Muzeum Ziemi Kłodzkiej

Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku – powstała 1963 placówka muzealna i naukowa obejmująca swoim zainteresowaniem teren ziemi kłodzkiej na Dolnym Śląsku i jej wielonarodową spuściznę kulturową, a w szczególności geologię, geografię, historię, historię kultury materialnej i sztuki regionu. Siedzibą muzeum jest dawny konwikt jezuicki w Kłodzku. Jest administracyjnie podporządkowane miastu. W 2001 r. zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów.

Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku – powstała 1963 placówka muzealna i naukowa obejmująca swoim zainteresowaniem teren ziemi kłodzkiej na Dolnym Śląsku i jej wielonarodową spuściznę kulturową, a w szczególności geologię, geografię, historię, historię kultury materialnej i sztuki regionu. Siedzibą muzeum jest dawny konwikt jezuicki w Kłodzku. Jest administracyjnie podporządkowane miastu. W 2001 r. zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów.

Powstanie muzeum

11 marca 1963 roku uchwałą Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Kłodzku. Oficjalnie otwarcie uświetniło obchody Święta Pracy – 1 maja 1963 r. Pierwszą siedzibą muzeum był budynek dawnej komendantury twierdzy kłodzkiej, tzw. Pałac Komendanta na kłodzkim rynku (pl. Bolesława Chrobrego). Z powodu grożącej katastrofy budowlanej, spowodowanej osuwaniem się podziemi kłodzkiej starówki, muzeum musiało poszukać nowej siedziby. W latach 1969-1985, w czasie przygotowywania nowej siedziby, zbiory muzeum były zdeponowane w zabytkowym dworze w Jaszkowej Górnej.

Budynek dawnego konwiktu

W 1971 r. na cele muzealne przeznaczono zabytkowy budynek dawnego konwiktu. Historia tego miejsca rozpoczyna się wraz z przybyciem do Kłodzka zakonu jezuitów w 1624 r. Zakon rozpoczął budową kolegium, dla którego potrzebny był internat. W 1649 r. powołano fundację, z której funduszy powstał i funkcjonował konwikt. Rozbudowano go poprzez dokupienie kolejno pięciu sąsiednich kamienic położonych na skrzyżowaniu ulicy Zielonej i Żydowskiej (obecnie Łukasiewicza i Wojska Polskiego). Elewację kurtynową wykonano według projektu architekta Carla Lurago, który budował wcześniej kolegium.

Remont i adaptacja na potrzeby muzeum były prowadzone w latach 1976-1986. Zachowano wszystkie elementy zabytkowego obiektu wraz z pierwotnym układem i wystrojem. Do starego budynku dobudowano część przeznaczoną na magazyny, pracownie i mieszkania pracownicze wraz z podwórzem gospodarczym oddzielonym od dziedzińca ażurową ścianą arkadową. Tak rozbudowany kompleks budynków zajmuje połowę jednego kwartału miasta. Jego powierzchnia użytkowa wynosi ok. 4000 m², a kubatura ok. 20 000 m³. Na wewnętrznym dziedzińcu urządzony jest miniogród i lapidarium kamiennych rzeźb i detali pochodzących ze zniszczonych kamienic kłodzkich.

Warte uwagi są również zabytkowe wnętrza:

• biblioteka, dawny refektarz,
• dwukondygnacyjna sala koncertowa, dawniej kaplica św. Alojzego,
• Salon Złoty,
• sala konferencyjna,
• barokowa klatka schodowa,
• kawiarenka w dawnej kuchni,
• średniowieczne labirynty piwnic.

Zbiory muzealne i działalność

Największe kolekcje muzealne stanowią: zbiór konwisarski, numizmatyczny, zegarów śląskich, współczesnego unikatowego szkła artystycznego i dzieł sztuk plastycznych. Działająca w muzeum biblioteka naukowa posiada zbiór literatury regionalnej liczący ponad 9500 woluminów: książki, czasopisma regionalne, dokumentacje konserwatorskie i studia historyczno-architektoniczne zabytków regionu i teki wycinków prasowych.

Praca naukowa koncentruje się wokół badań nad problematyką regionalną, opracowaniem zbiorów, współpracą z instytucjami naukowymi, opracowywaniem scenariuszy i katalogów wystaw oraz organizacją konferencji naukowych. Od 1985 r. muzeum publikuje "Zeszyty Muzealne", czasopismo o charakterze naukowym. Wieloletnia działalność wydawnicza zaowocowała następującymi publikacjami, z których najważniejsze to:

• Panoramy miasta Kłodzka, teka dziesięciu grafik, kopii starych akwafort, Kłodzko 1985
• Kłodzko. Dzieje miasta, monografia Kłodzka, pod red. Ryszarda Gładkiewicza, Kłodzko 1998, ISBN 83-904888-0-9

Muzeum bierze udział w działalności kulturalno-oświatowej miasta i regionu. W jego wnętrzach odbywają się koncerty kameralne, odczyty, konkursy dla młodzieży, prelekcje oraz spotkania muzealne. W 1996 r. powołano Radę Muzeum jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach zarządzania, finansowania i polityki kulturalnej w zakresie muzealnictwa. W 1997 r. muzeum zostało wyróżnione Dolnośląskim Kluczem Sukcesu w kategorii najlepszych instytucji kultury. 14 grudnia 2001 r. Minister wpisał kłodzkie muzeum do Państwowego Rejestru Muzeów. Od 2008 roku muzeum organizuje noc muzealną, w ramach której od 2010 roku odbywa się nocne zwiedzanie miasta. Odwiedzane jest rokrocznie przez blisko 20 tysięcy osób.

Co roku muzeum organizuje:

• w ostatnią sobotę maja Giełdę Skał i Minerałów,
• w ostatnią niedzielę maja Targi Staroci, Noc Muzeów, a w jej ramach nocne zwiedzanie miasta.

Struktura

Muzeum Ziemi Kłodzkiej złożone jest następujących działów:

• Dział ewidencji - zajmuje się ewidencjonowaniem zbiorów, terminową i przepisową rejestracją muzealiów gromadzonych przez muzeum (zbiory własne) i pozostających pod tymczasową opieką placówki (wypożyczenia czasowe i depozyty). Kustoszem jest Renata Kuźmińska;
• Dział historyczny - zajmuje się gromadzeniem i naukowym opracowaniem, a następnie udostępnianiem w formie ekspozycji oraz publikacji, obiektów związanych z historią ziemi kłodzkiej. Kustoszem jest Krystyna Oniszczuk-Awiżeń;
• Dział naukowo-oświatowy - zajmuje się organizacją wykładów, prelekcji, warsztatów, prezentacji filmów, przeprowadzeniem lekcji muzealnych i bibliotecznych. Kustoszem jest Krzysztof Miszkiewicz;
• Dział sztuki - opracowuje oraz udostępnia zabytki sztuki, które w szerokim pojęciu dotyczą ziemi kłodzkiej; Kustoszem jest Joanna Stoklasek-Michalak;
• Biblioteka naukowa - posiada i udostępnia wszystkim chętnym największy na ziemi kłodzkiej księgozbiór regionalny. Kustoszem jest Irena Klimaszewska.

Najważniejsze wystawy

Od początków działalności blisko 150 wystaw stałych i czasowych (nie licząc wystaw objazdowych). Do najciekawszych należały:

• 1966: X wieków Kłodzka
• 1970: Drewniana rzeźba gotycka w powiecie kłodzkim
• 1973: Kłodzka starówka – problemy odnowy
• 1974: Cyna w zbiorach Muzeum Ziemi Kłodzkiej
• 1981: Panoramy Miasta Kłodzka
• 1986: Oblicze Miasta
• 1988: Skarby naszych domów
• 1990: Oczy czasu (nagroda MKiS)
• 1992: Michał Klahr Starszy i jego theatrum sacrum (nagroda MKiS)
• 1993: 600 lat aptekarstwa kłodzkiego
• 1994: Park Narodowy Gór Stołowych (nagroda MKiS)
• 1996: Współczesne kłodzkie szkło artystyczne na tle tradycji szklarstwa Ziemi Kłodzkiej (nagroda MKiS)
• 1991-1998: cykl wystaw My Kłodczanie
• 2001: Dom w zwierciadle minionego czasu. Przestrzeń kulturowo-społeczna na przełomie XIX i XX wieku
• 2003: Konserwator - twórca - dzieło
• 2003: Otto Müller-Hartau i inni pejzażyści Ziemi Kłodzkiej
• 2004: Obchody Jubileuszu 640 rocznicy śmierci Arnošta z Pardubic (1297-1364)
• 2005: Zaczęło się w Bad Reinerz. Tradycje muzyczne Dusznik Zdroju
• 2006: U źródeł ruchu turystycznego na Ziemi Kłodzkiej - Kłodzkie Towarzystwo Górskie
• 2006: Zapomniana Arkadia. Parki i pałace dawnego Hrabstwa Kłodzkiego
• 2009: Kłodzko w średniowieczu
• 2010: Marianna Orańska a ziemia kłodzka
• 2010: Chrystus narodził się w drodze do Lądka. Znaki pobożności ziemi kłodzkiej

Wystawy stałe

• Współczesne kłodzkie szkło artystyczne na tle tradycji szklarstwa ziemi kłodzkiej
• Zegary mechaniczne popularne na Śląsku w XIX i XX w. w zbiorach Muzeum Ziemi Kłodzkiej

Ludzie związani z muzeum

Funkcję dyrektora MZK sprawowali kolejno:

• 1963-1967: Wacław Brejter – artysta, malarz i grafik, organizator muzeum
• 1969-1972: Witold Turkiewicz – artysta-plastyk zajmujący się szkłem unikatowym i grafiką
• 1972-2001: Krystyna Toczyńska-Rudysz – historyk sztuki, autorka opracowań regionalnych
• 2002-2007: Lucyna Świst – kulturoznawca
• 2007-2010: Klaudia Lutosławska-Nowak – historyk
• 2010: Barbara Frydrych - archeolog

Z muzeum związani są również:

• Tadeusz Jażdżewski – fotografik, pracownik muzeum, honorowy obywatel Kłodzka,
• Tomasz Gmerek – kłodzki fotografik-pejzażysta prowadzący muzealną pracownię fotograficzną.