Poleski Park Narodowy

Poleski Park Narodowy – park narodowy położony w województwie lubelskim, w polskiej części Polesia, utworzony 1 maja 1990 r. Obejmuje liczne bagna, torfowiska i jeziora krasowe oraz naturalne kompleksy leśne z bogactwem flory i fauny, znajdujące się na Równinie Łęczyńsko-Włodawskiej. Powierzchnia parku wynosi 9764,3071 ha, zaś jego otuliny 13624,25 ha.

Park wchodzi w skład Rezerwatu Biosfery "Polesie Zachodnie", który od 2012 roku stał się rezerwatem transgranicznym, po połączeniu z parkami Pribużskoje Polesie i Szacki Park Narodowy. Jest także chroniony przez konwencję ramsarską jako ważny obszar podmokły.

Poleski Park Narodowy – park narodowy położony w województwie lubelskim, w polskiej części Polesia, utworzony 1 maja 1990 r. Obejmuje liczne bagna, torfowiska i jeziora krasowe oraz naturalne kompleksy leśne z bogactwem flory i fauny, znajdujące się na Równinie Łęczyńsko-Włodawskiej. Powierzchnia parku wynosi 9764,3071 ha, zaś jego otuliny 13624,25 ha.

Park wchodzi w skład Rezerwatu Biosfery "Polesie Zachodnie", który od 2012 roku stał się rezerwatem transgranicznym, po połączeniu z parkami Pribużskoje Polesie i Szacki Park Narodowy. Jest także chroniony przez konwencję ramsarską jako ważny obszar podmokły.

Geografia

Park położony jest w zachodniej części Polesia, w obrębie Równiny Łęczyńsko-Włodawskiej. Obszar parku jest równinny, silnie podmokły, na którym procesy formowania się dolin rzecznych jeszcze prawie się nie zaznaczyły. Jego powierzchnia jest płaska, z dużą ilością jezior, stawów, bagien i torfowisk. Prawie cały teren parku zajmują równiny torfowe. Jedynie w części środkowej, w okolicy Woli Wereszczyńskiej, wznosi się niewysoki, płaski garb wapienny. W południowej części widoczny jest niewielki garb kredowego podłoża, oddzielający centralną część obszaru chronionego od baseny Jezior Uściwierskich. Z kolei na północy tereny te ogranicza ciąg moren z okresu zlodowacenia środkowopolskiego. Na terenie parku można podziwiać namiastkę tundry lub lasotundry, wysuniętą najdalej na południowy zachód w Europie. Zachowane w tym rejonie ekosystemy bagienne to obszary, które rozwijały się bez ingerencji człowieka od czasów ustąpienia ostatniego zlodowacenia.

Historia Parku

Po raz pierwszy pomysł utworzenia parku narodowego na Polesiu został wysunięty w 1933 roku przez polskiego botanika, profesora Władysława Szafera. Postulował on utworzenie parku na terenie polskiej części Polesia. Kolejna koncepcja utworzenia takiego parku powstała w roku 1954 i należała do prof. Tadeusza Wilgata.

Idea utworzenia parku w regionie, w którym znajduje się obecnie, została po raz pierwszy wysunięta przez profesora Dominika Fijałkowskiego. Był to wówczas pierwszy w kraju projekt parku narodowego, który zakładał ochronę terenów wodno-torfowiskowych. Według tego projektu, nowy park o nazwie Wytycki Park Narodowy miał zajmować około 30 km².

Koncepcja, według której miał powstać park, ciągle ulegała zmianom. Na Polesiu przeprowadzano wówczas liczne prace melioracyjne powiązane z budową kanału Wieprz-Krzna. W latach 70, na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim rozpoczęto wydobycie węgla kamiennego w ramach LZW. Działacze ruchów ochrony przyrody czynili starania by ocalić chociaż najcenniejsze obiekty przyrodnicze. Nie udało się uchronić przed melioracją, osuszeniem i zamienieniem na użytki zielone rozległego kompleksu Krowiego Bagna, jednakże z inicjatywy prof. Fijałkowskiego udało się doprowadzić do powstania na terenie dzisiejszego parku czterech rezerwatów przyrody, o łącznej powierzchni 1784,98 ha: w 1966 r. rezerwatu Durne Bagno (213,2 ha), w 1974 r. rezerwatu Jezioro Moszne (205,12 ha), w 1978 r. rezerwatu Jezioro Długie (694,93 ha) i w 1982 r. rezerwatu Torfowisko Orłowskie (671,73 ha).

W 1987 roku do Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych trafił wniosek w sprawie utworzenia parku. Sprzyjająca sytuacja jaka powstała po rozmowach Okrągłego Stołu doprowadziła do tego, że na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów 1 maja 1990 r., na powierzchni 4813,35 ha utworzony został Poleski Park Narodowy.

W 1991 roku do Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa został skierowany projekt powiększenia parku. Zakładał powiększenie obszaru zlewni Piwonii i Włodawki wchodzących w obręb parku. Pierwotnie park zajmował tylko część ich zlewni, co uniemożliwiało kontrolę stanu stosunków wodnych na terenie parku, a tym samym zagrażało zachowaniu jego walorów przyrodniczych jako parku o charakterze wodno-torfowiskowym. W projekcie wzięto pod uwagę także powstanie w roku 1991 rezerwatu torfowiskowego Bagno Bubnów o powierzchni 1600 ha. 1 lutego 1994 roku obszar parku został powiększony do 9647,73 ha, otrzymał także strefę ochronną o powierzchni 13624,25 ha.

Flora

Roślinność parku jest bardzo bogata. Obfituje w rośliny typowe dla terenów podmokłych i bagiennych. Na terenie parku występuje około tysiąca gatunków roślin naczyniowych, z czego 170 to gatunki rzadkie, 81 podlega ochronie gatunkowej, a kolejnych 15 znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin.

Większość gatunków roślin to przedstawiciele flory północnej, wśród których często występują relikty epoki lodowcowej, na przykład brzoza niska, wierzba lapońska czy wierzba borówkolistna. Innymi roślinami północnymi są turzyca bagienna i strunowa, gnidosz królewski oraz rosiczka długolistna. Rzadkie gatunki charakterystyczne dla roślinności atlantyckiej występujące w parku to między innymi wywłócznik skrętoległy i wąkrota zwyczajna.

Na obszarze parku wyróżniono 208 różnych zespołów roślinnych, z których 30 prezentuje zespoły leśne i zaroślowe, a pozostałe 178 to formacje nieleśne. Najbardziej charakterystycznymi dla parku zbiorowiskami roślinnymi są torfowiska: niskie, przejściowe i wysokie. Lasy to głównie brzeziny bagienne, ubogie bory sosnowe oraz olsy.

Fauna

Fauna Poleskiego Parku Narodowego obejmuje wiele rzadkich gatunków zwierząt. Liczy ona razem około 290 gatunków. Jej różnorodność wynika z ilości i różnorodności siedlisk występujących w parku. Wiele zwierząt należy do gatunków chronionych.

Bezkręgowce występujące w parku zostały jak dotąd słabo poznane, jednak wśród znanych gatunków można wymienić pijawkę lekarską, ćmę (motyla nocnego) z rodziny zawisakowatych - postojaka wiesiołkowca, mieniaka tęczowca oraz strużnika. Do cennych motyli w skali Europy tzw"naturowych" należą: przeplatka aurinia i modraszek telejus. Unikatami są trzy gatunki mrówek stanowiące relikt polodowcowy. Na łąkach parku można spotkać dużą populację tygrzyka paskowanego, zaś na torfowiskach populację bagnika przybrzeżnego.

W wodach parku występuje dwadzieścia jeden gatunków ryb. Cztery z nich: strzebla błotna, różanka, piskorz oraz koza, objęte są ochroną gatunkową.

Na terenie parku występuje trzynaście gatunków płazów. Szczególnie licznie występują tu żaby brunatne oraz żaby zielone. Jednymi ze szczególnie rzadkich gatunków płazów są ropucha paskówka oraz grzebiuszka ziemna. Z traszek obecne są traszka zwyczajna oraz grzebieniasta. W parku występuje także siedem gatunków gadów, w tym także żółw błotny, gatunek reliktowy i jeden z najbardziej zagrożonych gatunków gadów w Polsce. Wśród węży można spotkać żmiję zygzakowatą (głównie w ubarwieniu brunatnym, ze słabo zaznaczona tzw. wstęgą Kainową), gniewosza plamistego oraz zaskrońca zwyczajnego. Jaszczurki reprezentuje zwinka, żyworódka i padalec.

Obszar Poleskiego Parku Narodowego to jeden z najbogatszych w ptactwo obszarów w kraju. W parku stwierdzono występowanie około dwustu gatunków ptaków, z których około sto pięćdziesiąt to gatunki lęgowe. Wiele z nich to gatunki tak rzadkie jak czapla biała czy czapla nadobna. Licznie występuje także bąk osiągając największe zagęszczenie w kraju. Błotniaki łąkowe wykorzystują dużą ilość łąk. Inne rzadkie ptaki gniazdujące to na przykład derkacz, dubelt czy kaczka podgorzałka. Gnieździ się tu także bielik. Ptakiem będącym w herbie parku jest żuraw. Liczne są tu także sowy wraz z największą z nich – puchaczem. Ptakiem zagrożonym wyginięciem a występującym w parku jest wodniczka, która tworzy tu trzecią co do wielkości populację w kraju. W wyniku programu introdukcji, w parku występuje dosyć liczna populacja cietrzewi.

Na obszarze parku stwierdzono obecność 48 gatunków ssaków. Najliczniejszą grupę stanowią gryzonie, których jest osiemnaście gatunków. Z nich warty wymienienia jest bóbr, którego sprowadzono na ten teren w 1992 r. Spośród mniejszych gatunków występują tu nornica ruda, nornik północny, bury i zwyczajny. Nad wodami można znaleźć rzadsze w kraju gatunki: piżmaka i karczownika ziemnowodnego. Z ssaków owadożernych występuje na przykład jeż wschodni, kret czy liczne ryjówki. W bagiennych lasach można spotkać rzęsorka rzeczka.Ssaki drapieżne reprezentuje łasica, gronostaj, tchórz, kuna domowa i leśna, a w wodach wydra. Kopytne najliczniej reprezentuje sarna, której populacja na terenie parku wynosi około osiemset osobników. Występują tu także jelenie, łosie oraz dziki.