

Ulica Fabryczna w Warszawie – jedna z ulic osiedla Solec, biegnąca od ul. Rozbrat do ślepego końca przed linią ul. Czerniakowskiej. HistoriaDochodząca przed wybudowaniem Trasy Łazienkowskiej do ul. Czerniakowskiej ulica Fabryczna powstała około 1868 z drogi wiodącej do giserni Konstantego Rudzkiego, działającej początkowo przy Warsztatach Żeglugi Parowej na Solcu. Owe zakłady, zakupione w 1850 przez hr. Andrzeja Zamoyskiego zajmowały teren pomiędzy ul. Solec, Rozbrat i Czerniakowską, przy której się znajdowały. Przy Fabrycznej mieściły się kancelaria, apartament dyrektora oraz hala fabryczna z kuźnią i stolarnią. Od 1861 posesja ta przechodziła w posiadanie różnych właścicieli; pierwszym był właściciel Kazimierz Kropiwnicki, prowadzący tu fabrykę narzędzi rolniczych, zaś ostatnim - August Repphan. Na sąsiedniej posesji działała gisernia Rudzkiego od 1858 jako odrębna od WŻP firma - Gisernia przy Warsztatach Żeglugi Parowej, Konstanty Rudzki i Współka (pis. oryg). W późniejszym okresie na terenie giserni pojawiły się nowe obiekty: w latach 1878-79 powstała hala fabryczna projektu Jana Lilpopa, drewniane budynki składów, które w 1896 zaprojektował Stefan Szyller. Właściciel giserni, Konstanty Rudzki, w 1858 wystawił u zbiegu z ul. Rozbrat willę; w 1863 nabył ją Adam hr. Ronikier, który planował wzniesienie na swych gruntach po przeciwnej stronie ulicy domów robotniczych. Duża liczba obiektów przemysłowych w okolicy wpłynęła na rodzaj wznoszonych tu obiektów mieszkalnych: miały być utylitarnymi czynszówkami z dużą liczbą tanich mieszkań dla robotników. Budowano je począwszy od 1880; po części otrzymały nietrwały wystrój fasad wykonany z gipsu. Po 1910 dla hr. Henryka Ronikiera powstał wielki dom robotniczy, o ceglanych fasadach i detalach wykonanych ze sztucznego kamienia. Po odzyskaniu niepodległości dom ów był własnością Zakładu Paralityków Św. Władysława z ul. Belwederskiej. W tym okresie w całej okolicy ulicy Fabrycznej zakłady przemysłowe zaczęły ustępować miejsca zabudowaniom mieszkalnym; na terenach po dawnej fabryce Repphana powstały dwa domy czynszowe o gładkich fasadach. Pod względem wykończenia wyróżniały się bliźniacze kamienice pod nr. 24 i 26, których sienie ozdobił alabaster i kryształowe lustra, jednak ich luksus był przy tej ulicy wyjątkiem. W 1938 wzniesiono pod numerami 21-27 zespół bloków osiedla BGK, wyróżniający się szczytowym, grzebieniowym ustawieniem budynków do ulicy. Było to rozwiązanie nowoczesne i nowatorskie; wcześniej powstało w ten sposób tylko osiedle Towarzystwa Osiedli Robotniczych przy ul. Obozowej na Kole; BGK był zresztą jednym z głównych udziałowców Towarzystwa Osiedli Robotniczych. W 1944 zupełnemu zniszczeniu uległ początkowy odcinek ulicy; w latach 1964-68 wybudowano tam wg projektu Oskara Hansena bloki osiedla "Torwar", uzupełnione po 1970 kolejnymi budynkami autorstwa Jana Zdanowicza. |