była wtedy własnością kupca herbacianego Wsiewołoda Istomina. Najwyższa kondygnacja miała historyzującą dekorację sztukatorską, w której nad prostokątnymi oknami zaprojektowano półokrągłe, zdobione płyciny, a nad nimi wydatny gzyms.

W latach 50. XIX wieku znajdowała się tu kawiarnia Stanisława Dobrowolskiego. W 1884 roku w kamienicy (z wejściem na rogu) otwarto mleczarnię i kawiarnię „Udziałową” (Pierwsza Warszawska Mleczarnia Udziałowa), w której dostępna była krajowa i zagraniczna prasa, a wieczorami grała orkiestra. Podawano tu modny wtedy kefir i kumys. Tu spotykała się redakcja pisma artystycznego „Chimera”, Stefan Żeromski poznał tu przyszłą żonę, Władysław Reymont myślał o „Chłopach”, bywał tu Bolesław Leśmian, Jerzy Zaruba rysował tu swoje karykatury. Około 1932 roku na miejscu kawiarni powstał zespół nowoczesnych lokali „Café Club”, które zajmowały także trzy piętra kamienicy, a od strony Alei Jerozolimskich dobudowano parterowy pawilon z tarasem na dachu. Były tu restauracja, kawiarnia i dansing.

W latach 1849–1851 pod adresem Nowy Świat 17 (między kamienicą Antoniego Husaka a Pałacem Kossakowskich) wybudowano według projektu Henryka Marconiego małą 4-osiową, 3-kondygnacyjną kamieniczkę, która należała do Władysława Pusłowskiego. Styl jej fasady podporządkowano neorenesansowemu pałacowi.

II wojna światowa

W okresie okupacji lokal „Café Club” był dostępny tylko dla Niemców (Nur für Deutsche). Gwardia Ludowa dwukrotnie dokonała zamachu na Café Club (24 października 1942 roku i 11 lipca 1943 roku).

Kamienica została zniszczona w czasie wojny (miała przynajmniej wypalony dach i poddasze). Budynek przy Nowym Świecie 17 również został zniszczony.

Po II wojnie światowej

Resztki obu budynków zostały rozszabrowane i zniszczone. W 1947 roku zostały z nich tylko piwnice. Nieruchomości zostały znacjonalizowane w 1945 roku na podstawie dekretu Bieruta.

W latach 1949–1950 roku zbudowano przy rogu ulic nową kamienicę w stylu socrealistycznym według projektu Zygmunta Stępińskiego. Był to gmach Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy, stał się sławny z powodu umieszczonego na jego elewacji dużego napisu „CAŁY NARÓD BVDVJE SWOJĄ STOLICĘ” nad poziomem parteru. Budynek został scalony łącznikiem z sąsiadującym z nim budynkiem mieszkalno-usługowym (o adresie Aleje Jerozolimskie 28). Zygmunt Stępiński przewidział, że ściany tego łącznika będą miejscem przyszłej dekoracji plastycznej. Płaskorzeźba jednak przez wiele lat nie powstawała, wreszcie 21 lipca 1964 roku odsłonięto tu mozaikę ukazującą m.in. sceny z zamachu na Café Club. Autorem mozaiki był Władysław Zych, który nie dożył odsłonięcia. Mozaikę kończyła jego żona Wanda. Jest to jedyny w Warszawie zachowany do dziś przykład historycznej propagandy czasów PRL.

Na frontowej ścianie budynku 24 lutego 1952 roku, w 10. rocznicę powstania Gwardii Ludowej, odsłonięto brązową tablicę pamiątkową upamiętniającą akcje GL.

Własność nieruchomości została przekazana wydawnictwu RSW Prasa-Książka-Ruch, które urządziło tu jeden z Klubów Międzynarodowej Prasy i Książki. W ramach kolejnych przekształceń prywatyzacyjnych budynek (oraz sąsiednią nieruchomość przy Nowym Świecie 17) nabył w 1994 roku od Skarbu Państwa koncern Eastbridge N.V.

Budynek przy Nowym Świecie 17 został po wojnie odbudowany w skromniejszym kształcie niż jego przedwojenny pierwowzór. Boniowanie jest jedynie na parterze, nie ma balkonu na II piętrze. Powojenne losy własnościowe budynku były analogiczne do losów sąsiada.

Stan obecny

Obecnie w obu budynkach znajdują się sklepy Empik Megastore oraz sklep Sephora.

W 1957 roku wydano pierwszą decyzję odmawiającą zwrotu nieruchomości przy Nowym Świecie 15 spadkobiercom jej przedwojennych właścicieli. W 2009 roku Ministerstwo Infrastruktury podjęło decyzję o tym, że decyzja z 1945 roku została wydana z rażącym naruszeniem prawa. To otworzyło drogę do zwrotu nieruchomości spadkobiercom, jednak w związku z tym, że obecnie istniejący tu budynek został wybudowany od podstaw, sprawa jest daleka od ostatecznego rozstrzygnięcia.