Browar Zamkowy

Browar Zamkowy – browar w Raciborzu. Spośród czynnych browarów polskich raciborski Browar Zamkowy posiada jedną z najstarszych tradycji warzenia piwa sięgającą początków XVI wieku. Obecny budynek zakładu pochodzi jednakże z XIX wieku, kiedy po pożarze wzniesiono w północno-zachodnim skrzydle dawnego zamku książąt raciborskich nowe zabudowania browarnicze.

Browar Zamkowy – browar w Raciborzu. Spośród czynnych browarów polskich raciborski Browar Zamkowy posiada jedną z najstarszych tradycji warzenia piwa sięgającą początków XVI wieku. Obecny budynek zakładu pochodzi jednakże z XIX wieku, kiedy po pożarze wzniesiono w północno-zachodnim skrzydle dawnego zamku książąt raciborskich nowe zabudowania browarnicze.

Historia

Browar nad Młynówką

Najstarsze, pisemne wzmianki o piwowarstwie raciborskim pochodzą z 1293 r. i znajdują się w poradzie prawnej udzielonej na prośbę miasta przez radcę i ławników Świdnicy. Rok później książę Przemysław Władysławowicz nadał miastu prawo mili zapowiedniej, określającej, że w obrębie 1 mili od murów miasta raciborzanie posiadali monopol warzenia i wyszynku, rzemiosła i handlu. Piwowarstwo musiało istnieć w Raciborzu już dużo wcześniej, jeszcze za czasów księcia piastowskiego Mieszka Plątonogiego, gdyż raciborska osada przedlokacyjna posiadała prawo targu i wyszynku potwierdzona źródłowo w 1217 roku.

Pierwsza jednoznaczna wzmianka o browarze książęcym przy zamku w Raciborzu pochodzi z 1567 r. z księgi gruntowej komory książęcej. Przypuszcza się, że browar powstał na początku XVI wieku po gospodarczej reorganizacji komory książęcej. Wiadomo również, że w 1559 r. powstała Karczma Zamkowa, która zapewne szynkowała piwo książęce. Natomiast urbarz książęcy z 1564 r. wykazywał 1200 talarów dochodu od piwa pszenicznego i jęczmiennego szynkowanego w karczmach dóbr książęcych, które - najprawdopodobniej - musiały szynkować piwo książęce. O znacznej produkcji browaru książęcego na przełomie XVI i XVII w. świadczyć może fakt istnienia własnej plantacji chmielu, dwóch sklepionych składów piwa w podziemiach zamkowych oraz utrzymywanie książęcego poborcy piwnego Bartłomieja Sokoła. Urbarz miejski z 1642 r. notuje:

Z kolei spis inwentarza zamkowego z 1812 r. wymienia:

.

Browar na zamku raciborskim

19 stycznia 1858 roku wybuchł pożar w browarze. Przyczyną był ogień spod panwi, który ogarnął cały zakład i przeniósł się na zabudowania zamkowe. Odbudowa browaru zamkowego nastąpiła bardzo szybko. Postanowiono go jednak umieścić w nowym miejscu. Wybudowany został od podstaw na miejscu północnego i częściowo zachodniego skrzydła zamku książęcego. Zaopatrzony został również w nowoczesną jak na owe czasy maszynę parową. Gruntowna modernizacja nastąpiła 40 lat później, kiedy browar został ponownie przebudowany i unowocześniony. Po krótkiej przerwie zakład piwowarski ruszył ponownie. W 1898 roku mistrzem w nim został piwowar Kaufmann. Zarządzał on 55 osobową załogą, która częściowo zamieszkiwała specjalnie wybudowany dom dla czeladników. W 1898 r. browar zaczął warzyć piwo w stylu pilzneńskim, dzięki któremu zyskał uznanie w wielu miastach polskich i zagranicznych. Na ówczesny sukces piwa zamkowego złożyło się kilka czynników: własna uprawa, zbiór i oczyszczanie jęczmienia browarnego, woda z własnych źródeł w Oborze doprowadzana drewnianym rurociągiem z odległości 6 km, najlepszy chmiel z niemieckiego Hallertau lub czeskiego Żatca, zaniechana już w innych browarach, ale w Raciborzu cały czas stosowana 3 miesięczna wtórna fermentacja w drewnianych kufach leżakowych w chłodnych piwnicach zamkowych.

O ile pod koniec XIX wieku istniało w Raciborzu jeszcze 9 browarów, to na parę lat przed II wojną światową piwo warzył jedynie browar zamkowy. Co prawda śmierć piwowara Kaufmanna spowodowała konsternację wśród raciborskich piwoszy, jednakże w 1930 roku udało się znaleźć mistrza piwowarskiego, który nawiązał do "kaufmannowskiego piwa szkoły pilzneńskiej" i ponownie schlebił podniebieniom najstarszych raciborzan.

Po II wojnie światowej raciborski browar wznowił warzenie 15 czerwca 1945 r., a pierwsze piwo trafiło na rynek 15 września 1945 r. Zakład został znacjonalizowany, a w 1953 roku włączono go w skład Zakładów Piwowarsko-Słodowniczych w Głubczycach. Do końca 1958 r. browar wykorzystywał maszyny i urządzenia zamontowane jeszcze w 1897 roku. Dopiero 1957 roku rozpoczęto modernizacje. Kufy dębowe zastąpione zostały 16 tankami metalowymi. Dwa lata później zamontowano dodatkowe 24 tanki. Modernizacja browaru zwiększyła zdolności produkcyjne zakładu do 54 tys. hl piwa i 600 ton słodu rocznie. W przybrowarnej słodowni wymieniono po raz pierwszy w Polsce ogniowy układ grzejny na parowy (1962). W 1958 roku zakład został przekazany pod zarząd Raciborskich Zakładów Fermentacyjnych Przemysłu Terenowego, a w 1959 roku – Raciborskich Zakładów Spożywczych Przemysłu Terenowego. W 1973 roku browar ponownie połączono z Zakładami Piwowarskimi w Głubczycach. W 1975 roku browar połączono z Górnośląskimi Zakładami Piwowarskimi, które w 1991 roku stały się jednoosobową spółką Skarbu Państwa pod nazwą Górnośląskie Zakłady Piwowarskie S.A. W 1999 roku Browary Górnośląskie ogłosiły upadłość. Zarząd firmy został zmuszony do wyprzedaży części majątku i zamknięcia zakładu w Raciborzu. Budynki browaru zostały wystawione na sprzedaż.

W 2003 roku nieczynny browar został zakupiony przez przedsiębiorcę z Sosnowca, Jerzego Łazarczyka. Po remoncie i zainstalowaniu urządzeń browarniczych pochodzących ze zlikwidowanego zakładu piwowarskiego w Tymbarku, browar wznowił działalność w 2004 roku pod nazwą Browar Książęcy Racibórz. W połowie 2008 roku właściciel browaru poinformował o trudnej sytuacji zakładu. W grudniu 2008 roku część załogi przedsiębiorstwa Browar Racibórz Sp. z o.o. otrzymała wypowiedzenia z pracy. Zakład nie zawiesił jednak produkcji i podejmował starania o przetrwanie kryzysu. Od początku 2009 roku w weekendy był otwarty do zwiedzania dla zorganizowanych grup turystów.

W sierpniu 2009 roku poinformowano o wstrzymaniu produkcji w browarze. W 2010 roku został on ponownie reaktywowany. Zmieniono wówczas nazwę zakładu na Browar Zamkowy.

Produkty