Kościół św. Michała Archanioła

Kościół w Kamieńczyku – Zabytkowy kościół w Kamieńczyku w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Międzylesie.

Kościół w Kamieńczyku – Zabytkowy kościół w Kamieńczyku w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Międzylesie.

Położenie

Kościół pod wezwaniem Św. Michała, położony jest w południowo-zachodniej Polsce, w południowej części Gór Bystrzyckich, na niewielkim grzbiecie odchodzącym w kierunku wschodnim od wzniesienia Kamyk, w miejscowości Kamieńczyk, około 5,3 km., na południowy zachód, od centrum miejscowości Międzylesie.

Charakterystyka

Stary poewangielicki, zabytkowy kościół filialny pw. św. Michała Archanioła, zbudowany w stylu barokowym, orientowany, jednonawowy, drewniany, o zwartej, lekkiej konstrukcji wieńcowej. Położony w górnej części wsi ponad dnem doliny potoku Kamionka na jej północnym stoku. Kościół złożony z nawy i prezbiterium, zbudowany z drewna. Całość posadowiona na kamiennym fundamencie. W osi budowli od zachodniej strony znajduje się wysoka kwadratowa drewniana wieża konstrukcji słupowo–szkieletowej z kruchtą w przyziemiu od frontu całość oszalowana deskami w ułożeniu pionowym. Wieża zwieńczona barokowym, cebulastym hełmem gontowym z latarnią, chorągiewką i krzyżem. Stromy dach jednokalenicowy, dwuspadowy tworzący okapy, pokryty gontem. Po południowej stronie prezbiterium znajduje się prostokątna zakrystia ułożona prostopadle do osi kościoła, zwieńczona dachem dwuspadowym krytym gontem, z dwoma małymi prostokątnymi oknami w ścianie od strony południowej. Przed kościołem po północnej stronie kamienna rzeźba Ukrzyżowanie z II poł. XVIII wieku i murowany budynek dawnej kostnicy zwieńczony dwuspadowym dachem pokrytym gontem. Taki budynek zwano po łacinie ossuarium. Składano tu kości dawno zmarłych mieszkańców, których groby musiano rozkopywać dla nowych pochówków. Między budynkiem kostnicy a kościołem stoi wysoki drewniany płot z bramą zakończony okapem.

Wnętrze

Kościół salowy, jednonawowy, prezbiterium niewyodrębnione z nawy, zamknięte trójbocznie z zakrystią. Prezbiterium oddziela od nawy jedynie belka tęczowa, zakończona trójbocznie. Całość przykryta jest płaskim drewnianym stropem. Od frontu z zachodniej strony w przyziemiu czworokątnej wieży kościelnej mieści się kruchta. Za kruchtą nad nawą chór muzyczny z krótkimi bocznymi emporami wokół nawy. Parapety naw ozdobione są motywami wazonów z kwiatami a strop upiększony motywami roślinnymi. Malowane motywy ozdób na parapetach, nawach i stropie, wykazują ludowe cechy. Na jednym z rysunków na emporze widoczne trzy litery "A.f.V.", prawdopodobnie są to inicjały praskiego malarza Antoniego Ferdynanda Veita, żyjącego w pierwszej połowie XVIII wieku. Naprzeciw chóru i kruchty w centralnej części prezbiterium ustawiony jest niewysoki, późnobarokowy polichromowany, drewniany ołtarz główny z obrazem, z około 1720 roku, przedstawiający św. Michała. Pośrodku ołtarza znajduje się figura patrona a po bokach aniołowie. Obok prezbiterium, w południowej części obok zakrystii, umieszczona jest ambona ze stromymi schodkami z 1754 roku, wykonana przez A. Marza w formie wielobocznego korpusu osadzonego na kolumnie. W płycinach ambony całopostaciowe wizerunki ewangelistów. Między prezbiterium a nawą wisi ciekawy, ozdobny, ludowy świecznik z XVIII wieku w kształcie pierścienia z figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem, otoczonej przez putta trzymające świeczki. Nad wejściem, na środku parapetu empory (chór muzyczny), umieszczona rzeźba św. Anny Samotrzeci z poł. XVIII w. Na ścianach bocznych nawy stacje Drogi Krzyżowej,obrazy namalowane na szkle w latach 30.XX wieku przez Herberta Blaschke. W kościele jest jeszcze kilka ludowych rzeźb. Całość wystroju wnętrza tworzy ciekawy układ plastyczny.

Historia

Kościół został wzniesiony w 1710 roku przez mieszkańców Kamieńczyka wyznania ewangelickiego, za zgodą konsystorza ewangelickiego, jako kościół przedpogrzebowy na starym istniejącym wówczas cmentarzu. Prawdopodobnie kościół zbudowano na miejscu małej kaplicy cmentarnej. W 1740 roku kościół wyposażono późnobarokowy ołtarz główny, zakupiony ze starego kościoła w Lichkovie w Czechach. W 1731 roku wykonano empory chór, które w 1743 roku czeski malarz Antoni Ferdynand Vei pokrył barokową polichromią, a w 1754 roku w kościele ustawiono ambonę. W 1793 roku na bocznych wewnętrznych ścianach umieszczono stacje Drogi Krzyżowej. W latach 1934-35 przeprowadzono remont kościoła, wymieniono zniszczone belki zrębu oraz pokrycie zewnętrznych ścian i dachu, a pod konstrukcją założono nowy fundament z kamienia oraz poszerzono zakrystię. W okresie tym wnętrze świątyni otrzymało nową polichromię o motywach roślinnych oraz nowe stacje drogi krzyżowej - obrazy namalowane na szkle przez Herberta Blaschke. Na początku XX wieku został odnowiony ołtarz przez Leona Richtera z Lądka-Zdroju. W latach 1995-2001 wykonano wiele prac remontowych i konserwacyjnych.

Inne

• Kościół filialny pw. Św. Michała Archanioła w Kamieńczyku, wpisany jest do rejestru zabytków pod poz.471 z dn. 26.07.1958 r.
• Barokowa polichromia empor i chóru z 1743 roku malowana przez czeskiego malarza Antoniego Ferdynanda Veita, została latach 1935–36 przemalowana i ozdobiona bogatymi ornamentami roślinnymi.
• Po północnej stronie kościoła znajduje się stary cmentarz, z ciekawymi porcelanowymi tablicami i różnokolorowymi inskrypcjami na grobach sprzed 1945 roku. Cmentarz od 1950 roku nie jest użytkowany.

Ciekawostki

• Kamienny krzyż z barokową figurą Jezusa ukrzyżowanego z 1733 roku stojący po południowej stronie kościoła, pochodzi z kościoła w Czerwonym Strumieniu, gdzie przez wiele lat leżała przed ruinami tamtejszego kościoła.
• Na zewnętrznej ścianie kościoła od strony cmentarza wisi kilka drewnianych ozdobnych krzyży nagrobnych z opisami.
• Na miejscowym cmentarzu w pobliżu kostnicy został pochowany w 1945 roku żołnierz SS niemieckiej jednostki, która pod koniec II wojny światowej wycofywała się przez Kamieńczyk. Do 1948 roku na grobie umieszczona była skromna tabliczka z opisem w języku niemieckim.