Bazylika św. Wincentego á Paulo

Bazylika mniejsza św. Wincentego à Paulo – rzymskokatolicka bazylika mniejsza pod wezwaniem św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy. Wzniesiona w stylu neoklasycystycznym według projektu Adama Ballenstaedta. Wzorowana jest na rzymskim Panteonie.

Bazylika mniejsza św. Wincentego à Paulo – rzymskokatolicka bazylika mniejsza pod wezwaniem św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy. Wzniesiona w stylu neoklasycystycznym według projektu Adama Ballenstaedta. Wzorowana jest na rzymskim Panteonie.

Historia kościoła

W 1923 władze Bydgoszczy ofiarowały Zgromadzeniu Księży Misjonarzy św. Wincentego à Paulo działkę pod budowę kościoła i szkoły. W marcu 1924 rozpoczęto prace przygotowawcze według projektu architekta Adama Ballenstaedta z Poznania.

1 maja 1924 dekretem kard. Edmunda Dalbora erygowana została parafia pw. św. Wincentego à Paulo, w której 15 października 1925 pracę duszpasterską rozpoczęli księża misjonarze. Do końca 1927 wybudowano prezbiterium kościoła, a na początku 1928 rozpoczęto prace fundamentowe pod korpus nawowy. Na przełomie 1931/1932 ukończone zostały oba skrzydła domu misjonarskiego, w jednym z nich siedzibę miała szkoła dla chłopców. Pod koniec 1933 postawiono mury rotundy, na których w 1935 osadzona została żelbetowa kopuła. Do końca 1938 kościół został ukończony w stanie surowym. 16 września 1939 kościół został zajęty przez wojska niemieckie a dom misjonarski przeznaczony na koszary policji. Kościół został sprofanowany, rozkradziono elementy wyposażenia. Przed wycofaniem się z Bydgoszczy, wojska niemieckie 19 stycznia 1945 podpaliły kościół. Rozmiar strat oszacowano na 1.466.808,10 złotych według cen przedwojennych.

15 marca 1945 do Bydgoszczy przybyli pierwsi misjonarze z Krakowa. Kościół został odgruzowany i otwarty dla kultu. Od 27 maja 1945 w Bazylice odbywają się regularne nabożeństwa. Rozpoczęto długotrwały proces odbudowy. W 1949 poświęcono kaplicę Matki Boskiej Częstochowskiej, w latach pięćdziesiątych otynkowano wewnętrzne ściany kościoła, w 1966 opracowano projekt kopuły zewnętrznej. Od 1967 pracami nad odbudową kościoła kierował prof. Wiktor Zin. Według projektu Zina zamontowano we wnętrzu marmurowe pilastry o korynckich kapitelach, zbudowano chór muzyczny, zainstalowano mozaikowe lustra odblaskowe. Prof. Zin zaprojektował także mozaiki na sklepieniach, wystrój prezbiterium, oraz rozety w kasetonach kopuły i witraże. W kolejnych latach prowadzono dalsze prace budowlane: ułożono w całym kościele marmurowa posadzkę, otynkowano zewnętrzne ściany stosując pierwotnie projektowany detal sztukatorski. 7 października 1997 roku Ojciec Święty Jan Paweł II podniósł kościół do godności Bazyliki Mniejszej. Obecnie planowana jest budowa nowych, mechanicznych organów.

Proboszczowie i superiorowie Bazyliki

1. ks. Józef Jaworski (1924 – 1925)
2. ks. Antoni Mazurkiewicz CM (1925 – 1928)
3. ks. Ludwik Moska CM (1929 – 1937)
4. ks. Jan Wagner CM (1937 – 1939)
5. ks. Edmund Włodarz CM (1940 – 1941)
6. ks. Władysław Giemza CM (1945 – 1957)
7. ks. Paweł Teodorowski CM (1957 – 1962)
8. ks. Ludwik Sieńko CM (1962 – 1980)
9. ks. Antoni Strycharz CM (1980 – 1986)
10. ks. Czesław Żak CM (1986 – 1992)
11. ks. Edmund Karuk CM (1992 – 1996)
12. ks. Augustyn Konsek CM (1997 – 2004)
13. ks. Marek Bednarek CM (od 2004 roku)

Wyposażenie

• Ołtarz główny – zaprojektowany w całości przez prof. Zina, składa się z monumentalnej grupy Ukrzyżowania i mozaiki. Ogromny krucyfiks, stojąca pod nim grupa św. Wincentego à Paulo z ubogimi, przedstawione są na tle mozaiki, która w abstrakcyjno-symbolicznym związku łączy się treściowo z grupą Ukrzyżowania. Dopełnieniem treściowym i symbolicznym ołtarza są dwie mozaiki na ścianach prezbiterium przedstawiające związane ze św. Wincentym à Paulo dzieła miłosierdzia chrześcijańskiego.

• Ołtarze boczne – wokół rotundy kościoła, podobnie jak w rzymskim Panteonie, umieszczono osiem edykuł – kapliczek. Każda z nich stanowi osobny, boczny ołtarz flankowany dwiema korynckimi kolumnami. W niszach umieszczone są posągi świętych.

• Kopuła – najbardziej monumentalny element wnętrza. Zgodnie z projektem prof. Zina zamontowano w kasetonach kopuły rozety – stylizowane kwiaty polskie. W 108 kasetonach znalazły się 32 różne motywy rozet. Na żebrach kopuły umieszczono stylizowane "gwoździe", rytmizujące wnętrze czaszy.

• Chór muzyczny i mozaika "Stworzenie Świata" – umieszczone nad wejściem w arkadzie zachodniej kościoła. Żelbetowa płyta nośna została umieszczona na wysokości 8 metrów nad posadzką kościoła. Do niej zamocowano podwieszaną mozaikę "Stworzenie Świata". Mozaika jest najbogatszym, pod względem formalnym i treściowym, elementem wyposażenia świątyni. Kompozycja jest abstrakcyjnym przedstawieniem biblijnego opisu z Księgi Rodzaju. Wydaje się jednak, że stanowi zbitkę kosmogonii, historii biblijnej i kosmogonii naukowej. Środkami wyrazu są linie i kolor. Kolorystyka została zredukowana do trzech kolorów – czerwieni, błękitu i żółci (złota).

• "Drzwi Błogosławieństw" – składające się z 16 płaskorzeźb brązowe drzwi, umieszczone w zachodnim wejściu do kościoła. Ich autorem jest bydgoski rzeźbiarz Michał Kubiak. Awers drzwi przedstawia osiem błogosławieństw Chrystusa z Ewangelii według św. Mateusza (5,3-11). Na rewersie umieszczone są m.in.: herb Bydgoszczy, monogram św. Wincentego à Paulo i herb Zgromadzenia.

Parafia

Od 1925 parafia zarządzana jest przez Zgromadzenie Księży Misjonarzy św. Wincentego à Paulo. Oprócz pracy duszpasterskiej, katechizacji w szkołach, kapłani podejmują także posługę w szpitalach, prowadzona jest kuchnia dla ubogich, świetlica dla dzieci z patologicznych rodzin. Przy parafii działa klub sportowy.

Od 1928 przy Bazylice działa parafialny chór Vincentinum – obecnym dyrygentem jest mgr Dariusz Rynkowski.

Księża i zakonnicy obecnie pracujący w parafii

1. ks. Marek Bednarek CM – superior i proboszcz parafii
2. ks. Władysław Dusiński CM
3. ks. Wojciech Niezabitowski CM
4. ks. Zdzisław Kaźmierczak CM
5. ks. Andrzej Rybka CM
6. ks. Dariusz Okoński CM
7. ks. Artur Pająk CM
8. ks. Sławomir Bar CM
9. ks. Jarosław Bar CM
10. ks. Jacek Piotrowski CM
11. ks. Tomasz Liber CM
12. ks. Karol Hałubicki CM
13. ks. Michał Stanikowski CM
14. ks. Maciej Kuczak CM
15. br. Piotr Ziomber CM
16. br. Krzysztof Dorau CM