Zamek w Krasnymstawie

Zamek w Krasnymstawie – nieistniejący obecnie zamek w Krasnymstawie w województwie lubelskim.

Zamek w Krasnymstawie – nieistniejący obecnie zamek w Krasnymstawie w województwie lubelskim.

Historia

Zamek w Krasnymstawie został zbudowany w XIV wieku przez Kazimierza Wielkiego nad brzegiem Wieprza w odległości około 700 metrów na południe od drewnianego ruskiego grodu (dzisiejsza północno-wschodnia część miasta, okolice obecnego amfiteatru), w rejonie miejsca przeprawy przez rzekę. Dla zabezpieczenia fos zamkowych w razie opadnięcia poziomu Wieprza wykopano staw, który nazwano Krasnym Stawem; w późniejszym okresie nazwa stawu stała się także nazwą miasta, pierwotnie zwanego Szczekarzowem.

W ciągu wieków zamek był wielokrotnie niszczony przez najeźdźców (Tatarów, Szwedów, Kozaków), odbudowywany i rozbudowywany. W 1588 roku przebywał w nim przez rok pod strażą Marka Sobieskiego arcyksiążę Maksymilian III Habsburg, wzięty do niewoli w bitwie pod Byczyną; odwiedzał go tu kanclerz wielki koronny i hetman wielki koronny Jan Zamoyski, zwycięzca spod Byczyny. Wieża, w której osadzono Maksymiliana Habsburga, była odtąd zwana Wieżą Maksymilianowską.

W połowie XVII wieku zamek został częściowo zniszczony ale stopniowo zaczęto go remontować. W lustracji z lat 1661-65 zamek opisano tak:

W 1816 roku stały jeszcze dwie ściany. Ruiny przestały istnieć w 1824 roku gdy na fundamentach zamku zbudowano dwie stajnie dla garnizonu rosyjskiego stacjonującego w budynkach klasztoru augustianów. Materiał pochodzący z rozbiórki ruin wykorzystywano do odbudowy miasta po pożarze w 1811 roku.

W latach 70. XX wieku część dawnego terenu zamku uległa zniszczeniu w trakcie budowy amfiteatru; na pozostałej części prowadzono w latach 1984, 1985 i 1998 badania archeologiczne, w których trakcie odkryto pozostałości wału ziemnego otaczającego zamek od wschodu oraz fragmenty muru ogrodzeniowego zbudowanego z opoki i cegieł łączonych zaprawą wapienno-piaskową. Na podstawie tych badań można sądzić, że zamek otoczono pierścieniem wałów i fos oraz podwójnym murem obronnym w pierwszej połowie XVI wieku, natomiast XVIII wieku dobudowano górną partię muru ogrodzeniowego.

Z zamku zachowały nieliczne elementy architektoniczne, rozproszone w różnych miejscach:

• kilka fragmentów nadproży wydobytych z Wieprza, przechowywanych w Muzeum Regionalnym w Krasnymstawie
• fragment późnogotyckiego portalu wmontowanego w narożnik pałacu biskupiego w Krasnymstawie przy kościele św. Franciszka
• nadproże jednej z bram zamkowych przewiezione przez księżnę Izabelę Czartoryską do Puław

Gośćmi zamku w Krasnymstawie byli m.in. królowie Polski Władysław Jagiełło i Stanisław August Poniatowski.