Zamek w Wodzisławiu Śląskim

Zamek w Wodzisławiu Śląskim – pałac wybudowany przez ród Dietrichsteinów w latach 1742-1747 na miejscu dawnego średniowiecznego zamku. Pałac Dietrichsteinów jest jedną z pierwszych budowli w stylu klasycystycznym w Polsce. Obecnie w gmachu działa Urząd Stanu Cywilnego oraz siedziba Muzeum Miejskiego założonego w 1971 r.

Zamek w Wodzisławiu Śląskim – pałac wybudowany przez ród Dietrichsteinów w latach 1742-1747 na miejscu dawnego średniowiecznego zamku. Pałac Dietrichsteinów jest jedną z pierwszych budowli w stylu klasycystycznym w Polsce. Obecnie w gmachu działa Urząd Stanu Cywilnego oraz siedziba Muzeum Miejskiego założonego w 1971 r.

Stary zamek

Pierwszy zamek wodzisławski został prawdopodobnie zbudowany z fundacji książęcej w samych początkach istnienia miasta około 1257 r. Wcześniej prawdopodobnie na terenie tzw. Starego Wodzisławia lub Grodziska znajdował się gród obronny zniszczony przez Tatarów w 1241 r. Pierwszy zamek wodzisławski okres swej świetności miał w XVI wieku. W tym czasie zamek składał się z bramy, zbrojowni i budynku głównego z komnatami, sypialniami, kancelarią i pomieszczeniem reprezentacyjnym. Budynek zamku był wielokondygnacyjny. Wokół niego znajdowały się ponadto kuchnia, dwie stajnie, drewutnia oraz kuźnia. Całość otoczona była fosą nad którą przebiegał most. W XVII wieku wokół Wodzisławia toczyły się działania wojenne związane z wojną trzydziestoletnią. W wyniku tych działań zamek wodzisławski został w 1648 r. zburzony przez Szwedów. Odbudowany, nie odzyskał już jednak swej dawnej świetności.

Pałac Dietrichsteinów – nowy zamek

Na miejscu starego zamku, Dietrichsteinowie (ówcześni właściciele Wodzisławskiego Państwa Stanowego) postanowili wybudować nową rezydencję. Obecny pałac powstał na zlecenie wnuka księcia Ferdynanda Józefa Dietrichsteina – hrabiego Guidobalda Józefa von Dietrichsteina (1717-1773). Na starym zamku, jeszcze zanim wybudowano nowy, 4 listopada 1743 r. doszło do ślubu hrabiego z pochodzącą z majętnego rodu Marią Gabrielą Henckel von Donnersmarck. W roku 1745 Wodzisław wraz z niemal całym Śląskiem staje się częścią Prus. Na wodzisławskim zamku z okazji zawarcia pokoju drezdeńskiego zostaje zorganizowana uroczystość z udziałem okolicznej szlachty i duchowieństwa. W opisie tego wydarzenia pojawia się informacja o trwającej budowie nowej siedziby Dietrichsteinów. Nowe założenie powstało na gruntach miejskich na północ od starego zamku, a prace przy jego wznoszeniu zostały ukończone w roku 1747. Wybudowany według projektu morawskiego architekta Franciszka Antona Grimma (1710-1784) pałac, jest prawdopodobnie pierwszą budowlą w stylu klasycystycznym na ziemiach polskich. Wolnostojąca budowla na planie wydłużonego prostokąta, w modnym wówczas stylu klasycystycznym, miała świadczyć o prestiżu rodu. Stary zamek został rozebrany, a na jego miejscu powstały pałacowe ogrody. Być może część kamieni pochodzących z rozbiórki została wtórnie użyta przy budowie pałacu. Dietrichsteinowie posiadają pałac do roku 1772. Później zmienia on co parę lat właścicieli. W roku 1822 podczas wielkiego pożaru miasta pałac, będący wówczas własnością Ernesta von Strachwitz, uległ częściowemu spaleniu (spalony został dach i pierwsze piętro). Jednak już cztery lata później został odnowiony. W latach 1860-1881, kiedy właścicielem tych dóbr był Ernest Brauns (ostatni właściciel dóbr wodzisławskich), część pałacu za jego zgodą przeznaczona była na magistrat. Od jego śmierci w 1881 r. już w całości mieściła się w nim siedziba magistratu aż do 1974 r. W roku 1906 obiekt został wykupiony przez władze miejskie i zaadaptowany na liczne urzędy i mieszkania dla urzędników. W czasach II Rzeczypospolitej oraz w czasie II wojny światowej w pałacu mieściła się również siedziba policji.

Opis

Jest to pałac piętrowy, klasycystyczny, na planie wydłużonego prostokąta, murowany, potynkowany. Fasada jest symetryczna, 15-osiowa, z 3-osiowym słabo zaznaczonym ryzalitem wejściowym. Długość budowli wynosi 52,8 m, a szerokość 17,3 m. Parter jest wydzielony gzymsem. Okna są obramione, nad nimi belkowanie. Ryzalit jest zwieńczony trójkątnym przyczółkiem z kartuszem herbowym. Portal zamknięty półkoliście, flankowany zdwojonymi pilastrami dźwigającymi przełamujące się belkowanie. Elewacja parkowa 11-osiowa z ryzalitem podzielonym kanelowanymi lizenami, w zwieńczeniu przyczółek z okulusem. Dach jest pokryty dachówką – czterospadowy i dwuspadowy. Architektem był prawdopodobnie znany morawski architekt Anton Grimm.

Muzeum w Wodzisławiu Śląskim

W istniejącym od 1971 roku muzeum miejskim na stałe są umieszczone ekspozycje przedstawiające historię Wodzisławia, a także Ziemi Wodzisławskiej. W muzeum są organizowane również wystawy czasowe, wernisaże i konferencje naukowe. Corocznie w czerwcu podczas Dni Wodzisławia Śląskiego ma miejsce Noc w Muzeum. Muzeum gromadzi pamiątki archeologiczne, etnograficzne i historyczne z terenu powiatu wodzisławskiego i ziemi wodzisławskiej.

Do stałych ekspozycji muzeum należą

• „Pradzieje ziemi rybnicko-wodzisławskiej”
• „Wczesnośredniowieczne grodzisko Gołęszyców w Lubomi”
• „Życie codzienne w średniowiecznym mieście na przykładzie „Wodzisławia”
• „Wodzisławska Czarownica"
• „W XIX w. salonie mieszczańskim”
• „Z dziejów śląskiego rzemiosła”
• „XX wiek w Wodzisławiu”