Mury miejskie

Mury miejskie – fortyfikacje miejskie otaczające Stare Miasto w Raciborzu. Do dziś zachowało się tylko kilka ich fragmentów.

Mury miejskie – fortyfikacje miejskie otaczające Stare Miasto w Raciborzu. Do dziś zachowało się tylko kilka ich fragmentów.

Historia

Pierwsze fortyfikacje składały się podobno z fosy, drewnianych przegród, glinianych lub drewnianych murów i bram powstałe w XIII wieku, kiedy formowało się miasto. W 1255 roku Morawianie spalili miasto; podczas odbudowy książę Władysław opolski poszerzył je w kierunku południowym. Za panowania tego księcia miasto otoczone było prawdopodobnie umocnieniami drewniano-ziemnymi. Pierwsza udokumentowana wzmianka o murach miejskich pochodzi z roku 1299; wtedy to książę Przemysław raciborski zlecił wójtowi budowę murów obronnych i pokrycie kosztów związanych z tą inwestycją. W XIV wieku mury rozbudowano i otoczono fosą.

W 1666 roku zmodernizowane w obliczu zbliżającego się najazdu tatarskiego. W XVII wieku mury miejskie wzmocnione zostały dziewięcioma basztami, z których jedna, tzw. baszta więzienna, ocalała do dziś. Na przełomie XVIII i XIX wieku mury miejskie były stopniowo rozbierane. Po trzeciej wojnie śląskiej (1763) zasypano większą część fosy. Jej pozostałości były wypełnione wodą jeszcze w latach trzydziestych XIX wieku, a do 1828 roku część fosy ciągnąca się wzdłuż dzisiejszej ulicy Wojska Polskiego służyła bractwu kurkowemu jako strzelnica. W 1818 roku została zniesiona Brama Wielka, a w 1828 rozebrano grożącą zawaleniem Bramę Odrzańską.

Opis

Mury miejskie były wysokie – od wewnątrz na 6-7 stóp (1,9-2,2 m) – od zewnątrz na 12-15 stóp (3,8-4,7 m), a miejscami nieraz wysokie na 9 metrów. Ich grubość wynosiła około 4-5 stóp (1,3-1,6 m). Szacuje się, że łączna długość murów wynosiła około 1,8 km, a obejmowały teren dwudziestu hektarów. Głównymi elementami konstrukcji murów obronnych to ceglane oblicowania wewnętrzne i zewnętrzne oraz rdzeń, których cegły wiąże zaprawa wapienna.

Mury miejskie wzmocnione były 9 basztami, co stanowiło istotny element fortyfikacji miejskich. Wnętrze murów było wypełnione gruzem lub kamieniami polnymi związane zaprawą wapienną do wysokości około 3 stóp (0,9 m). Fosa otaczająca mury od zewnątrz miała około 12 stóp (3,7 m) głębokości. Po jej zewnętrznej stronie usypane były wały ziemne. Ostatnia brama, tzw. Wodna, która powstała w 1835 roku (u wylotu obecnej ulicy Bankowej), miała za zadanie zaopatrywanie miasta w pochodzącą z Psiny wodę do celów przeciwpożarowych. Otwierano ją także w dzień targowy, tj. czwartek.

Najlepiej strzeżonym odcinkiem, były mury biegnące od Bramy Nowej do Starowiejskiej, które były dodatkowo wzmocnione sześcioma wieżami oraz trzema basztami.

Położenie

Miasto było położone blisko Odry, która na północy i wschodzie tworzyła moczary. Mur otaczał całe miasto, również od strony moczarów. Początkowo miasto miało dwie bramy. Pierwsza, znajdująca się u wylotu ulicy Odrzańskiej, zwana była Bramą Odrzańską lub Bramą Zamkową, przez nią bowiem można było się dostać do zamku piastowskiego. Od niej mury biegły wzdłuż obecnej ulicy Chopina, a za Zespołem Szkół Ekonomicznych skręcały w kierunku ulicy Długiej, gdzie znajdowała się druga brama miejska – Brama Wielka – zwana także bramą Mikołajską, Kozielską, Głubczycką lub Przedmiejską. Stąd mury ciągnęły się między ulicą Wojska Polskiego a Solną i od zbiegu ulic Leczniczej i Bankowej prowadziły do – powstałej znacznie później – trzeciej bramy, tzw. Bramy Nowej. Dalej wiodły wzdłuż ulicy Basztowej, następnie równolegle do ulicy Drzymały; w okolicach ulicy Zborowej przecinały obecną ulicę Mickiewicza, skąd biegły w stronę placu Targowego, a następnie łukiem do Bramy Odrzańskiej.

Obecnie zachowały się fragmenty murów przy ul. Basztowej, Batorego, Drzymały, Leczniczej i Drewnianej oraz jedna baszta.