Cerkiew św. Michała Archanioła

Cerkiew św. Michała Archanioła w Świątkowej Małej - dawna greckokatolicka cerkiew w Świątkowej Małej. Od lat 50. XX wieku kościół rzymskokatolicki.

Cerkiew św. Michała Archanioła w Świątkowej Małej - dawna greckokatolicka cerkiew w Świątkowej Małej. Od lat 50. XX wieku kościół rzymskokatolicki.

Historia

Cerkiew w Świątkowej Małej istniała już w 1581, jako świątynia pomocnicza parafii prawosławnej w Grabiu. Parafia ta zmieniła wyznanie po podpisaniu aktu unii brzeskiej. W 1762 wzniesiono obecną budowlę, również jako cerkiew pomocniczą, należącą do parafii w Rozstajnem. Po 1860 zmieniono przynależność administracyjną świątyni, czynią ją tym razem pomocniczym obiektem sakralnym parafii w Świątkowej Wielkiej. W II połowie tego samego stulecia dokonano znaczącej przebudowy obiektu, dodając wieżę nad przedsionkiem i zmieniając namiotowy dach kryjący nawę na kalenicowy.

W 1927, w czasie tzw. schizmy tylawskiej, wszyscy mieszkańcy Świątkowej Małej przeszli na prawosławie. Zrezygnowali jednak z wznoszenia nowej cerkwi, uczęszczając na nabożeństwa do kaplicy w Świątkowej Wielkiej. Dotychczas użytkowana świątynia została natomiast zamknięta w 1931. W latach 50. XX wieku niemal całkowicie zdewastowany obiekt z rozkradzionym wyposażeniem wnętrza zaadaptowano na kościół rzymskokatolicki. Do świątyni przeniesiono te elementy wyposażenia, jakie udało się uratować ze zniszczonej po 1947 cerkwi w Rozstajnem. W latach 70. obiekt został kilkakrotnie okradziony - złodzieje wycięli carskie wrota z ikonostasu oraz wynieśli ikony rzędu świąt. Ikonostas nigdy nie został uzupełniony.

Architektura

Cerkiew w Świątkowej Małej jest trójdzielna, orientowana, z masywną wieżą umieszczoną nad przedsionkiem, zwieńczoną pseudolatarnią z krzyżem na szczycie. Dach pokrywający wieżę jest kryty blachą, w odróżnieniu od dachu nad nawą i węższym od niej prezbiterium. Również nad nawą i pomieszczeniem ołtarzowym.

We wnętrzu zachował się zniszczony przez nieznanych złodziei ikonostas, w którym brakuje carskich oraz diakońskich wrót i ikon w rzędzie świąt oraz proroków. Przetrwały natomiast wizerunki w rzędzie Deesis, w którym znajdują się postacie apostołów, ewangelistów, Jana Chrzciciela oraz dwie ikony Matki Bożej - jedna z nich, typu Eleusa, zastępuje tradycyjne wyobrażenie Chrystusa na centralnym miejscu w rzędzie. W miejscu carskich wrót wstawiony został obraz Chrystusa Nauczającego. Na ścianach bocznych cerkwi znajdują się jeszcze inne siedemnastowieczne ikony, w tym wyobrażenie Sądu Ostatecznego oraz postać Matki Bożej typu Hodigitria.