Kościół św. Apostołów Piotra i Pawła

Kościół św. Piotra i Pawła w Sławsku – siedziba wikarii parafialnej należącej do Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Sławnie. Miejscowość o niemieckiej nazwie Alt Schlawe (Sławsko) w dokumentach występuje pod następującymi nazwami:

• 1186 – Zlawinie
• 1200 – Slauna
• 1273 – Zlauen
• 1403 – olden Slawe
• 1489 – antiqua Slawe

Kościół św. Piotra i Pawła w Sławsku – siedziba wikarii parafialnej należącej do Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Sławnie. Miejscowość o niemieckiej nazwie Alt Schlawe (Sławsko) w dokumentach występuje pod następującymi nazwami:

• 1186 – Zlawinie
• 1200 – Slauna
• 1273 – Zlauen
• 1403 – olden Slawe
• 1489 – antiqua Slawe

Pierwsza parafia w Sławsku

Nie wiadomo kiedy była w Sławsku pierwsza parafia. Tak oto ks. prof. Stanisław Kujot wyjaśnia tą sprawę. „... Najwidoczniejszym dowodem udziału tego stolicy gnieźnieńskiej w dziele misjonarskim na Pomorzu jest właśnie długa przynależność Krajny, a zwłaszcza obu wymienionych dekanatów do niej, choć one do Wielkopolski nigdy nie wchodziły. Tak samo rozciągała stolica gnieźnieńska w XIII wieku dowodnie władzę swą aż do morza, na ziemię sławską, koło Sławna i Słupska....”

Z pewnością musiała istnieć już parafia w Sławsku gdy zostaje odnotowana obecność proboszcza jako świadka w jakiejś sprawie, nie oznacza to jednakże istnienia kościoła, ale też nie wyklucza jego istnienia, budowano wówczas kościoły o konstrukcji drewnianej, tak budowano nie tylko wiejskie kościoły. Sławsko jak na ten czas nie jest małą osadą. Stanisław Kujot wyjaśnia ten problem następująco: „... Że to nie wszystkie, wynika stąd, że kilkakrotnie w tychże dokumentach jako powodowie, to znowu jako pisarze lub świadkowie plebani z osad pomorskich występują, co dowodzi, że w tychże miejscowościach kościoły już istniały. Są to następujące: Sławno (r. 1248), Tczew (1259), Zawołyniec między Wejherowem i Lęborgiem (1268), Słupsk (1269), Puck (1283), Osieki pod Lęborgiem (1284), Serock (1292) i Lupowo (podobno Lipowy) między Lęborgiem i Słupskiem (1310) . Trzy z nich, Lipowy, Słupsk i Sławno, leżały w obrębie księstwa Świętopełka i Mściwoja, lecz w dyecezyi wolińskiej (pomorskiej...”.

Opis budowli

Kościół wzmiankowano w 1489 r. Kościół jest orientowany. Mur wykonano z cegły o wymiarach 8-8,5 x 12-13 x 27-28,5 cm. Mur jest posadowiony na nierównym fundamencie z przełamanych głazów, licujących z ceglanym murem. Wątek układania muru bardzo nieregularny.

Kościół halowy, 3-nawowy, 3-przęsłowy, bez wydzielonego prezbiterium, z trójbocznym zamknięciem od wschodu, oraz węższą, poprzecznie prostokątną wieżą od strony zachodniej, równoczesną z korpusem nawowym. Szerokość korpusu 10,9 m, wieży 7,5 m; długość korpusu 20, 1 m, w tym trójbocznego zamknięcia 4,4 m, wieży 4,05 m, całego kościoła 24,15 m. szerokość wnętrza nawy gł. między filarami 4,3 m, naw bocznych 2,15 m, całego korpusu 8,25 m.

Portal wieży ostrołukowy, ujęty w ościeżach 2, w archiwolcie 3 uskokami, z łukiem okalającym z wozówek. W części E ściany N ślad zamurowanego przejścia portalu do zakrystii. Okna z XIX w. w formie bliźniaczych otworów z małym okulusem między łukami; brak śladów okien pierwotnych.

Rozwiązanie przestrzenne kościoła nie ma analogii w miastach Pomorza Zachodniego. W miejskich farach organizacja wnętrza jest zawsze jasno określona, z czytelnym podziałem na nawy, wyodrębnione są również obejścia chórów. Bezkierunkowość wnętrza kościoła w Sławsku ma analogie w późnogotyckich kościołach miast wschodniej Saksonii i Łużyc, oraz w Wielkopolsce np. Dolsko, Nowe Miasto nad Wartą. Forma sklepień, łuki portali i blend, a także analogie do podobnych rozwiązań przestrzennych z innych regionów pozwalają datować kościół w jego obecnej, trójnawowej formie nie wcześniej, niż na 4. ćwierć XVw.

Prawie wszystkie źródła określają okres budowy kościoła na: pocz. XVw.

Literatura

• Ober Marek; Katalog architektury średniowiecznych kościołów wiejskich Pomorza Zachodniego (maszynopis), Szczecin 1992.