Kościół św. Jakuba

Kościół pod wezwaniem św. Jakuba - kościół parafialny przy ul. Mehoffera 2 leżący na terenie diecezji warszawsko-praskiej, w dekanacie tarchomińskim. Kościół jest siedzibą parafii Św. Jakuba Apostoła. Jest on jedyną gotycką świątynią w Warszawie, która dotrwała do naszych czasów w niemal nienaruszonym stanie.

Kościół pod wezwaniem św. Jakuba - kościół parafialny przy ul. Mehoffera 2 leżący na terenie diecezji warszawsko-praskiej, w dekanacie tarchomińskim. Kościół jest siedzibą parafii Św. Jakuba Apostoła. Jest on jedyną gotycką świątynią w Warszawie, która dotrwała do naszych czasów w niemal nienaruszonym stanie.

Historia

Początki kościoła pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła w Warszawie sięgają początków XV wieku, a pierwsza informacja o kościele pochodzi z1427 roku z księgi ławniczej miasta Nowej Warszawy. Kościół, będący pierwotnie świątynią drewnianą, zbudowano na niewielkim sztucznie usypanym wzgórku w celu zabezpieczenia go przed wylewami Wisły. W 2 połowie XV wieku gospodarzem Tarchomina została rodzina Gołyńskich. Murowany kościół został ufundowany przez wojewodę mazowieckiego Jakuba Gołyńskiego oraz jego syna, kanonika katedralnego płockiego Mikołaja Gołyńskiego pełniącego również funkcję proboszcza Tarchomina. Budowa kościoła była kontynuowana przez kolejnego właściciela Białołęki, starostę warszawskiego Adriana Gołyńskiego. Za rok budowy przyjmuje się rok 1518 - data ta została umieszczona na jednej z cegieł. . Nie wiadomo dokładnie, czy budowa została zakończona za życia zmarłego w 1540 roku A. Gołyńskiego, ale kościół stał już w 1570roku, kiedy kanonik płocki Jan Dąbrowski ufundował w kościele altarię. Kościół był budową jednonawową z węższym i niższym prezbiterium skierowanym na południowy wschód, zbudowaną z cegły w stylu gotyku nadwiślańskiego. Został konsekrowany w 1582 roku przez biskupa płockiego Piotra Dunina-Wolskiego. W czasie najazdu szwedzkiegokościół został ograbiony i od tej pory niszczał, w związku z wyludnieniem zniszczonego Tarchomina. W początkach XVIII wieku Tarchomin został zakupiony przez rodzinę Ossolińskich. Z inicjatywy Franciszka Maksymiliana Ossolińskiego w 1720 roku rozpoczęto restaurację i rozbudowę świątyni. Do 1730 roku wybudowano nową zakrystię, skarbiec przy prezbiterium i kruchtę od frontu. Kościół wzmocniono 12 skarpami, otynkowano i pokryto nowym dachem. Uporządkowano również cmentarz przykościelny, wzniesiono budynki kostnicy i dzwonnicy, które wbudowano w mur otaczający cmentarz. We wnętrzu kościoła został zbudowany nowy drewniany chór muzyczny i położono nowe stropy, ołtarz główny z tabernakulum, dwa ołtarze boczne, zaś po roku 1730 nową ambonę, chrzcielnicę z czarnego marmuru i kryptę grobową rodziny Ossolińskich. W 1785 r. ówczesny proboszcz ks. Franciszek Czajkowski dokładnie opisał parafię ukazując usytuowanie i położenie kościoła parafialnego. Parafia wówczas należała do diecezji płockiej, archidiakonatu pułtuskiego, dekanatu radzymińskiego, województwa mazowieckiego, ziemi i powiatu warszawskiego. W 1878 roku zostały w kościele zainstalowane siedmiogłosowe organy. W 1881 r. majątek Tarchomina kupił Władysław Kisiel-Kiślański, dzięki któremu w latach 1894-1898 przeprowadzono gruntowny remont kościoła i innych zabudowań. Naprawiono wówczas zewnętrzne tynki, posadzka pokryta została lastrikiem, zaś na ścianach prezbiterium Franciszek Stelmaski namalował postacie czterech ewangelistów oraz św. Stanisława i Św. Wojciecha. Usunięto również cztery stare i zniszczone ołtarze i odremontowano ołtarze - główny i dwa boczne - oraz ambonę. W 1941 roku Niemcy zrabowali dzwony, a w 1944 r. kościół poniósł straty z powodu działań wojennych. Uszkodzony dach i stropy naprawiono w 1945 r., zaś w latach 1982/83dach pokryto miedzianą blachą.

Architektura

Jest to budowla w stylu gotyku mazowieckiego, jednonawowa. Kościół wzniesiony został z cegłyułożonej w wątku polskim. Wewnątrz znajdują się chrzcielnica z czarnego marmuru, lichtarze z herbem fundatora i płyta spiżowa do krypty, a także tablice ku pamięci Stadnickich z XVIII w. i rzeźby Piotra i Pawła z drewna lipowego. Z końca XIX w. pochodzi posadzka i malowidła czterech Ewangelistów oraz św. Stanisława i Wojciecha. W podłodze ozdobna metalowa płyta z herbem Ossolińskich, Topór i napisem: Aedificat proprias hic ascia moesta ruina przykrywająca kryptę, w której pochowano chorążego Dworu Królewskiego, kapitana sandomierskiego, Regimentu Laski Wielkiej Królewskiej Chorągwi Ignacego Ossolińskiego zmarłego jako 5-letnie dziecko w 1755, ale już obdarzonego tytułami. Trumienkę z kośćmi i tabliczką informacyjną odkryto w 1978 r. przy budowie sali dla ministrantów. Organy zbudował w końcu XIX wieku Józef Szymański z Warszawy, po wojnie częściowo je rozbudowano, a w 1978-9 zostały gruntownie wyremontowane