Gmach Sejmu

Kompleks budynków Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej – zespół budynków znajdujący się w Warszawie przy ulicy Wiejskiej 4/6/8, użytkowany przez Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej.

Budowa kompleksu rozpoczęła się po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918. Jego sukcesywna rozbudowa trwa do dzisiaj – w czerwcu 2014 rozpoczęła się budowa nowego budynku położonego pomiędzy gmachem C-D, budynkiem komisji sejmowych (G) oraz Nowym Domem Poselskim (F).

Wszystkie obiekty znajdujące się na terenie kompleksu wraz z terenami zielonymi są zarządzane przez Kancelarię Sejmu.

1. ↑ W Sejmie budowa – będą nowe sale i centrum operacyjne Straży Marszałkowskiej. W: Gazeta Wyborcza . wyborcza.pl. .

Kompleks budynków Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej – zespół budynków znajdujący się w Warszawie przy ulicy Wiejskiej 4/6/8, użytkowany przez Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej.

Budowa kompleksu rozpoczęła się po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918. Jego sukcesywna rozbudowa trwa do dzisiaj – w czerwcu 2014 rozpoczęła się budowa nowego budynku położonego pomiędzy gmachem C-D, budynkiem komisji sejmowych (G) oraz Nowym Domem Poselskim (F).

Wszystkie obiekty znajdujące się na terenie kompleksu wraz z terenami zielonymi są zarządzane przez Kancelarię Sejmu.

Miejsca obrad Parlamentu do 1918

Sejm walny, którego obrady przypominały obecne, powstał na początku XV wieku, gdy na ogólnopolskie zjazdy urzędnicze zaczęła przybywać szlachta i przedstawiciele miast. Pierwszy sejm dwuizbowy zwołano 18 stycznia 1493 w Piotrkowie (obecnie Piotrkowie Trybunalskim).

Do czasu zawarcia unii lubelskiej w 1569 i utworzenia wspólnego polsko-litewskiego sejmu jego sesje odbywały się w Piotrkowie, Krakowie, Toruniu, Bydgoszczy, Radomiu, Sandomierzu (sejmik generalny przy osobie króla), Lublinie, Parczewie i w Warszawie.

Od 1573 zwoływany był przez monarchę raz na dwa lata. Od tego czasu sesje odbywały się siedzibach królewskich w Warszawie, a co trzecia w Grodnie (tzw. sejm grodzieński), sporadycznie miejscem obrad był też Toruń.

Aż do początku XX wieku Sejm nie posiadał własnej stałej siedziby.

Kompleks budynków przy ulicy Wiejskiej

W 1918 roku podjęto decyzję o adaptacji budynku Instytutu Aleksandryjsko-Maryjskiego Wychowania Panien, dawnej żeńskiej szkoły średniej, na potrzeby parlamentu. Przebudową kierowali m.in. architekci Kazimierz Tołłoczko i Romuald Miller. 10 lutego 1919 roku na swym pierwszym posiedzeniu zebrał się w tym gmachu Sejm Ustawodawczy II RP. Tutaj też, kilka dni później, uchwalono Małą Konstytucję i mianowano Józefa Piłsudskiego Naczelnikiem Państwa. 17 marca 1921 roku uchwalono konstytucję marcową.

W 1925 roku rząd zlecił kuratorowi Zamku Królewskiego w Warszawie, Kazimierzowi Skórewiczowi, wykonanie projektu rozbudowy budynku parlamentu. Do byłego gmachu szkolnego dobudowano amfiteatralną Salę Posiedzeń. W latach 1925–1935 zbudowano czteropiętrowy Dom Poselski, dziś nazywany Starym. 27 marca 1928 roku nastąpiła inauguracja nowej Sali Posiedzeń. W sali tej 23 kwietnia 1935 roku uchwalono konstytucję kwietniową.

W trakcie II wojny światowej zniszczona została część zabudowań sejmowych. Jesienią 1939 na tyłach gmachów sejmowych (w tzw. ogrodach sejmowych) Niemcy dokonywali egzekucji mieszkańców Warszawy, głównie przedstawicieli inteligencji. W latach 1946–1947 wyburzono pozostałości XIX-wiecznych budynków i odbudowano spaloną Salę Posiedzeń. Rekonstrukcja gmachu trwała dziewięć miesięcy. 4 lutego 1947 odbyło się pierwsze po wojnie posiedzenie Sejmu. 22 lipca 1952 roku uchwalono konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

W 1949 podjęto decyzję o rozbudowie parlamentu. Zaprojektowanie nowego kompleksu sejmowego, sięgającego aż skarpy warszawskiej, powierzono warszawskiemu architektowi Bohdanowi Pniewskiemu. Wraz z zespołem współpracowników opracował on zrealizowany w latach 1949–1952 zespół budynków nawiązujących do architektury renesansu. Nowy zespół wpisano architektonicznie w stary park, a jego obszar nie został ogrodzony i jest dostępny dla spacerowiczów.

Po 1945 roku Dom Poselski poddany został generalnemu remontowi i służył jako główne miejsce zakwaterowania posłów aż do momentu, gdy wiosną 1989 roku przekazano do użytku Nowy Dom Poselski, wzniesiony według projektu Małgorzaty Handzelewicz-Wacławek i Andrzeja Kaliszewskiego. W tym samym roku budynek A mieszczący bibliotekę (archiwum) adaptowano na siedzibę Senatu.

W 2010 roku powstał projekt rozbudowy budynku Sejmu po przeciwnej stronie obecnego budynku w miejscu parkingu. Prace zawieszone w 2010 roku ze względu na brak środków mają być podjęte w latach 2013–2015. Kancelaria Sejmu chce ulokować tam m.in. sale posiedzeń komisji sejmowych, pomieszczenia dla Straży Marszałkowskiej oraz wykonać podstawowy remont w hotelu sejmowym. Szacunkowy koszt inwestycji obliczono na 50–55 mln zł.

W 2011 zarządzająca kompleksem budynków sejmowych Kancelaria Sejmu otrzymała certyfikat Baz barier za jego wzorcowe dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych.

Budynki

Budynek główny Sejmu

Budynek powstał w trakcie największej rozbudowy Sejmu w latach 1949–1952. Składa się z dwóch dwukondygnacyjnych części, połączonych nadziemnymi przejściami. Pod nimi znajduje się jezdnia prowadząca do wejścia głównego.

Hall główny

Hall ten znajduje się przy głównym wejściu do Sejmu. Trójbarwna, biało-szaro-czarna posadzka została wykonana z marmuru, pomieszczenie charakteryzuje się ponadto szarością stiukowych kolumn i prostymi portalami z białego marmuru kararyjskiego. W hallu znajdują się marmurowe schody z ozdobną żelazną balustradą, w którą wmontowane są złote płaskorzeźby główek dziewczęcych i chłopięcych, mosiężna poręcz balustrady jest wykonana w kształcie węża. Po obu stronach schodów znajdują się dwie tablice upamiętniające wizytę w parlamencie 11 czerwca 1999 Jana Pawła II.

Na prawo od głównego wejścia znajduje się makieta kompleksu sejmowego, a na piętrze – tablice pamiątkowe: w hołdzie posłom II Rzeczypospolitej poległym w czasie II wojny światowej oraz tablica upamiętniająca parlamentarzystów, którzy zginęli w 2010 w katastrofie Tu-154 pod Smoleńskiem. Nad wejściem znajduje się zegar w ceramicznej oprawie wykonany w 1955 przez Władysława Zycha.

Sala Kolumnowa

Na lewo od hallu głównego znajduje się Sala Kolumnowa. Prowadzą do niej dwuskrzydłowe szklane drzwi z ozdobnymi kutymi kratami. To jedna z piękniejszych sal sejmowych i drugie co do wielkości pomieszczenie (600 m²). Nazwę swą zawdzięcza smukłym, symetrycznym kolumnom wspierającym sufit. Jej marmurową posadzkę zdobią kolorowe rozety z wielobarwnych marmurów i złocistego chalcedonu. Efektownym elementem wyposażenia wnętrza są stiukowe dekoracje na suficie oraz kryształowe kandelabry, wykonane według projektu Tadeusza Gronowskiego. Po przywróceniu Senatu, Sala Kolumnowa, od 1989 roku do maja 1991, była miejscem jego posiedzeń.

Sala plenarna Sejmu

Powstała w okresie od maja 1925 do marca 1928 roku, a jej projektantem był Kazimierz Skórewicz. Z wyjątkiem jednego fragmentu marmuru belgijskiego, użytego do oblicowania ścian wewnętrznych, wszystkie inne materiały były pochodzenia krajowego. Dębowe fotele, stoły, balustradę wykonano według rysunków architekta Stefana Sienickiego, a płaskorzeźby na balustradzie oddzielającej prezydium od amfiteatru są dziełem Aleksandra Żurakowskiego.

Zewnętrzną ścianę Sali Posiedzeń zdobi fryz, złożony z osiemnastu kamiennych płyt z płaskorzeźbami Jana Biernackiego i Jana Szczepkowskiego, symbolizującymi m.in. wyzwolenie, rzemiosło, religię, sztuki piękne, orkę, prasę, oświatę.

Sala ta jest miejscem posiedzeń Sejmu, Zgromadzenia Narodowego, wspólnych posiedzeń Sejmu i Senatu, a także miejscem składania przysięgi przez nowo wybranego prezydenta RP.

Korytarz Marszałkowski

Budynek C z budynkami A i B łączy reprezentacyjny Korytarz Marszałkowski. Jego sufit wspiera się na dwóch rzędach kolumn zwężających się ku dołowi ustawionych wzdłuż ścian, które optycznie zwiększają długość, wysokość i szerokość korytarza. Po jego obu stronach znajdują się sale wejścia do gabinetów prezydenta i premiera, a także czterech dużych sal – Konstytucji 3 Maja, Wojciecha Trąmpczyńskiego, Ignacego Daszyńskiego (sala prasowa) oraz Macieja Rataja. Od strony Senatu korytarz zamyka ozdobna żelazna krata wykonana przez Jana Mizerskiego.

Budynek i sala posiedzeń Senatu

Po przywróceniu z dniem 7 kwietnia 1989 roku drugiej izby parlamentu, Senat obradował na przemian z Sejmem w Sali Posiedzeń Sejmu, a następnie przez 1,5 roku w Sali Kolumnowej. Na potrzeby izby wyższej zaadaptowano budynek A. Sala Posiedzeń Senatu, powstała z połączenia trzech pokoi pobibliotecznych, znajduje się na pierwszym piętrze. W części środkowej budynku znajduje się owalna klatka schodowa, do której, poprzez piętrowy łącznik, z gmachu C dochodzi Korytarz Marszałkowski. Jej balustradę tworzą pręty z żelaza, kute we wzór suchej wici roślinnej. Klatka oznacza się niezwykłą dynamiką formy. Doskonale widoczna ze wszystkich stron holu, stanowi najbardziej charakterystyczny punkt budynku Senatu.

Prace adaptacyjne prowadzono od jesieni 1990 roku do wiosny 1991 roku. Budynek, zbudowany jako biblioteczny, w ostatnich latach PRL mieścił archiwum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przekazane po 1989 do Archiwum Akt Nowych. Został przebudowany według projektu stworzonego przez Andrzeja Kaliszewskiego, przy współpracy Barbary Kaliszewskiej i Bogdana Napieralskiego. Autorzy nawiązali do koncepcji Pniewskiego z lat 50., zachowując kolorystykę i ogólne rozwiązania dziś użytkowanych sal sejmowych. Powstało wnętrze utrzymane w jasnej kolorystyce, dekoracyjnie rozczłonkowanych ścianach i owalnym plafonie. Wyposażenie stanowią amfiteatralnie ustawione fotele obite niebieskim sztruksem.

Budynek komisji sejmowych

XIX-wieczny budynek, znajdujący się w północno-wschodniej części zespołu sejmowego. W okresie międzywojennym był siedzibą Senatu, a po wojnie Kancelarii Rady Państwa. Istniały plany jego adaptacji na muzeum parlamentaryzmu, jednak po zakończeniu w 1992 roku prac remontowych zdecydowano, że będą w nim obradować komisje sejmowe. Renowacja obiektu łącznie z nową aranżacją i wystrojem wnętrz w roku 1992 była przeprowadzona na podstawie projektu architekt Aleksandry Stępińskiej.

Stary Dom Poselski

Dawny Hotel Sejmowy, nazywany obecnie Starym Domem Poselskim, został wzniesiony według projektu Kazimierza Skórewicza na planie nieforemnej podkowy, nierównymi ramionami zwróconej w stronę południową. Od strony północnej oś środkowa tego budynku została podkreślona płaskim ryzalitem, narożniki są owalne. Gmach ten został połączony z Salą Posiedzeń łącznikiem parterowym, który Pniewski nadbudował o piętro, zachowując pierwotną balustradową attykę. Po wojnie dłuższe ramię hotelu zostało przedłużone w stronę południową według projektu Bohdana Pniewskiego. W ten sposób przed hotelem powstał dziedziniec wewnętrzny, na który prowadzą bramy od ulic Wiejskiej i Górnośląskiej. Przyuliczny narożnik Pniewski wystylizował na cylindryczną basztę.

Nowy Dom Poselski

Przedwojenny hotel stał się z biegiem lat zbyt ciasny. Nowy Dom Poselski powstawał na bazie projektu Małgorzaty Handzelewicz-Wacławek przy współpracy Andrzeja Kaliszewskiego. Został przekazany do użytku wiosną 1989 roku.

Zamyka on teren należący do Sejmu od północnego zachodu. Od strony skarpy ma trzy kondygnacje mieszkalne, z przeciwnej sześć. Elewacje pokryte ciemnoszarą okładziną z blachy miedzianej z wytłoczonym wzorem, nawiązującym do renesansowych, manierystycznych portali. Wejście główne znajduje się od strony ulicy Senackiej. Hall główny w nowym hotelu rozciąga się na dwóch poziomach parteru, łączących się schodami. Mieści się w nim recepcja, kasy biletowe, ajencja banku, hotelowe zakłady usługowe i sklepiki, a także basen, sauna i sala konferencyjna. Na parterze znajdują się restauracja i cocktail-bar. Rozbudowę obiektu przeprowadzono w latach 1987–1994.

Kaplica sejmowa

Kaplica sejmowa pw. Bogurodzicy Maryi Matki Kościoła znajduje się na poziomie –1 Nowego Domu Poselskiego. Została wyświęcona 1 maja 1993 przez kardynała Józefa Glempa, natomiast krzyż ołtarzowy i płaskorzeźbione stacje Drogi Krzyżowej autorstwa Jana Tutaja, ufundowane ze składek parlamentarzystów, zostały poświęcone w czerwcu 2007 przez kardynała Kazimierza Nycza. Bardzo cennym elementem wyposażenia kaplicy jest oryginalny fotel papieża Jana Pawła II wykorzystywany w czasie wizyty Ojca Świętego w Sejmie w 1999. W marcu 2006 wprowadzono tutaj relikwie św. Joanny Beretty Molli. W lutym 2014 do kaplicy przekazana została figura „Anioła Dziecka Utraconego”, która jest nawiązaniem do podobnej istniejącej w latach 20. XX wieku. Figura przedstawia anioła trzymającego w swoich rękach małe dziecko nienarodzone i wpatrzonego w oblicze Ojca Niebieskiego. Aktu ofiarowania dokonano w Częstochowie przy okazji pielgrzymki parlamentarzystów w obecności kapelana sejmowego ks. Pawła Powierza.

Codziennie, od poniedziałku do piątku, o godz. 7.30 w kaplicy sejmowej odprawiana jest msza święta.

Budynki administracyjne

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Sortownia korespondencji

Budynek powstał w latach 2008-2010. Składa się z czterech podziemnych kondygnacji oraz naziemnego pawilonu o lekkiej, ażurowej konstrukcji. Zaprojektowała go lubelska pracownia architektoniczna Bolesława Stelmacha, która wygrała konkurs na projekt rozbudowy Sejmu. W naziemnej części budynku mieści się recepcja, miejsce skanowania przesyłek oraz windy. W podziemiach znajduje się sortownia listów, centrum nadawcze, magazyny oraz garaż. Dwa piętra, na których pracują ludzie, mają dostęp do światła dzięki kwadratowemu atrium-studni w którym działa panoramiczna winda.

Tereny zielone

Kompleks budynków Sejmu i Senatu tworzy układ architektoniczno–parkowy o powierzchni ponad 6 ha, z czego blisko połowę stanowią tereny zielone. Najpopularniejsze rośliny to cisy, jodły kalifornijskie, świerki srebrne, żywotniki, jałowce i azalie. Można tu również obejrzeć brzozę papierową, sosnę żółtą, choinę kanadyjską oraz glediczję trójcierniową. Część roślin szczęśliwie przetrwała II wojnę światową.

Teren otaczający budynki Sejmu i Senatu jest otwarty dla wszystkich.

Zwiedzanie budynków Parlamentu

Gmachy Sejmu i Senatu można zwiedzać przez cały rok w grupach zorganizowanych, a także indywidualnie m.in. podczas dni otwartych i Nocy Muzeów. Oprowadzaniem i upowszechnianiem wiedzy o Sejmie zajmuje się wyspecjalizowana jednostka Kancelarii Sejmu – Wszechnica Sejmowa. Co roku kompleks budynków Parlamentu przy ulicy Wiejskiej odwiedza ok. 100 tys. osób.

Zagadnienia związane ze wstępem i poruszaniem się po kompleksie reguluje Zarządzenie nr 1 Marszałka Sejmu z dnia 9 stycznia 2008. Zakazuje ono m.in. wejścia do budynków Parlamentu osobom, które swoim zachowaniem lub wyglądem naruszają powagę Sejmu i Senatu. Dozwolone jest za to fotografowanie, z wyjątkiem fotografowania osób znajdujących się w kaplicy sejmowej, basenie w Nowym Domu Poselskim, Czytelni Biblioteki Sejmowej, a także restauracjach i innych punktach gastronomicznych znajdujących się na terenie kompleksu.

Ciekawostki

• Najwyższy z budynków sejmowych, Stary Dom Poselski (K), jest od wielu lat miejscem gniazdowania pustułek.