Budynek Dyrekcji Kolei Państwowych

Budynek Dyrekcji Kolei Państwowych, a właściwie kompleks 7 obiektów (pięciu połączonych ze sobą biurowców i dwóch budynków mieszkalnych, spełniających po drugiej wojnie światowej funkcję budynków biurowych, jeden z nich do chwili obecnej) o łącznej kubaturze 101 tys. m³, mieszczący się w Warszawie przy ul. Targowej 74, róg ul. Wileńskiej i al. Solidarności oraz naprzeciwko obecnego dworca PKP Warszawa Wileńska i cerkwi Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny, powstał w latach 1928-1929 według projektu Mariana Lalewicza, w stylu modernistycznym z pewnymi elementami klasycyzmu, przypominającego szereg monumentalnych gmachów sprzed rewolucji październikowej w Petersburgu. Wykonawcą było Towarzystwo Akcyjne Zakładów Przemysłowych Budowlanych Fr. Martens i A. Daab. Zachował się wolno stojący przy wejściu do budynku dorycki portyk w formie antycznej świątyni oraz interesujący wystrój niektórych wnętrz w stylu art déco, np. dwóch holi i wydzielonej części dla kierownictwa.

Za kompleksem budynków Dyrekcji Kolei zlokalizowany był Dworzec Petersburski, który został spalony w 1915 przez opuszczających Warszawę Rosjan.

Całość nawiązuje formą do pobliskiego zespołu kolejowych domów mieszkalnych przy ul. Targowej 70.

Budynek Dyrekcji Kolei Państwowych, a właściwie kompleks 7 obiektów (pięciu połączonych ze sobą biurowców i dwóch budynków mieszkalnych, spełniających po drugiej wojnie światowej funkcję budynków biurowych, jeden z nich do chwili obecnej) o łącznej kubaturze 101 tys. m³, mieszczący się w Warszawie przy ul. Targowej 74, róg ul. Wileńskiej i al. Solidarności oraz naprzeciwko obecnego dworca PKP Warszawa Wileńska i cerkwi Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny, powstał w latach 1928-1929 według projektu Mariana Lalewicza, w stylu modernistycznym z pewnymi elementami klasycyzmu, przypominającego szereg monumentalnych gmachów sprzed rewolucji październikowej w Petersburgu. Wykonawcą było Towarzystwo Akcyjne Zakładów Przemysłowych Budowlanych Fr. Martens i A. Daab. Zachował się wolno stojący przy wejściu do budynku dorycki portyk w formie antycznej świątyni oraz interesujący wystrój niektórych wnętrz w stylu art déco, np. dwóch holi i wydzielonej części dla kierownictwa.

Za kompleksem budynków Dyrekcji Kolei zlokalizowany był Dworzec Petersburski, który został spalony w 1915 przez opuszczających Warszawę Rosjan.

Całość nawiązuje formą do pobliskiego zespołu kolejowych domów mieszkalnych przy ul. Targowej 70.

W budynku kolejno mieściły się

• 1929-1939 – Dyrekcja Kolei Państwowych
• 1939-1944 – m.in. Komenda Dzielnicowa (Abschnittswache Praga ) Policji Porządkowej (Ordnungspolizei – Orpo)
• 1944-1945 – władze stołeczne oraz pierwsza redakcja „Życia Warszawy”
• 1945 – pierwsza siedziba w zdobytej przez Armię Czerwoną Warszawie centralnych władz państwowych (Krajowej Rady Narodowej oraz Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej Polskiej a następnie przekształconego w Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, oraz wielu resortów)
• 1945-1975 – Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych
• 1946-1975 – Najwyższa Izba Kontroli
• 1975-1998 – Centralna Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych
• 1998-2001 – Sektor Infrastruktury Kolejowej PKP
• 1998-2001 – Dyrekcja Okręgu Infrastruktury Kolejowej
• od 2001 – spółka PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.
• od 2002 – Oddział Regionalny PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.

W kompleksie mieścił się też Centralny Zarząd Przemysłu Motoryzacyjnego (do 1952 ?).

Siedziba 9 central kolejowych związków zawodowych

Obiekt stanowi część kompleksu budynków DKP, z wjazdem od ul. Wileńskiej 2-4, wejściem również od al. Solidarności. Wybudowany jako budynek mieszkalny. W 1944 w budynku mieściła się redakcja dziennika „Życie Warszawy”, następnie przez wiele lat Oddziału Mostowego PKP. Obecnie mieszczą się w nim:

• Sekcja Krajowa Kolejarzy NSZZ "Solidarność"
• Związek Zawodowy Dyżurnych Ruchu PKP
• Federacja Związków Zawodowych Pracowników Automatyki i Telekomunikacji PKP
• Związek Zawodowy Pracowników Warsztatowych
• Krajowy Sekretariat Kolejarzy NSZZ "Solidarność 80"
• Ogólnopolski Związek Zawodowy Straży Ochrony Kolei
• Związek Zawodowy Drużyn Konduktorskich w RP
• Związek Zawodowy Dyspozytorów PKP
• Autonomiczny Ogólnopolski Związek Zawodowy Pracowników Zatrudnionych u Pracodawców Spółek Grupy PKP S.A.

Budynek mieszkalny

Wybudowany jako budynek mieszkalny, i obecnie spełniający tę funkcję. W międzyczasie mieściła się w nim:

• Najwyższa Izba Kontroli (1946-1975)

Ciekawostki

• W dniu wybuchu powstania warszawskiego 1 sierpnia 1944 przez kilka godzin budynek był we władaniu żołnierzy oddziału batalionu por. „Bolka” Obwodu Praskiego AK.
• W 1945 (od 9 lutego 1945) rozlokowane w kompleksie b. dyrekcji kolejowej centralne władze państwowe ochraniał 2 Batalion Strzelecki 2 Pułku Pogranicznego 64 Dywizji Wojsk Wewnętrznych NKWD.
• Ten sam batalion ochraniał też położoną vis a vis dyrekcji, przy ul. Wileńskiej 13, siedzibę Ambasady ZSRR (1945-1946).
• W 1945 gmach w którym odbywały się sesje K.R.N. zamierzał wysadzić WiN, lub wytruć w stołówce członków Rządu.
• W kompleksie dyrekcji swoją siedzibę miało też szefostwo przewozów Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej; personel kwaterował nieopodal w budynku przy ul. Targowej 75, róg ul. Wileńskiej. Przy ul. Targowej 76 urzędował przedstawiciel Kolei Radzieckich (1950).
• W latach 50. XX w. na budynku stały nadajniki zagłuszające fale krótkie.

Epizody filmowe

Budynek użyczył gościnności filmowcom którzy kilkakrotnie realizowali swoje projekty w jego murach, m.in.:

• Juliusz Machulski – film Kilerów dwóch (1999)
• Andrzej Wajda – spektakl TV Bigda idzie (1999)
• Roman Polański – film Pianista (2001)
• Michał Kwieciński – serial TVP2 Czas honoru (2009-2011)