Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej

Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej w Tarnobrzegu, Kościół Wniebowzięcia Matki Bożej, Klasztor oo. Dominikanów (konwent Wniebowzięcia Matki Bożej) – zabytkowy kościół i klasztor dominikański w Tarnobrzegu.

Sanktuarium to nazywane jest też okazjonalnie Sanktuarium Królowej Zagłębia Siarkowego lub Sanktuarium Matki Bożej Tarnobrzeskiej. Współczesny kościół Wniebowzięcia, będący jednocześnie Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej, zbudowany został w 1706 roku na miejscu dawniej stojącego klasztoru drewnianego z 1677 roku w celu chronienia cudownego obrazu Matki Boskiej, przedtem przechowywanego w Zamku Tarnowskich w Dzikowie.

Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej w Tarnobrzegu, Kościół Wniebowzięcia Matki Bożej, Klasztor oo. Dominikanów (konwent Wniebowzięcia Matki Bożej) – zabytkowy kościół i klasztor dominikański w Tarnobrzegu.

Sanktuarium to nazywane jest też okazjonalnie Sanktuarium Królowej Zagłębia Siarkowego lub Sanktuarium Matki Bożej Tarnobrzeskiej. Współczesny kościół Wniebowzięcia, będący jednocześnie Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej, zbudowany został w 1706 roku na miejscu dawniej stojącego klasztoru drewnianego z 1677 roku w celu chronienia cudownego obrazu Matki Boskiej, przedtem przechowywanego w Zamku Tarnowskich w Dzikowie.

Lokalizacja

Klasztor wraz z parafią Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny usytuowany jest na skarpie wiślanej, która w tym miejscu łagodnie opadała w kierunku zachodnim. W pierwotnej lokacji klasztor znajdował się na skraju wsi Dzików. Obecnie znajduje się w zachodniej części Tarnobrzega, na Starym Mieście, przy ul. Kościuszki 2, w bezpośrednim sąsiedztwie głównego placu miejskiego - pl. Bartosza Głowackiego.

Historia

Klasztor i kościół ufundowane zostały przez rodzinę Tarnowskich wiślickim aktem erekcyjnym z 29 czerwca 1676 roku. Jan Stanisław Amor Tarnowski - kasztelan Wojnicki - wraz z żoną Zofią Barbarą z Firlejów przekazali 12 braciom dominikanom także wieś Radowąż za Wisłą. 6 czerwca 1688 r. generał dominikanów Antonin Cloche na prośbę Zofii Tarnowskiej podniósł klasztor do rzędu klasztorów formalnych, czyli przeorskich. W 1693 r. dominikanie rozpoczęli budowę nowego kościoła. 22 czerwca 1703 roku, podczas budowy murowanej świątyni, ogień strawił pozostałą część drewnianego klasztoru. Nowy, murowany kościół oraz klasztor wzniesiono w stylu barokowym, a projektantem był Jan Michał Link. W sierpniu 1706 roku nowy, murowany kościół razem z ołtarzami konsekrował biskup bakowski Stanisław Franciszek Biegański. Całkowite wyposażenie wnętrza kościoła ukończono dopiero w r. 1782. W nocy z 5 na 6 czerwca 1862 wybuchł pożar, który poważnie zniszczył klasztor i przyległe budynki. Ogień przedostał się do wnętrza kościoła, strawił organy, ławki, osmalił ołtarze i ambonę, a cudowny obraz na czas remontu przeniesiono do Pałacu Tarnowskich. 7 września 1872 r. ponownie przeniesiono obraz Świętej Rodziny do kościoła. Obecny wygląd kościół oo. Dominikanów zawdzięcza Janowi Sasowi-Zubrzyckiemu. Pod jego kierownictwem w 1909 r. nastąpiła rozbudowa obiektu. 15 września 1914 podczas walk frontowych powybijano szyby i uszkodzono dachy kościelne. W 1915 roku żołnierze austriaccy zniszczyli chór, organy, sklepienia i ołtarze. Między 31 maja a 3 października obraz został ukryty przed zniszczeniem przez Zdzisława Tarnowskiego. W 1930 roku przystąpiono do gruntownej renowacji wnętrza świątyni. Remont ten miał na celu właściwe przyozdobienie świątyni, m.in. polichromią projektu lwowskiego malarza Karola Polityńskiego. Przeorem w okresie II wojny światowej był o. Fabian Madura, któremu kościół zawdzięcza uratowanie dzwonów kościelnych.

Przeorzy

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

• o. Fabian Madura
• 1990–1995 o. Stanisław Gołąb
• 1995–1999 o. Stanisław Repetowski
• 1999–2005 o. Maciej Złonkiewicz
• 2005–2010 o. Paweł Barszczewski
• od 2010 o. Krzysztof Parol

Kościół Wniebowzięcia

Trójnawowa świątynia zbudowana została w stylu barokowym. Otaczają ją trzypiętrowe skrzydła klasztoru na rzucie zbliżonym do kwadratu, z małym dziedzińcem wewnątrz.

Prezbiterium

Prezbiterium jest lekko wydłużone, co jest typowe dla kościołów klasztornych, tak aby wszyscy zakonnicy mogli uczestniczyć we wspólnych modlitwach. Skierowane jest na zachód. W ścianie prezbiterium znajdują się liczne epitafia rodziny Tarnowskich. Po lewej stronie wkomponowano neorenesansowy nagrobek Juliusza Tarnowskiego - powstańca styczniowego.

Ołtarz główny

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Wykonany przez lwowskich artystów w poł. XVIII w. Ołtarz wznosi się na potężnym cokole, podtrzymywanym przez dwie postaci klęczących aniołów. Centralnym punktem ołtarza jest obraz Matki Bożej Dzikowskiej. Nad nim umieszczono herb leliwa.

Krucyfiks

Nad wejściem do prezbiterium umieszczono belkę tęczową z przedstawieniem Chusty św. Weroniki i Narzędzi Męki Pańskiej oraz, na profilowanych cokołach ustawionymi figurami Ukrzyżowanego w asyście Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty.

Ołtarze boczne

Przejście do prezbiterium zamykają dwa podobne do siebie ołtarze św. Dominika oraz Chrystusa Ukrzyżowanego z płaskorzeźbionymi narzędziami Męki Pańskiej.

Nawy boczne

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

W latach 1910-1912 kościół rozbudowano o dwie nawy boczne. Stylistyką nawiązują do ołtarza głównego.

Ołtarz Serca Bożego i Bożego Miłosierdzia

Znajdujący się w tylnej części ołtarz różni się wyglądem od reszty kościoła. Jest to dawny ołtarz z kaplicy Zamku Dzikowskiego. Po II wojnie światowej komunistyczne władze przejęły własność Tarnowskich, a w zamku utworzono rolniczą szkołę zawodową. Pozwolono jednak przenieść zabytkowy ołtarz z kaplicy do kościoła. Umieszczono nad nim obraz Jezusa Miłosiernego, z dwoma promieniami - czerwonym i białym, ale w odmienności od innych wizerunków Bożego Miłosierdzia, znajduje się tam także Serce Boże i to z niego wytryskują promienie. W 2002 r. - po ponownym otwarciu kaplicy w Zamku Dzikowskim - postanowiono zwrócić kaplicę na pierwotne miejsce. Ponieważ kult Bożego Miłosierdzia silnie związał się z tym ołtarzem, ówczesny przeor postanowił o ufundowaniu nowego ołtarza. Wykonany został z drewna dębowego i zawierał herb Zakonu Kaznodziejskiego. Operacja przeniesienia starego dzikowskiego ołtarza na pierwotne miejsce nie powiodła się, gdyż ołtarz ten był cały przyklejony do bocznej ściany. Pierwsze próby odklejenia ołtarza doprowadziły do lekkiego uszkodzenia ściany. Dalsze pracy mogłyby doprowadzić do zawalenia się ściany bocznej i pęknięcia ołtarza. Postanowiono, że kaplica Zamku Dzikowskiego otrzyma nowy, dębowy ołtarz, a ten zostanie już w kościele Wniebowzięcia NMP.

Krypta

Pod kościołem znajduje się krypta, w której pochowani są głównie członkowie rodziny fundatorów kościoła - Tarnowskich.

Kruchta

W kruchcie kościoła znajdują się monumentalne rzeźby Jezusa i Maryi. Nad wejściem do nawy głównej widnieje witraż przedstawiający ten sam wizerunek co na obrazie Matki Bożej Dzikowskiej. Po prawej stronie kruchty znajduje się spowiednica.

Wieża

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Wybudowana w latach 1910 - 1912. Zaprojektowana przez Jana Sasa - Zubrzyckiego ze Lwowa.

Polichromia

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Od strony wschodniej namalowano polichromię przedstawiającą Matkę Bożą Różańcową.

Kaplica Męki Pańskiej

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Dawne pomieszczenia gospodarcze (stajnię) zaadaptowano pod potrzeby nowej kaplicy. Obecnie odbywają się w niej głównie msze dla dzieci.

Tarnobrzeska Droga św. Jakuba

Kościół w najbliższej przyszłości będzie kościołem stacyjnym odnogi Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Sandomierza przez Tarnobrzeg i Koprzywnicę do Rybnicy.