Teatr Stary

Teatr Stary w Lublinie – teatr impresaryjny w Lublinie otwarty w 1822 r. Początkowo mieściły się w nim lubelska scena dramatyczna i operowa, a w XX wieku także kino.

Teatr Stary w Lublinie – teatr impresaryjny w Lublinie otwarty w 1822 r. Początkowo mieściły się w nim lubelska scena dramatyczna i operowa, a w XX wieku także kino.

Informacje ogólne

Teatr Stary w Lublinie to najstarszy po krakowskim Teatrze Starym zachowany budynek teatralny w Polsce. XIX-wieczny obiekt znajduje się w granicach lubelskiego Starego Miasta, został wystawiony w stylu klasycystycznym z dekoracją w postaci ślepych arkad i prostokątnych płycin oraz dekoracjami sztukateryjnymi od ul. Jezuickiej, na fasadzie umieszczono płaskorzeźby masek i gryfów.

Oryginalnie budynek był podzielony na cztery piętra: parter, krzesła na I piętrze, balkon i galerię. Scenę oświetlano przy pomocy oświetlenia olejowego, później naftowego. W wyniku przebudowy z lat 2007-2012 budynek uzyskał dwie dodatkowe kondygnacje podziemne mieszczące magazyny oraz zaplecze sanitarne (pierwotnie teatr nie był podpiwniczony). W teatrze zachowano pierwotny układ foyer – widownia – scena – zascenie. Po przebudowie Teatr ma 165 miejsc siedzących.

W obecnym kształcie Teatr Stary jest miejscem różnorodnych wydarzeń kulturalnych. Zaplanowane są zarówno spektakle teatralne jak i koncerty, ale także spotkania, debaty oraz zajęcia edukacyjne dla dzieci. Placówka ma charakter interdyscyplinarny, konfrontujący, dynamiczny i edukacyjny.

Historia

Teatr Stary w Lublinie został wystawiony w 1822 roku, w miejscu zrujnowanych szesnastowiecznych kamienic, na tyłach kamienicy Łukasza Rodakiewicza według jego projektu. Pierwsze przedstawienie odbyło się 20 października 1822 roku. W 1845 roku został zakupiony na licytacji przez Pawła Biernackiego. Pomimo, że budynek był ciasny, niewygodny i prymitywnie urządzony, służył miastu jako budynek teatru zimowego do 1886 roku. Od końca XIX w., po wzniesieniu nowego i znacznie większego Teatru im. Juliusza Osterwy, w staromiejskim obiekcie występowały głównie wędrowne trupy teatralne i artyści cyrkowi.

W 1907 roku powstało tam kino noszące nazwę Théâtre Optique Parisien, a obiekt funkcjonował jako kinoteatr. W latach międzywojennych często gościły w teatrze żydowskie zespoły teatralne. W późniejszych latach kino nosiło nazwę Rialto, a później Staromiejskie, zaś ostatni seans kinowy odbył się w 1981 roku. Później budynek, w którym kilka razy wybuchały pożary (między innymi w 1993 roku), stawał się coraz bardziej zaniedbany. W 1994 roku Fundacja Galeria na Prowincji odkupiła teatr za 100 złotych, obiecując wyremontowanie go w ciągu dwóch lat. Nie dotrzymała słowa, a budynek obracał się w ruinę.

W 2000 i 2003 roku konserwator zabytków zwrócił się do władz o wywłaszczenie fundacji, ale prezydent Andrzej Pruszkowski odmawiał, twierdząc między innymi, że naraziłoby to miasto na wypłatę odszkodowania. W styczniu 2005 roku prokuratura oskarżyła prezesów fundacji o spowodowanie możliwości zawalenia się budynku i zaniechania prac remontowych. Dopiero wizja sądowego wyroku spowodowała, że skarb państwa odzyskał zabytek zagrożony zawaleniem. W 2007 roku zabytek przejęło miasto.

Na skutek postępującej degradacji budynek został wpisany na listę 100 Najbardziej Zagrożonych Obiektów Światowej Straży Zabytków, programu Światowego Funduszu Zabytków (WMF). W takim stanie obiekt wiele lat czekał na renowację, a prace remontowe zaczęły się w 2007 r. Remont teatru kosztował ponad 26 mln zł; 20 mln zł dofinansowania na ten cel miasto Lublin otrzymało z unijnego programu Infrastruktura i Środowisko. W grudniu 2010 roku ogłoszono konkurs na dyrektora Teatru Starego, od którego wymagano ułożenia planu na działalność placówki w latach 2011-2012 oraz koncepcji na funkcjonowanie w roku 2016 (Lublin ubiegał się o noszenie tytułu Europejskiej Stolicy Kultury). Dyrektorem została związana m.in. z Urzędem Miasta, TVP Kultura i Polskim Instytutem Sztuki Filmowej Karolina Rozwód. Dysponuje budżetem w wysokości około 300-350 tys. zł oraz kwotą miliona złotych na promocję, pozyskaną z funduszy europejskich.

16 lutego 2012 roku ogłoszono dzień otwarty i zaprezentowano odrestaurowane wnętrze Teatru Starego. Ogłoszono także repertuar zaplanowany do czerwca 2012. Pierwszy po remoncie spektakl odbył się 11 marca 2012, a na widowni zasiadł między innymi Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Działalność artystyczna Teatru Starego została zainaugurowana koncertem gitarzysty flamenco José Fernándeza Torresa z zespołem. Koncert pod tytułem „Luz de Guia" był transmitowany przez TVP Kultura oraz na telebimie na Placu po Farze w Lublinie, a całe wydarzenie poprowadziła Grażyna Torbicka.