Kościół bł. Michała Kozala

Kościół bł. Michała Kozala w Gnieźnie – neogotycki kościół wybudowany w roku 1894 i powstały według projektu Bruna (prawdopodobnie Bruno Schulza, niemieckiego architekta) jako kaplica szpitala psychiatrycznego Dziekanka, obecnie kościół katolickiej parafii pw. bł. Michała Kozala w Gnieźnie, ale użytkowany również przez ewangelicką parafię z Poznania. Świątynia o dwóch prezbiteriach.

Kościół bł. Michała Kozala w Gnieźnie – neogotycki kościół wybudowany w roku 1894 i powstały według projektu Bruna (prawdopodobnie Bruno Schulza, niemieckiego architekta) jako kaplica szpitala psychiatrycznego Dziekanka, obecnie kościół katolickiej parafii pw. bł. Michała Kozala w Gnieźnie, ale użytkowany również przez ewangelicką parafię z Poznania. Świątynia o dwóch prezbiteriach.

Historia

Kościół został wybudowany w 1894 roku. Według dokumentu odnalezionego w wieży kościoła, prace murarskie wykonywali mistrz murarski Hoffman z Gniezna, mistrz Kinzell oraz mistrz Zelm, natomiast prace ciesielskie wykonywali przedsiębiorca budowlany z Rosenbergu i podmistrz Timm. Pierwotnie kościół służył jako kaplica szpitala psychiatrycznego Dziekanka, jednak od początku przeznaczony był jako świątynia dwuwyznaniowa. Dekretem prymasa Augusta Hlonda został kościołem filialnym parafii Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha (archikatedralnej). 1 stycznia 1988, dekretem prymasa Józefa Glempa, został kościołem nowo utworzonej parafii bł. Michała Kozala. Po objęciu urzędu proboszcza przez ks. Sławomira Jessę w 1997 roku, kościół był systematycznie remontowany (wymieniono konfesjonały, oświetlenie, wykonano prace malarskie). Pod koniec lat 90. dokonano remontu wieży kościoła, który sfinansowali zarówno parafianie, jak i członkowie Wspólnoty Ewangelickiej. 23 marca 2009, w czasie nabożeństwa Koronki do Miłosierdzia Bożego w kościele wybuchł pożar, do którego przyczyniła się sadza w kominie. Rok później, w czasie nabożeństwa Gorzkich żalów, stare, zamurowane przewody doprowadziły do wybuchu w kruchcie przy wyjściu od strony szpitala. Dwa miesiące później, 29 maja powiększyło się zarysowanie na suficie i pojawiło się wybrzuszenie nad wejściem, co groziło zawaleniem sufitu. Z tego powodu na ponad tydzień kościół został zamknięty. Po inspekcji konserwatora zabytków i chwilowym podparciu sufitu belami, kościół został otwarty, ale wymaga gruntownego remontu. 7 lutego 2012 roku nastąpiła poważna awaria komina. W związku z koniecznością niezbędnego remontu komina świątynia została zamknięta, a całe jej wyposażenie liturgiczne przeniesione do kaplicy parafialnej i plebanii. 20 grudnia 2012 roku podpisano akt notarialny, w którym Skarb Państwa przekazał własność kościoła Kurii Metropolitalnej. W tym samym akcie Kuria zrzekła się własności i przekazała ją Parafii pw. bł. Michała Kozala w Gnieźnie.

Architektura

Wybudowany z czerwonej cegły na planie prostokąta jako kościół jednonawowy. Posiada wieżę z nieczynnym dzwonem, odrestaurowaną pod koniec ubiegłego wieku, przy współpracy proboszcza parafii i członków Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Na zewnętrznej, wschodniej ścianie kościoła znajduje się tablica upamiętniająca zamordowanych przez hitlerowców pacjentów szpitala oraz tablica upamiętniająca zmarłego tragicznie ks. Witolda Ceglarka, wikariusza parafii. Posiada też dwie kruchty i tym samym dwa boczne wejścia (nie ma wejścia na wprost ołtarzy). W czterech narożnikach kościoła wybudowano cztery małe pomieszczenia: dwa od strony wschodniej połączone z kościołem i dwa od zachodniej nie mające połączenia ze świątynią. Pomieszczenia od strony wschodniej służą jako zakrystie parafii katolickiej – jedna dla kapłanów, a druga dla służby liturgicznej. Pomieszczenia zachodnie to kotłownia oraz biuro charytatywne parafii. Na ścianach północnej i południowej mieszczą się okna w kształcie rozety, a nad nimi oraz na chórze i w prezbiteriach pojedyncze okna w kształcie koła.

Prezbiterium katolickie

Mieści się, tak samo jak prezbiterium ewangelickie przy wschodniej ścianie świątyni. Posiada drewniany, lekko pozłacany ołtarz z kopią obrazu Madonny Sykstyńskiej i tabernakulum. Po prawej stronie tabernakulum znajduje się miejsce celebransa, współcelebransów liturgii i lektorów. Po obu stronach tabernakulum znajdują się dwie rzeźby: po lewej św. Franciszka z Asyżu z Dzieciątkiem Jezus, a po prawej Jezusa Miłosiernego. Przy obrazie stoją złocone świeczniki, a przy głównym, drewnianym ołtarzu także srebrzony krzyż papieski, który po zamknięciu kościoła został przeniesiony do kaplicy parafialnej. Całe prezbiterium wymalowano w kolorze białym i jasnożółtym, zaś ołtarz z obrazem Madonny w kolorze brązowym i złotym.

Prezbiterium ewangelickie

Jest ono wysunięte bardziej do przodu niż prezbiterium katolickie, posiada trzystopniowy ołtarz, zbudowany analogicznie do przedsoborowego katolickiego. Za ołtarzem umieszczona została kopia obrazu Ostatniej Wieczerzy Leonarda da Vinci.

Nawa

Pomiędzy ołtarzami kolejno od góry znajdują się: krzyż, obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy oraz portret bł. Michała Kozala. Tuż przed nim mieści się ewangeliarz oraz paschał. Naprzeciwko prezbiteriów znajduje się chór muzyczny wraz z elektrycznymi organami. Nad drewnianą amboną przedstawiającą Ducha Świętego, znajdującą się po prawej stronie ołtarza katolickiego wisi zabytkowa rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem, wykonana przez Jadwigę Boniewską. Nad nią umieszczony jest obraz Jezu Ufam Tobie. Po lewej stronie ołtarza ewangelickiego mieści się obraz Najświętszego Serca Jezusa. Również w tym miejscu umieszczony został kamień węgielny poświęcony przez Jana Pawła II oraz jego portret, które w marcu 2011 roku zostały przeniesione do nowej kaplicy przy ul. E. Orzeszkowej.

Zbór Ewangelicko-Augsburski

W każdą pierwszą niedzielę miesiąca o 15:30 odbywają się nabożeństwa ewangelickie. Gromadzą się na nich luteranie z Gniezna i okolic. Opiekę duszpasterską nad filiałem sprawuje poznańska parafia ewangelicko-augsburska. Ważnym wydarzeniem dla wiernych obydwu wyznań było pierwsze nabożeństwo ekumeniczne, odprawione podczas Tygodnia Modlitwy o Jedność Chrześcijan 19 stycznia 2003 roku, a także VIII Zjazd gnieźnieński, podczas którego obecni byli wierni z Kościoła katolickiego i przedstawiciele dziesięciu Kościołów chrześcijańskich.