Baszta Senatorska na Wawelu

Baszta Senatorska (zwana także Lubranką) – najwyższa z trzech w pełni zachowanych baszt na wzgórzu wawelskim. Wraz z basztą Sandomierską tworzy unikatowy zespół tzw. baszt ogniowych.

Wzniesiona została w połowie XV wieku, w dolnych kondygnacjach z kamienia, w górnych z cegły. W 1534 roku połączono ją z południowym skrzydłem pałacu królewskiego i przebudowano dolne kondygnacje, m.in. z przeznaczeniem na komnatę dla "młodego króla" tj. Zygmunta Augusta. Według Kroniki Bielskiego w 1595 r. została obniżona "dla wielkiego ciężaru, który na sobie miała". Jej najstarsza nazwa, Lubranka, pochodzi od nazwiska prokuratora generalnego zamku, Grzegorza z Lubrańca. W XVII i XVIII w. nazywaną ją także Olbramką, Wolbromką i Skarbową. Ostatecznie przyjęła się nazwa baszty Senatorskiej.

Baszta była wielokrotnie uszkadzana przez pożary, m.in. w 1656 r. w czasie okupacji szwedzkiej, i odnawiana. Około roku 1858 została przebudowana (podobnie jak inne baszty wawelskie) przez Austriaków, z usunięciem spadzistego dachu i wprowadzeniem pseudogotyckiego krenelaża. Dalsze niekorzystne przeróbki miały miejsce w okresie okupacji hitlerowskiej. Wielokrotnie proponowane przywrócenie historycznego kształtu baszty z nakryciem dachem zostało zrealizowane dopiero w latach 2002-2003 według projektu arch. Piotra Stępnia i dr inż. Stanisława Karczmarczyka. Prace te połączone były z konserwacją całości murów baszty.

Baszta Senatorska (zwana także Lubranką) – najwyższa z trzech w pełni zachowanych baszt na wzgórzu wawelskim. Wraz z basztą Sandomierską tworzy unikatowy zespół tzw. baszt ogniowych.

Wzniesiona została w połowie XV wieku, w dolnych kondygnacjach z kamienia, w górnych z cegły. W 1534 roku połączono ją z południowym skrzydłem pałacu królewskiego i przebudowano dolne kondygnacje, m.in. z przeznaczeniem na komnatę dla "młodego króla" tj. Zygmunta Augusta. Według Kroniki Bielskiego w 1595 r. została obniżona "dla wielkiego ciężaru, który na sobie miała". Jej najstarsza nazwa, Lubranka, pochodzi od nazwiska prokuratora generalnego zamku, Grzegorza z Lubrańca. W XVII i XVIII w. nazywaną ją także Olbramką, Wolbromką i Skarbową. Ostatecznie przyjęła się nazwa baszty Senatorskiej.

Baszta była wielokrotnie uszkadzana przez pożary, m.in. w 1656 r. w czasie okupacji szwedzkiej, i odnawiana. Około roku 1858 została przebudowana (podobnie jak inne baszty wawelskie) przez Austriaków, z usunięciem spadzistego dachu i wprowadzeniem pseudogotyckiego krenelaża. Dalsze niekorzystne przeróbki miały miejsce w okresie okupacji hitlerowskiej. Wielokrotnie proponowane przywrócenie historycznego kształtu baszty z nakryciem dachem zostało zrealizowane dopiero w latach 2002-2003 według projektu arch. Piotra Stępnia i dr inż. Stanisława Karczmarczyka. Prace te połączone były z konserwacją całości murów baszty.