Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego Guido

Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego "Guido" utworzona na terenie Zabrza.

Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego "Guido" utworzona na terenie Zabrza.

Historia

Kopalnia "Guido" założona została w 1855 roku przez hrabiego Guido Henckel von Donnersmarcka i przyjęła nazwę od jego imienia. Jako pierwszy zaczęto drążyć szyb "Barbara". Wkrótce napotkano w nim jednak kurzawkę i natrafiono na uskok tektoniczny, co w 1856 r. spowodowało, po wykonaniu zaledwie 30 metrów, przerwanie drążenia szybu. Równolegle podjęto drążenie szybu "Concordia", w którym wkrótce założony został pierwszy poziom wydobywczy 80 m. Tu jednak prace również napotkały na trudności związane z zaburzeniami tektonicznymi, skutecznie utrudniającymi wydobycie. W 1862 r. na głębokości 117 m szyb "Concordia" przerwał warstwę wodonośną i został zatopiony. Aby zgromadzić kapitał inwestycyjny na jego odwodnienie i dalsze roboty górnicze Donnersmarck zawiązał spółkę z Górnośląskim Towarzystwem Kolejowym (Oberschlesische Eisenbahn Gesellschaft).

W 1870 r. przystąpiono do osuszenia szybu (który w międzyczasie przemianowano na "Guido"), po czym podjęto jego dalsze zgłębianie do 170 m. W 1872 r. wznowione zostało wydobycie na poziomie 80 m, a urobek wyciągano zainstalowanym wyciągiem z maszyną parową. Równocześnie trwały prace związane z drążeniem niezbędnego dla kopalni drugiego szybu, który na cześć wspólnika Donnersmarck nazwał szybem "Eisenbahn" ("Kolejowy"). W 1885 r. wydobyto rekordową w historii kopalni ilość węgla: 313 tys. ton, jednak z powodu generalnie niskiej rentowności już dwa lata później Donnersmarck sprzedał kopalnię Skarbowi Pruskiemu. Od tej chwili stanowiła ona własność państwową. Została ona włączona jako pole południowe do państwowej kopalni "Królowa Luiza".

W pierwszych latach XX w. na południe od kopalni "Guido" wybudowano nową kopalnię "Delbrück" ("Delbrückgrube" - późniejsza kopalnia "Makoszowy", obecnie "Sośnica-Makoszowy"), wydobywającą węgiel koksujący. Obok niej powstała koksownia. W 1904 r. dokonano podziemnego połączenia wyrobisk obu kopalń, a w 1912 r. kopalnię "Guido" formalnie włączono do kopalni "Delbrück".

W 1922, po podziale Śląska, kopalnia "Guido" wraz z kopalnią "Delbrück" pozostały po stronie niemieckiej, wchodząc w skład państwowego koncernu "Preussag". Po wyeksploatowaniu złóż węgla kopalnia "Guido" straciła na znaczeniu. W 1928 r. szyb "Guido" został unieruchomiony, a "Kolejowy" przestał pełnić funkcję szybu wydobywczego. Pozostał natomiast szybem zjazdowym dla załogi i materiałów (w sąsiedztwie powstał obszerny plac drzewny). Na poziomie 170 zostały natomiast zainstalowane urządzenia odwadniające, które wkrótce przejęły odwadnianie trzech kopalń: "Bielszowice", "Makoszowy" i samego "Guido". Po II wojnie światowej stała się nieczynnym rejonem kopalni "Makoszowy". W 1967 r. zakład przekształcono w kopalnię doświadczalną "M-300". W 1982 na terenie dawnej kopalni uruchomiono skansen, który działał do roku 1996. W czerwcu 2007 wznowiono ruch turystyczny.

Charakterystyka

Guido to unikat na skalę światową, bowiem zachowane wyrobisko nie ma odpowiednika w innych ośrodkach muzealnych na świecie. Skansen tworzą korytarze na poziomach 170 i 320 metrów oraz zespół zabudowy powierzchniowej wraz z wyposażeniem technicznym. W kopalni można obejrzeć m.in. warstwową budowę geologiczną skał z objawami tektoniki.

Poziom 170 prezentuje metody wydobycia węgla i pracę górnika z przełomu XIX i XX wieku oraz historię tego przemysłu na obszarze Śląska. Poziom 170 charakteryzuje się interaktywną formułą zwiedzania, uzupełnioną efektami światła i dźwięku. Zgodnie z założeniem, wizyta w kopalni ma pozostawić u turysty niezapomniane wrażenia. Zadanie to ułatwi wykorzystanie efektów audiowizualnych – osoby zwiedzające zaskoczy trzeszczenie stropów, piski szczurów i rozmowy górników. Na poziome 170 można zobaczyć wspaniałą ekspozycję której opiekunem jest Grupa Powen-Wafapomp SA. Na zwiedzających czekać będzie wykwalifikowany przewodnik, którego zasób wiedzy z pewnością zaskoczy najbardziej dociekliwych tropicieli śladów przemysłowej przeszłości. Na poziomie 170 znajduje się również kaplica, która zostanie jednym z elementów trasy turystycznej oraz istotnym miejscem podczas ważnych świąt kościelnych i górniczych.

Poziom 320

Wyrobiska na tym poziomie są utrzymane w stanie jak najbardziej zbliżonym do pierwotnego, kiedy to górnicy po raz ostatni zakończyli pracę i opuścili kopalnię. To właśnie tu poczuć można klimat prawdziwej kopalni, dotknąć węgla, usłyszeć i zobaczyć potężne górnicze kombajny w ruchu ... - turyści po wyjściu jeszcze długo wspominają odbytą trasę. Część komór na tym poziomie jest już wykorzystana na działalność usługową i restauracyjną, odbywają się tu liczne koncerty, spotkania i przedstawienia teatralne. W pozostałych komorach będą m.in. wyświetlane zdjęcia z życia kopalni. Dodatkowo jedna z komór będzie umożliwiała odtwarzanie rozmów podczas akcji ratunkowej (np. wysyłanie komunikatów do dyspozytorni), w kolejnej zaś będzie można wysłuchać kilkuminutowego utworu muzyki poważnej jedynie przy kilku światłach punktowych.

Turystyka

Po otwarciu poziomu 320 kopalnia składa się z dwóch poziomów o odmiennym charakterze ekspozycji. Na poziomie 170 metrów jest przedstawiona m.in. historia śląskiego górnictwa i metody wydobycia węgla z przełomu XIX i XX wieku. Na poziomie tym funkcjonuje też kaplica. W klimat epoki i charakterystykę pracy górników wprowadzają efekty audiowizualne (np. rozmowy górników, trzeszczenie stropów). Poziom 320 metrów ma, jak już opisano, charakter współczesnego górnictwa. Wycieczki oprowadzają przewodnicy w cenie biletu.

14 czerwca 2007 roku nastąpiło uroczyste otwarcie dla turystów poziomu 170 metrów w Zabytkowej Kopalni. 4 grudnia 2008 roku nastąpiło otwarcie poziomu 320.