Pałac Lubomirskich

Pałac Lubomirskich – zespół pałacowy i folwarczny znajdujący się w Przemyślu, wybudowany w latach 1885–1887 na polecenie księcia Hieronima Adama Lubomirskiego, według projektu Maksymiliana Nitscha.

Pałac Lubomirskich – zespół pałacowy i folwarczny znajdujący się w Przemyślu, wybudowany w latach 1885–1887 na polecenie księcia Hieronima Adama Lubomirskiego, według projektu Maksymiliana Nitscha.

Historia

Bakończyce stanowiące dziś południowo-wschodnią dzielnicę Przemyśla były niegdyś osobną miejscowością. Pierwsze pisane wzmianki o Bakończycach pochodzą z XIV wieku, kiedy węgierski starosta zarządzający okręgiem założył tutaj zwierzyniec. Po włączeniu tych ziem do Polski tereny te stanowiły własność królewską i wchodziły w skład okręgu przemyskiego. Z biegiem czasu zwierzyniec został zlikwidowany i przekształcony w rolniczy folwark. Zbudowano tam również dwór obronny. W XVII wieku Bakończyce były pustoszone przez Tatarów, Kozaków, Szwedów i Siedmiogrodzian, co uniemożliwiło rozwój gospodarczy miejscowości.

W XVIII wieku Bakończyce stanowiły letnią rezydencję starosty przemyskiego. W 1778, po I rozbiorze Polski, teren Bakończyc został sprzedany przez zaborczy rząd austriacki wojewodzie bełskiemu Ignacemu Cetnerowi, którego rodzina wkrótce otrzymała od dworu wiedeńskiego tytuł hrabiowski. Ignacy Cetner zapisał Bakończyce swoim bratankom, a w wyniku podziału w 1814 przypadły one Andrzejowi Cetnerowi, który przyczynił się do powstania okazałego ogrodu otaczającego dwór. Po jego bezpotomnej śmierci Bakończyce otrzymała jego bratanica Eleonora Mniszchowa. Jej synowie Jerzy i Andrzej sprzedali majątek w 1854 Konstantemu Czartoryskiemu, który przekazał go swojemu synowi.

Na mocy kontraktu z 16 lutego 1868 całość majętności obejmującej Bakończyce, Jaksmanice, Brylińce, Nehrybkę, Krówniki i Pikulice nabył od Adama K. Czartoryskiego Hieronim Adam Lubomirski. W 1875 Hieronim poślubił Felicję z Markiewiczów, z którą często przebywał w Bakończycach, gdzie urodził się ich syn Jerzy Ignacy Lubomirski. W 1885 architekt krakowski Maksymilian Nitsch na zlecenie Hieronima Lubomirskiego zaczął budować w Bakończycach okazały pałac. Prace budowlane trwały do roku 1887, lecz z powodu braku dostatecznych środków rezydencja nie została wewnątrz wykończona. Pałac został zaprojektowany na planie prostokąta z przylegającymi do niego ryzalitami i basztami, tarasem oraz wieżą z glorietą widokową. Miał dwie kondygnacje i około trzydziestu pomieszczeń. Całość wykonana została w stylu eklektycznym, łącząc elementy neobarokowe, neogotyckie i neoromańskie. Pałac i pobliskie oficyny otaczał siedmiohektarowy park z prostokątnym stawem z okrągłą wyspą. Nieopodal funkcjonował folwark nastawiony na hodowlę koni oraz browar.

Na mocy testamentu Hieronima Lubomirskiego po jego śmierci właścicielką Bakończyc wraz z gruntami o powierzchni 4370 ha stała się jego córka Karolina. W okresie I wojny światowej Bakończyce znalazły się w obrębie Twierdzy Przemyśl. Działania wojenne spowodowały pożar pałacu, w wyniku którego zniszczeniu uległ dach. Rodzina Lubomirskich okres wojny spędziła w Wiedniu. Z powodu braku środków finansowych pałac nigdy nie został doprowadzony do stanu zgodnego z zamierzeniami właścicieli.

Po wybuchu II wojny światowej Bakończyce wraz z pałacem zajęły wojska radzieckie, a następnie wojska niemieckie. Karolina Lubomirska zmarła bezpotomnie w roku 1940 w Charzewicach. Ostatnim nominalnym właścicielem dóbr stał się Jerzy Ignacy Lubomirski, lecz nigdy nie objął ich w faktyczne posiadanie.

Po wojnie pałac stanowił siedzibę technikum rolniczego, a od 1 czerwca 2001 część pomieszczeń zajmowała Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa. Od 13 czerwca 2006 teren pałacu stanowi siedzibę Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu. Stary spichlerz zaadaptowany został na nowoczesną bibliotekę, a większość budynków w parku stała się siedzibami wydziałów uczelni. Odnowiona została również neogotycka brama wjazdowa na teren parku.