Cerkiew św. Kosmy i Damiana

Cerkiew pw. śś. Kosmy i Damiana w Bereście zbudowano w 1842. Jest to cerkiew łemkowska, typ północno-zachodni, wariant młodszy, orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej. Trójdzielna: prezbiterium zamknięte trójbocznie, szersza kwadratowa nawa i prostokątny babiniec. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej o pochyłych ścianach, z lekko nadwieszoną pseudoizbicą. Słupy wieży obejmują zachodnią część babińca. Wokół wieży zachata. Wszystkie ściany pobite gontem.

Nad nawą dach namiotowy z jednym uskokiem w dolnej części, nad wieżą dach namiotowy bez załamań. Nad zachodnią częścią prezbiterium, przylegającą do nawy dach kalenicowy, przechodzący płynnie w dach namiotowy z jednym załamaniem nad wschodnią częścią prezbiterium, krótki dach kalenicowy nad częścią babińca, której nie obejmuje wieża. Wszystkie dachy kryte blachą. Nad wszystkimi częściami jednolite ośmioboczne hełmy baniaste z latarniami pozornymi i żelaznymi krzyżami.

Wewnątrz nad nawą i prezbiterium stropy z fasetami, w babińcu strop płaski. Na ścianach polichromia ornamentalna z 1928 r. Między prezbiterium a nawą kompletny ikonostas, zbudowany w XIX w. z wykorzystaniem ikon pochodzących z XVII i XVIII w. W prezbiterium XIX w. ołtarz z wprawionymi w boczne ściany skrzyni ołtarzowej XVII-wiecznymi ikonami. W nawie barokowe ołtarze boczne z XVIII w. W północnym słynąca łaskami ikona Opieki Bogurodzicy (Pokrow) z 1721 r., która do 1928 r. znajdowała się w cerkwi w Izbach. Na ścianach kilka innych zabytkowych ikon.

Wokół cerkwi kamienny mur. Na linii cerkwi drewniana bramka z daszkiem namiotowym i hełmem takim samym, jak nad cerkwią. Na zewnątrz muru nowa, drewniana dzwonnica. Obecnie służy jako kościół parafialny rz.-kat. pw. MB Nieustającej Pomocy.

Cerkiew pw. śś. Kosmy i Damiana w Bereście zbudowano w 1842. Jest to cerkiew łemkowska, typ północno-zachodni, wariant młodszy, orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej. Trójdzielna: prezbiterium zamknięte trójbocznie, szersza kwadratowa nawa i prostokątny babiniec. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej o pochyłych ścianach, z lekko nadwieszoną pseudoizbicą. Słupy wieży obejmują zachodnią część babińca. Wokół wieży zachata. Wszystkie ściany pobite gontem.

Nad nawą dach namiotowy z jednym uskokiem w dolnej części, nad wieżą dach namiotowy bez załamań. Nad zachodnią częścią prezbiterium, przylegającą do nawy dach kalenicowy, przechodzący płynnie w dach namiotowy z jednym załamaniem nad wschodnią częścią prezbiterium, krótki dach kalenicowy nad częścią babińca, której nie obejmuje wieża. Wszystkie dachy kryte blachą. Nad wszystkimi częściami jednolite ośmioboczne hełmy baniaste z latarniami pozornymi i żelaznymi krzyżami.

Wewnątrz nad nawą i prezbiterium stropy z fasetami, w babińcu strop płaski. Na ścianach polichromia ornamentalna z 1928 r. Między prezbiterium a nawą kompletny ikonostas, zbudowany w XIX w. z wykorzystaniem ikon pochodzących z XVII i XVIII w. W prezbiterium XIX w. ołtarz z wprawionymi w boczne ściany skrzyni ołtarzowej XVII-wiecznymi ikonami. W nawie barokowe ołtarze boczne z XVIII w. W północnym słynąca łaskami ikona Opieki Bogurodzicy (Pokrow) z 1721 r., która do 1928 r. znajdowała się w cerkwi w Izbach. Na ścianach kilka innych zabytkowych ikon.

Wokół cerkwi kamienny mur. Na linii cerkwi drewniana bramka z daszkiem namiotowym i hełmem takim samym, jak nad cerkwią. Na zewnątrz muru nowa, drewniana dzwonnica. Obecnie służy jako kościół parafialny rz.-kat. pw. MB Nieustającej Pomocy.

Wykorzystane materiały

• Losy cerkwi w Polsce po 1944 roku – praca zbiorowa, wyd. Reg. Ośr. Studiów i Ochr. Środowiska Kulturowego w Rzeszowie, 1997
• Ryszard Brykowski – Łemkowska drewniana architektura cerkiewna, Ossolineum, Wrocław, 1986
• M.A. Michniewscy, Marta Duda – Cerkwie drewniane Karpat, Rewasz, Pruszków, 2003