Zamek Golesz
Czytaj dalej
Zamek Golesz w Krajowicach – ruiny średniowiecznego zamku w Krajowicach w gminie Kołaczyce w województwie podkarpackim na obszarze Małopolski. HistoriaRuiny, skromne pozostałości kamiennych murów, bramy i baszty narożnej, znajdują się na spłaszczonym szczycie wzgórza Golesz o wysokości 320 m n.p.m. na prawym brzegu Wisłoki na terenie rezerwatu przyrody Golesz. W XIII lub XIV wieku wzniesiono w tym miejscu zamek zbudowany na planie owalu o wymiarach 30 metrów na 40 metrów, otoczony fosą i wałem o wysokości 3 metrów usypanym ze żwiru skalnego. Warownia strzegła traktu handlowego prowadzącego z Kleci do Jasła przez Sowinę, Bieździadkę (odnoga prowadziła do zamku), który do 1340 roku biegł na Węgry przez te osady. Pierwsza wzmianka o zamku pojawia się w dokumencie źródłowym z dnia 9 lutego 1319 roku, opublikowanym w Codex diplomaticus Monasterii Tynecensis, (Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego); wymieniony jest tam castro Golos ("zamek Golesz"), przysądzony wraz otaczającymi go dobrami przez króla Władysława Łokietka klasztorowi benedyktynów w Tyńcu. Z "Księgi uposażeń diecezji krakowskiej" (Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, 1470–1480) Jana Długosza wynika, że w XV wieku Krajowice były w dalszym ciągu w posiadaniu klasztoru tynieckiego; należały do benedyktynów do rozbiorów Polski. W 1474 roku spalony przez Węgrów. Miejscowość stanowiła część starostwa niegrodowego jasielskiego, które w 1613 roku zostało oddane w dożywotnio przez Zygmunta III Wazę Mikołajowi Strusiowi z Komorowa, staroście chmielnickiemu. Zamek był siedzibą starosty królewskiego i wyższego sądu prawa magdeburskiego. Według niektórych źródeł na zamku Golesz rezydował w średniowieczu polski rycerz Zyndram z Maszkowic, dowódca chorągwi ziemi krakowskiej w czasie bitwy pod Grunwaldem; w 1409 roku był on starostą niegrodowym Jasła. Zamek został spalony w czasie wojen szwedzkich w trakcie najazdu wojsk Jerzego Rakoczego w 1657 roku. W pierwszej połowie XIX wieku na wzgórzu urządzono park krajobrazowy, obecnie nieistniejący; powstał on z inicjatywy Francuza, Achillesa Johannot (według niektórych źródeł Jehannotte), właściciela pobliskich fabryk tkackich. W XIX wieku, na pamiątkę twórcy parku, miejsce to było nazywane przez mieszkańców Jasła Żanotówką. Pod koniec XIX wieku na szczycie wzgórza znajdowały pozostałości okrągłej baszty o wysokości 40 stóp; na kamieniach widać było resztki szkliwa, świadczące o wielkim pożarze. Po II wojnie światowej część murów rozebrano na kamień budowlany. Ruiny zamku Golesz są tematem jednego z rysunków Macieja Bogusza Stęczyńskiego. W 2009 roku ruiny zostały zdewastowane przez nieznanych sprawców. Stało się to przyczynkiem do zwrócenia uwagi na obiekt - od tamtego czasu, każdego roku w jesieni, prowadzone są wykopaliska archeologiczne. Starostowie i burgrabiowie zamku
LegendyZ zamkiem Golesz wiąże się kilka podań ludowych. Mówią one o skarbach ukrytych w podziemnych lochach, o duchu rycerza Bogorii błąkającym się wśród ruin i o karczmie, której gościł król Jan Kazimierz. Istnieje także legenda o rycerzu o imieniu Ścibor, który siłą sprowadził na zamek dziewczynę ze szlacheckiej rodziny, by zdradzać z nią swoją żonę; żona zmarła z rozpaczy, a dziewczyna popełniła samobójstwo. Według podania Ścibor został porwany do piekła przez ognistego ducha, po czym zamek spłonął. W Okolicach Galicji (1847) Macieja Bogusza Stęczyńskiego znajduje się wzmianka, że według miejscowych podań na zamku Golesz rezydował za panowania Władysława Łokietka książę o imieniu Ścibor; informację tę opublikowano w 1841 roku w czasopiśmie Lwowianin w artykule pod tytułem "Zamczysko". Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich określa tekst zawarty w Lwowianinie jako nieoparty na źródłach historycznych. |
- Zaloguj się albo zarejestruj aby dodać komentarz
- 545 odsłon