Biblioteka Krasińskich

0

Biblioteka Ordynacji Krasińskich w Warszawie istniała w latach 1844-1944. Jej twórcą był hr. Wincenty Krasiński, który od początku XIX wieku gromadził zbiory artystyczne, muzealne i biblioteczne. Publiczny charakter zyskała biblioteka ordynacka w 1860 roku, w związku z włączeniem do niej, z inicjatywy Ludwika Krasińskiego, kolekcji Konstantego Świdzińskiego. W latach następnych zbiory, udostępniane badaczom od roku 1863, rozrastały się zarówno dzięki systematycznym zakupom, jak i licznym darom, zapisom testamentowym i depozytom. W pierwszej dekadzie XX wieku do rozwoju Biblioteki przyczynił się znacznie Adam Krasiński, porządkując sprawy finansowe, zatrudniając fachowy personel i wzbogacając zbiory m.in. o pamiątki po Zygmuncie Krasińskim, archiwum Małachowskich do XVIII wieku oraz archiwum wojska polskiego z lat 1814–1831, a także kolekcje po Władysławie Pobóg-Górskim, Józefie Wolffie i Felicjanie Faleńskim. Kolejny okres świetności zapewnił bibliotece jej następny właściciel Edward Krasiński, pod którego opieką instytucja przetrwała I wojnę światową i pozostawała do roku 1940. Do zespołu bibliotekarzy Krasińskich należeli kolejno: Władysław Chomętowski, Ignacy Janicki, Aleksander Rembowski, Zygmunt Wolski, Józef Kallenbach, Stanisław Kętrzyński, Franciszek Pułaski, Ignacy Tadeusz Baranowski, Helena Drège, Jan Muszkowski.

Siedziba Biblioteki mieściła się do roku 1913 w pałacu Krasińskich (dawniej Czapskich) przy Krakowskim Przedmieściu, w bocznym skrzydle od ul. Berga (obecnie Traugutta). Nowy, eklektyczny gmach dla zbiorów bibliotecznych i muzealnych ordynacji opinogórskiej przy ul. Okólnik 9, ufundowany przez Edwarda Krasińskiego, powstał w latach 1912–1914 według projektu Juliana Nagórskiego, ale już jesienią 1913 roku przeniesiono tam zbiory i od stycznia 1914 udostępniano je w tymczasowej czytelni. Uroczyście przekazano do użytku całkowicie wykończony gmach Biblioteki i Muzeum Ordynacji Krasińskich w grudniu 1930 roku.

Podczas II wojny światowej biblioteka poniosła pierwsze straty (zburzenie części wystawowej gmachu i czytelni) już we wrześniu 1939 roku. W maju 1941 włączono ją do Staatsbibliothek Warschau, przeznaczając gmach na Okólniku na pomieszczenie zbiorów specjalnych trzech stołecznych bibliotek: Narodowej, Uniwersyteckiej i Krasińskich. Pozostałą część ordynackich zbiorów przemieszczono do gmachów BUW, SGH i do Muzeum Narodowego. Cenne zbiory złożone na Okólniku hitlerowcy w całości spalili w październiku 1944 roku.

Po wojnie ocalałe zbiory przeniesiono do Biblioteki Narodowej. Najliczniejsze z nich były materiały epoki napoleońskiej i powstania listopadowego. Obecnie gmach stoi pusty, wrota wejściowe noszą napis "Przebywanie w budynku zabronione. Budynek grozi zawaleniem". Na jego fasadzie znajdują się słowa: Amor Patriae Nostra Lex oznaczające: Miłość Ojczyzny naszym prawem, dewiza rodowa Krasińskich, oraz dwukrotnie rodowy herb Ślepowron (w wersji szlacheckiej i hrabiowskiej) i sztukaterie przedstawiające wznoszące się do lotu białe orły.

Aktualnie wyłącznym prawem zarządzania oraz wykorzystania budynkiem Biblioteki Krasińskich dysponuje Dom Wydawniczy POLONIA RESTITUTA zarejestrowany w formie fundacji po sześciu latach zabiegów i starań w dn. 16 września 2010 r. przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy Wydział Gospodarczy XIII Krajowego Rejestru Sądowego pod Nr KRS 0000364221 – z nadzieją zaniechania subkulturowych zainteresowań tym obiektem trzecich stron i z wielkim pragnieniem odbudowy Biblioteki Krasińskich. Ze względu na ostatnie wydarzenia związane z programem inwestycyjnym i z uwagi na bliskość Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina dodatkowo w obiekcie Biblioteka Krasińskich jest sytuowane biuro organizacyjne Światowego Centrum Kulturowego im. Fryderyka Chopina i Fundusz Stypendialny Fryderyka Chopina. W roku 2012 w czasie akcji Noc Muzeów, do monumentalnego gmachu z początku XX w. wkroczyli squattersi ze śródmiejskiej Syreny i zorganizowali wystawę sztuki zaangażowanej. Potem, po starciu z policją i urzędnikami, rozcinaniu i zakładaniu nowych kłódek, negocjacjach itp., budynkiem zaopiekowało się Stowarzyszenie Mieszkańców Ulicy Smolnej (organizacja pozarządowa mająca na celu promowanie lokalnych młodych talentów, polskiej kultury i sztuki. Tworzenie Kwartału Muzycznego, czyli działania na rzecz rozwoju sceny muzycznej i artystycznej oraz nawiązania współpracy pomiędzy drobnymi przedsiębiorcami a artystami zamieszkującymi dzielnice miasta). Przez kilka miesięcy pod nazwą "Ćwiczeniówka" udostępniało gmach muzykom z ulokowanego naprzeciwko Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina – na próby. Na schodach biblioteki odbywały się setki koncertów muzyki klasycznej i rozrywkowej, wystaw. Wszystko za darmo, z praktycznie zerowym budżetem.

Do lutego 2013 r. trwało w internecie zbieranie podpisów pod petycją Biblioteka Ordynacji Krasińskich dobrem wspólnym sygnowaną przez Stowarzyszenie m.ulicy Smolnej, Annę Nehrebecka, Jarosława Chołodeckiego i Tomasza Kwiatkowskiego.

W dwóch aneksach budowli (płd. i płn.), niegdyś także bogato ozdobionych sztukateriami w postaci orłów i girland (zachowała się tylko część girland na aneksie płn.) znajdowały się przed r. 1944 luksusowe apartamenty, wynajmowane osobom ze sfer rządowych i dyplomatycznych. Mieszkał tam do 1939 m.in. minister transportu, płk dypl. Juliusz Ulrych.

Biblioteka Krasińskich - to miejsce nie posiada jeszcze przewodnika. Jeśli znasz to miejsce, to tutaj możesz napisać przewodnik.