Nowa Synagoga w Gliwicach

Nowa Synagoga w Gliwicach – nieistniejąca synagoga, która znajdowała się w Gliwicach przy ulicy Dolnych Wałów 15.

Nowa Synagoga w Gliwicach – nieistniejąca synagoga, która znajdowała się w Gliwicach przy ulicy Dolnych Wałów 15.

Historia

Synagoga została zbudowana w latach 1859-1861 roku według projektu Salomona Lubowskiego i Louisa Troplowitza. Podczas nocy kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku, bojówki hitlerowskie spaliły synagogę. Pożar synagogi stwarzał zagrożenie dla okolicznych budynków. Rano 10 listopada 1938 r. został sprowadzony oddział "Technische Nothilfe", który wysadził budynek w powietrze.

Na jej miejscu wkrótce powstał targ, o czym świadczy projekt z lat 1938-1939. Prawdopodobnie w czasie II wojny światowej pod pustym placem po synagodze wybudowano schron. Po zakończeniu wojny nie odbudowano synagogi, choć były takie plany. Obecnie upamiętniają ją dwie tablice pamiątkowe.

Na początku 2007 roku ostatecznie wyburzono pozostałości synagogi w postaci podpiwniczenia oraz szczątek wieży. Prywatny właściciel, który kupił działkę zamierza na działce wybudować nowy, nowoczesny budynek.

Architektura

Murowany, otynkowany gmach synagogi wzniesiono na planie prostokąta w stylu mauretańsko-neoromańskim. Na osi środkowej znajdowały się potrójne okna, dolne były objęte półkolistą arkadą, tworzącą piękny portal. Po obu bokach znajdowały się dwie wieże zwieńczone kopułami z iglicami na których znajdowała się gwiazda Dawida. Narożniki wież zaakcentowane zostały ośmiokątnymi filarkami, zakończonymi sterczynami. Na elewacjach bocznych znajdowały się dwa rzędy półkoliście zakończonych okien przeciętych w połowie emporami.

Między oknami znajdowały się lizeny, a całą synagogę wieńczył gzyms arkadkowy. Wewnątrz na ścianie wschodniej znajdował się wspaniały Aron ha-kodesz. Nad nawami bocznymi znajdowały się empory dla kobiet wsparte na zdobionych najprawdopodobniej żeliwnych słupach. Całą synagogę oświetlał wielki żyrandol. Była jedną z pierwszych synagog z fasadą dwuwieżową. Główne wejście znajdowało się od strony placu Inwalidów.

Obecnie po synagodze niewiele pozostało. Zachowało się jedynie kilka zdjęć przedstawiających wygląd zewnętrzny oraz tylko dwa zdjęcia wnętrza synagogi. Nie zachowały się żadne plany i projekty. Z wyposażenia zachował się jedynie zegar modlitewny.