Kościół Przemienienia Pańskiego

Kościół pw. Przemienienia Pańskiego w Sanoku − neoromańska świątynia parafii rzymskokatolickiej pw. Przemienienia Pańskiego w Sanoku mieszcząca się przy placu św. Michała, potocznie zwana Farą.

Kościół pw. Przemienienia Pańskiego w Sanoku − neoromańska świątynia parafii rzymskokatolickiej pw. Przemienienia Pańskiego w Sanoku mieszcząca się przy placu św. Michała, potocznie zwana Farą.

Historia

Kościół stoi w miejscu starej gotyckiej świątyni pw. Michała Archanioła, która doszczętnie spłonęła w 1782 roku i nie została odbudowana. Obecny kościół powstał dzięki staraniom ówczesnego proboszcza ks. Franciszka Czaszyńskiego w 1874 roku. Uroczyste przeniesienie siedziby parafii z klasztoru OO. Franciszkanów nastąpiło w dniu 24 grudnia 1886.

Nowy kościół został wzniesniony według projektu nadinżyniera Namiestnictwa, Józefa Braunseisa. Polichromia secesyjna kościoła pochodzi z początku XX wieku, a wykonał ją Tadeusz Popiel.

Proboszczowie

• Franciszek Salezy Czaszyński (1858–1898)
• Bronisław Stasicki (1899–1908)
• Władysław Sarna (1908–1909)
• Franciszek Matwijkiewicz (1909–1933)
• Bartłomiej Krukar (1933–1938)
• Antoni Porębski (1939–1967)
• Adam Sudoł (01.09.1967–1995)
• Marian Burczyk (1995–1998)
• Andrzej Skiba (od 1998)

Rzeźby i pomniki

• Na elewacji frontowej budynku znajduje się rzeźba przedstawiająca Matkę Bożą Niepokalanie Poczętą autorstwa Stanisława Piątkiewicza.
• W kościele znaduje się płyta nagrobna starosty sanockiego Sebastiana Lubomirskiego z 1558 roku, pierwotnie pochodząca z kościoła pw. Michała Archanioła (odkopana podczas prac archeologicznych w 1892 roku).
• Obok kościoła znajduje się pomnik Jana Pawła II.

Tablice pamiątkowe

• Płyta nagrobna starosty sanockiego Sebastiana Lubomirskiego z 1558 roku, pierwotnie pochodząca z kościoła pw. Michała Archanioła (odkopana podczas prac archeologicznych na placu św. Michała w 1892 roku). Umieszczona w obecnym miejscu w 1953 roku. Inksrypcja głosi: "Sebastian Lubomirski starosta sanocki † 18.IV.1558 r. Odkopano w r. 1892 na placu św. Michała, na którym stał kościół parafialny z wieku XIV. Spalony w r. 1782. Odnowiono i tu umieszczono 1953 r".
• Tablica pamiątkowa poświęcona ks. Franciszkowi Salezemu Czaszyńskiemu (1811-1898), głównemu fundatorowi kościoła. Inskrypcja brzmi: "D.O.M. ś.p. Księdzu Franciszkowi Czaszyńskiemu ur. 1812 zm. 1898 proboszczowi i głównemu fundatorowi kościoła wdzięczni parafianie R.I.P.".
• Tablica poświęcona Zygmuntowi Boleście Kozłowskiemu (1831-1893). Ufundowana przez szlachtę Ziemi Sanockiej. Inskrypcja brzmi: "D.O.M. Zygmuntowi Boleście Kozłowskiemu ur. 1 maja 1831 r. † 9 października 1893 r. Długoletniemu posłowi sanockiemu wdzięczna szlachta tej ziemi. Z odwagą i hartem duszy walczył w obronie praw kościoła i narodu, potomnym przykład naśladowania godny zostawił. Cześć pamięci".
• Tablica pamiątkowa w 500. rocznicę zwycięstwa w Bitwie pod Grunwaldem z 1410 roku. Ustanowiona w 500-tną rocznicę wydarzenia. Odsłonięta 15 lipca 1910 roku. Inskrypcja głosi: "Na pamiątkę 500 letniej rocznicy wiekopomnego zwycięztwa oręża polskiego pod Grunwaldem 1410 1910".
• Tablica pamiątkowa z popiersiem Jana III Sobieskiego ustanowiona w 250. rocznicę zwycięstwa w Bitwie pod Wiedniem z 12 września 1683 roku. Znajduje się na niej inskrypcja "Jan III Sobieski król Polski 17.VII.1629-17.VI.1696. W 250 rocznicę zwycięstwa pod Wiedniem i ocalenia chrześcijaństwa od nawały tureckiej". Odsłonięca dokonał 1 października 1933 roku ks. proboszcz Bartłomiej Krukar.
• Tablica pamiątkowa poświęcona Józefowi Piłsudskiemu (1867-1935). Znajduje się na niej cytat myśli marszałka: "”...Zwyciężyć i spocząć na laurach – to klęska./ Być zwyciężonym i nie ulec – to zwycięstwo.”" oraz inskrypcja główna: "Józef Piłsudski 1867-1935. Twórca Legionów, zwycięski wódz w wojnie r. 1920 w obronie niepodległości, wybitny mąż stanu, pierwszy marszałek Rzeczypostpolitej. W 50-tą rocznicę śmierci i 65-tą zwycięskiej wojny z 1920 roku. W głębokim hołdzie społeczeństwo Sanoka. A.D. 1985". Została poświęcona i odsłonięta 26 maja 1985 roku przez ks. bpa sufragana przemyskiego Tadeusza Błaszkiewicza. Projektantem i wykonawcą był Jerzy Bieda.
• Płaskorzeźba Golgota Wschodu upamiętniająca ofiary zbrodni katyńskiej. Ma wymiary 210x120 cm i jest wykonana z brązu. Powstała w ramach akcji "Golgota Wschodu - Polska pamięta". Znajduje się we wnętrzu kościoła, jest złożona z wizerunku orła, krzyża i Matki Boskiej Katyńskiej. Nad krzyżem znajduje się orzeł. Inskrypcje brzmią: "Pomóż przebaczyć" 1940 oraz wymienione nazwy miejscowości kaźni: "Katyń, Kozielsk, Starobielsk, Ostaszków" oraz podpis "NSZZ „Solidarność” Region Podkarpacie. Sanok". Tablica została odsłonięta 18 listopada 1995 roku, a podczas mszy św. homilię wygłosił ks. Zdzisław Peszkowski, kapelan "Rodzin Katyńskich". Z jego inicjatywy podobne płaskorzeźby umieszczono w 50-ciu polskich kościołach dla upamiętnienia 55. rocznicy zbrodni katyńskiej.
• Tablica pamiątkowa dla uczczenia pamięci żołnierzy ZWZ-AK Obwodu Sanok (SZP-AK) i dowódców (Michał Tokarzewski-Karaszewicz, Tadeusz Komorowski, Leopold Okulicki) oraz żołnierzy 2 Pułku Strzelców Podhalańskich, którzy do 1939 roku stacjonowali w Sanoku. Inskrypcja głosi: "Żołnierzom ZWZ-AK Obwodu Sanok (SZP-ZWZ) AK i ich komendantom głównym gen. M. Tokarzewskiemu „Torwid”, gen. S. Roweckiemu „Grot”, gen. T. Komorowskiemu „Bór”, gen. L. Okulickiemu „Niedźwiadek”. Żołnierzom 2 Pułku Strzelców Podhalańskich. W 42 rocznicę wymarszu oddziału partyzanckiego „Południe”. Społeczeństwo Ziemi Sanockiej. A.D. 1986". Została poświęcona i odsłonięta 6 lipca 1986 roku przez ks. infułata Jana Stączka. Powstała z inicjatywy ks. Adama Sudoła.
• Tablica upamiętniająca Wielki Jubileusz Roku 2000 z inskrypcją "Iubilaeum A.D. 2000".
• Tablica pamiątkowa poświęcona działalności NSZZ Solidarność Region Podkarpacie w latach 1980-2005. Inskrypcja głosi: "Solidarność »Tylko naród wolny duchowo i miłujący prawdę może trwać i tworzyć dla przyszłości« 1980 Sanok 2005 Region Podkarpacie". Autorem cytatu zawartego w treści jest, niewymieniony na tablicy, bł. ks. Jerzy Popiełuszko (słowa z dnia 25 września 1983).
• Tablica upamiętniająca powstanie Związku Sybiraków w 1928 roku, ustanowiona w 80. rocznicę powstania w 2008 roku.
• Tablica upamiętniająca pierwszą rocznicę katastrofy smoleńskiej z 10 kwietnia 2010 roku. Ufundowana przez Społeczny Komitet Upamiętnienia Ofiar Katastrofy pod Smoleńskiem. Poświęcona 9 kwietnia 2011 roku. Widnieje na niej wizerunek pary prezydenckiej Lecha i Marii Kaczyńskich oraz upamiętnienie 96 ofiar katastrofy. Główna inskrypcja głosi: "W pierwszą rocznicę katastrofy smoleńskiej. 10.04.2011 Sanoczanie", zaś wokół podobizny pary prezydenckiej treść: "96 Polakom w służbie najjaśniejszej Rzeczypospolitej. Smoleńsk 10.04.2010".
• Tablica na pamiątkę jubileuszu 100-lecia sanockiego harcerstwa. Ustanowiona 24 września 2011 roku.

Inne informacje

30 października 1918 roku został ochrzczony w kościele ks. hm Zdzisław Peszkowski.