Wielka Waga Miejska

Wielka Waga (tzw. Waga Ołowiowa) – nieistniejący już jeden z dwóch budynków wagi miejskiej w Krakowie. Wielka Waga początkowo była prawdopodobnie budowlą drewnianą (pierwsze wzmianki pochodzą z 1302 roku), jednak w drugiej połowie XIV wieku przebudowana została na budowlę murowaną. Wagę Ołowiową wyburzono natomiast w 1868 roku (ew. 1875 roku). Budynek Wagi Ołowiowej (ważono tutaj miedź, ołów i żelazo) zlokalizowany był pomiędzy Sukiennicami a kościołem św. Wojciecha.

Waga Wielka była budynkiem dwupiętrowym o szerszej części dolnej, stąd też zwano ją niekiedy "Kałamarzem". Wiadomości o tej budowli znajdujemy w przywileju króla Kazimierza Wielkiego z roku 1358, a następnie wzmianki ("pensa major") pochodzą z roku 1369 i 1390. Później mowa jest o niej z początkiem wieku XV i XVI. Pod koniec XVI w. budynek Wagi Wielkiej był już bardzo zrujnowany, tak więc w roku 1594 podjęto decyzję o jego gruntownym remoncie. Pracami objęto fundamenty, sklepienia, odrzwia, okna i dach.

Za czasów średniowiecznych należała ponoć do największych w Europie. W tym budynku użyteczności publicznej mieściły się przyrządy związane z pomiarami handlowymi, w tym wzorce wag, odważniki, oficjalna waga miejska. Budynek Wielkiej Wagi był dużym obiektem, z halą o powierzchni około 100 metrów2. W podziemiach budynku znajdowały się składy handlowe. Ważono tutaj towary powyżej jednego cetnara (czyli około 50 kg). Opis wyposażenia Wielkiej Wagi zachował się w dokumencie z 1747 roku: "W tej wadze belek drewniany i szale żelazem okute z łańcuchem, gwintów spiżowych cetnarowych N. 13, detto żelaznych N.3, cetnarowych 1". W zespole wielkiej wagi działała topnia srebra.

W XVIII w. do budynku Wagi Wielkiej przeniesiono z piętra Sukiennic kramy z towarami "norymberskimi". Towary te, tj. karty, obicia na ściany i meble, igły, nici i wstążki, sprzedawano na piętrze Wagi. W pierwszych latach XIX w. na parterze Wagi umieszczono strażnicę wojskową (odwach), a sam budynek uzyskał nazwę "Komisji". Zachowane źródła ikonograficzne i plany z tego okresu wskazują, że Komisja była gmachem wolno stojącym, wzniesionym na rzucie kwadratu, o szerokim parterze i dwóch piętrach zwieńczonych attyką. Szczyt elewacji ozdobiony był umieszczonymi w płytkich framugach malowidłami (już wtedy zatartymi), przedstawiającymi kolorowe postacie władców i wodzów starożytnych. Ściany wewnętrzne dolnej części budynku pokrywały napisy zawierające wiadomości o ważniejszych wydarzeniach w Polsce i Krakowie. Znajdowały się tam m.in. informacje o pożarach, zarazach, trzęsieniach ziemi, powodziach i innych klęskach, z podaniem daty ich wystąpienia. Około roku 1870 został zbudowany nowy budynek Odwachu u podnóża wieży ratuszowej. Wtedy to dawna Waga Wielka została zburzona.

Pozostałości po budynku Wielkiej Wagi znajdują się w podziemiach rynku (ok. 3–4 metrów pod powierzchnią). Podczas prac archeologicznych prowadzonych w latach 2005–2010 odkryto tutaj posiadający stemple króla Władysława Łokietka bochen ołowiu o wadze blisko 700 kg, datowany na początek XIV wieku. Bochen ołowiu – odlana sztuka ołowiu w kształcie okrągłego bochenka chleba – przeznaczony do handlu hurtowego, był jednym z trzech najważniejszych towarów eksportowych średniowiecznego Krakowa obok plastrów miedzi i bałwanów soli. Jako że bochen krakowski zachował się w całości, jest to jedyny taki obiekt na świecie.

Wielka Waga (tzw. Waga Ołowiowa) – nieistniejący już jeden z dwóch budynków wagi miejskiej w Krakowie. Wielka Waga początkowo była prawdopodobnie budowlą drewnianą (pierwsze wzmianki pochodzą z 1302 roku), jednak w drugiej połowie XIV wieku przebudowana została na budowlę murowaną. Wagę Ołowiową wyburzono natomiast w 1868 roku (ew. 1875 roku). Budynek Wagi Ołowiowej (ważono tutaj miedź, ołów i żelazo) zlokalizowany był pomiędzy Sukiennicami a kościołem św. Wojciecha.

Waga Wielka była budynkiem dwupiętrowym o szerszej części dolnej, stąd też zwano ją niekiedy "Kałamarzem". Wiadomości o tej budowli znajdujemy w przywileju króla Kazimierza Wielkiego z roku 1358, a następnie wzmianki ("pensa major") pochodzą z roku 1369 i 1390. Później mowa jest o niej z początkiem wieku XV i XVI. Pod koniec XVI w. budynek Wagi Wielkiej był już bardzo zrujnowany, tak więc w roku 1594 podjęto decyzję o jego gruntownym remoncie. Pracami objęto fundamenty, sklepienia, odrzwia, okna i dach.

Za czasów średniowiecznych należała ponoć do największych w Europie. W tym budynku użyteczności publicznej mieściły się przyrządy związane z pomiarami handlowymi, w tym wzorce wag, odważniki, oficjalna waga miejska. Budynek Wielkiej Wagi był dużym obiektem, z halą o powierzchni około 100 metrów2. W podziemiach budynku znajdowały się składy handlowe. Ważono tutaj towary powyżej jednego cetnara (czyli około 50 kg). Opis wyposażenia Wielkiej Wagi zachował się w dokumencie z 1747 roku: "W tej wadze belek drewniany i szale żelazem okute z łańcuchem, gwintów spiżowych cetnarowych N. 13, detto żelaznych N.3, cetnarowych 1". W zespole wielkiej wagi działała topnia srebra.

W XVIII w. do budynku Wagi Wielkiej przeniesiono z piętra Sukiennic kramy z towarami "norymberskimi". Towary te, tj. karty, obicia na ściany i meble, igły, nici i wstążki, sprzedawano na piętrze Wagi. W pierwszych latach XIX w. na parterze Wagi umieszczono strażnicę wojskową (odwach), a sam budynek uzyskał nazwę "Komisji". Zachowane źródła ikonograficzne i plany z tego okresu wskazują, że Komisja była gmachem wolno stojącym, wzniesionym na rzucie kwadratu, o szerokim parterze i dwóch piętrach zwieńczonych attyką. Szczyt elewacji ozdobiony był umieszczonymi w płytkich framugach malowidłami (już wtedy zatartymi), przedstawiającymi kolorowe postacie władców i wodzów starożytnych. Ściany wewnętrzne dolnej części budynku pokrywały napisy zawierające wiadomości o ważniejszych wydarzeniach w Polsce i Krakowie. Znajdowały się tam m.in. informacje o pożarach, zarazach, trzęsieniach ziemi, powodziach i innych klęskach, z podaniem daty ich wystąpienia. Około roku 1870 został zbudowany nowy budynek Odwachu u podnóża wieży ratuszowej. Wtedy to dawna Waga Wielka została zburzona.

Pozostałości po budynku Wielkiej Wagi znajdują się w podziemiach rynku (ok. 3–4 metrów pod powierzchnią). Podczas prac archeologicznych prowadzonych w latach 2005–2010 odkryto tutaj posiadający stemple króla Władysława Łokietka bochen ołowiu o wadze blisko 700 kg, datowany na początek XIV wieku. Bochen ołowiu – odlana sztuka ołowiu w kształcie okrągłego bochenka chleba – przeznaczony do handlu hurtowego, był jednym z trzech najważniejszych towarów eksportowych średniowiecznego Krakowa obok plastrów miedzi i bałwanów soli. Jako że bochen krakowski zachował się w całości, jest to jedyny taki obiekt na świecie.