Cerkiew kolejowa

Cerkiew pod wezwaniem Świętych Wiery, Nadziei, Luby i Matki Ich Zofii (Świętych Wiary, Nadziei i Miłości) w Sosnowcu – jedyna istniejąca z trzech sosnowieckich cerkwi prawosławnych.

Znajduje się przy ulicy Jana Kilińskiego 39. Jest to świątynia parafialna. Należy do dekanatu Kraków diecezji łódzko-poznańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Cerkiew pod wezwaniem Świętych Wiery, Nadziei, Luby i Matki Ich Zofii (Świętych Wiary, Nadziei i Miłości) w Sosnowcu – jedyna istniejąca z trzech sosnowieckich cerkwi prawosławnych.

Znajduje się przy ulicy Jana Kilińskiego 39. Jest to świątynia parafialna. Należy do dekanatu Kraków diecezji łódzko-poznańskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Historia

Myśl o budowie po raz pierwszy pojawiła się w 1887. Zorganizowano składkę wśród sosnowieckich i łódzkich przemysłowców – ludzi tak zasłużonych dla rozwoju Sosnowca, jak: Schoenowie, Heinrich Dietel, Gamper, Kunitzy i in. – przeważnie ewangelików bądź wyznania mojżeszowego, którym zależało na dobrych układach z rosyjską władzą. Działkę otrzymano bezpłatnie od Kolei warszawsko-wiedeńskiej. 15 sierpnia 1888 położono kamień węgielny, a już 28 listopada roku następnego, świątynia została poświęcona przez biskupa lubelskiego Flawiana. Patronkami nowej cerkwi zostały: Wiera, Nadieżda i Liubow', córki św. Zofii, męczennice z czasów Hadriana. Budowa przebiegła bardzo szybko, co odbiło się na jakości budynku.

Nabożeństwa odprawiali pierwotnie księża z sąsiednich parafii na Maczkach, w Olkuszu i w Częstochowie. Ale już w kwietniu 1890 nowa cerkiew otrzymała pierwszego proboszcza – Joanna Wasiliewicza Lewickiego (z Kalwarii w Podlaskiem). 16 maja 1890 arcybiskup warszawsko-chełmski – Leoncjusz potwierdził powstanie samodzielnej parafii przy cerkwi pod wezwaniem Świętych Wiery, Nadjeżdy, Ljub’wi i ich matki Zofii, do której przynależał powiat będziński, sztab tutejszej straży granicznej i urzędnicy celni. Obok powstał dom parafialny – siedziba duchownego i osobny domek dla starosty cerkiewnego.

Dziś cerkiew należy do parafii Świętych Wiery, Nadziei, Luby i Matki Ich Zofii w Sosnowcu w diecezji łódzko-poznańskiej. Parafia (jako jedna z 2 placówek prawosławnych w województwie śląskim) obejmuje południową część województwa, m.in. aglomerację katowicką, Bielsko-Białą, Rybnik. Obecnym proboszczem jest ks. mitrat Sergiusz Dziewiatowski.

Architektura

Zbudowana z cegieł, cerkiew składa się z pięciu części. W centrum znajduje się ośmiobok, który z jednej strony podtrzymuje wieżę, a z drugiej prezbiterium. Środkową część świątyni przykrywa kopuła, którą widać jednak tylko od wewnątrz, ponieważ całość uwieńczona jest cebulastym hełmem. Wejście do cerkwi stanowi fronton w kształcie oślego grzbietu oparty na dwóch, wyraźnie oddzielonych od muru, gruszkowatych kolumnach, tworząc wrażenie „dwuwarstwowości”. Wnętrze budowli w odróżnieniu od wyglądu zewnętrznego, nosi na sobie znaki okcyndentalizacji – jest jasne, wykonane w stylu klasycystycznym. Dębowy ikonostas (wym. 4,7 * 7 m), którego twórcą był artysta moskiewski Liebiediew, a fundatorami bracia Schöen, także posiada znaki wpływów zachodnich – szczególnie widoczne jest to w stylu ikon.

Cerkiew wpisano do rejestru zabytków 10 października 1980 pod nr A-1242/80.