Muzeum Podlaskie

Muzeum Podlaskie w Białymstoku – największa placówka muzealna województwa podlaskiego.

Muzeum Podlaskie w Białymstoku – największa placówka muzealna województwa podlaskiego.

Historia Muzeum Podlaskiego w Białymstoku

Zostało powołane w 1949 dekretem Ministerstwa Kultury i Sztuki jako muzeum regionalne – pierwsze w dziejach miasta.

Jego siedzibą stało się odbudowane prawe skrzydło Pałacu Branickich. W marcu 1950 r. muzeum przeniesiono do Pałacyku gościnnego z II połowy XVIII wieku przy ul. Kilińskiego. 1 stycznia 1952 r. placówka została upaństwowiona, a nadzór merytoryczny nad nią objęło Muzeum Narodowe w Warszawie. Po ośmiu latach istnienia, 27 lipca 1957 r. Muzeum Regionalne uzyskało rangę muzeum okręgowego i objęło opiekę merytoryczną nad muzeami regionalnymi w Łomży i Suwałkach.

13 września 1958 r. muzeum przeniosło się do odbudowanego ratusza z połowy XVIII wieku. W związku z powiększeniem się powierzchni powołano nowe pracownie – obok już istniejących, historycznej i archeologicznej, powstała w 1958 r. pracownia sztuki, w 1962 r. pracownia etnograficzna, a w 1965 r. naukowo-oświatowa.

W 1973 roku nastąpił gwałtowny rozwój muzeum – przekazany mu został pałac w Choroszczy, gdzie utworzono ekspozycję wnętrz i w utworzono Punkt Muzealny w refektarzu i kaplicy dawnego Pałacu Opatów w Supraślu. Dwa lata później pracownia historyczna przeniosła się z pałacyku gościnnego przy ul. Kilińskiego do zabytkowego Pałacyku Cytronów przy ul. Warszawskiej 37 oraz powołano nowy oddział w Tykocinie z siedzibą w odbudowanej synagodze i domu talmudycznym.

W roku 1982 powstało Białostockie Muzeum Wsi na terenach położonych przy szosie do Augustowa, a w 1984 roku, w odrestaurowanym ratuszu w Bielsku Podlaskim, powstało Muzeum w Bielsku Podlaskim. Przełom wieków przyniósł kolejne zmiany nazw, 27 kwietnia 1998 r. na Państwowe Muzeum w Białymstoku, a 25 kwietnia 2000 r. na Muzeum Podlaskie w Białymstoku.

Jego siedzibą stało się odbudowane prawe skrzydło Pałacu Branickich. W marcu 1950 r. muzeum przeniesiono do Pałacyku gościnnego z II połowy XVIII wieku przy ul. Kilińskiego. 1 stycznia 1952 r. placówka została upaństwowiona, a nadzór merytoryczny nad nią objęło Muzeum Narodowe w Warszawie. Po ośmiu latach istnienia, 27 lipca 1957 r. Muzeum Regionalne uzyskało rangę muzeum okręgowego i objęło opiekę merytoryczną nad muzeami regionalnymi w Łomży i Suwałkach.

13 września 1958 r. muzeum przeniosło się do odbudowanego ratusza z połowy XVIII wieku. W związku z powiększeniem się powierzchni powołano nowe pracownie – obok już istniejących, historycznej i archeologicznej, powstała w 1958 r. pracownia sztuki, w 1962 r. pracownia etnograficzna, a w 1965 r. naukowo-oświatowa.

W 1973 roku nastąpił gwałtowny rozwój muzeum – przekazany mu został pałac w Choroszczy, gdzie utworzono ekspozycję wnętrz i w utworzono Punkt Muzealny w refektarzu i kaplicy dawnego Pałacu Opatów w Supraślu. Dwa lata później pracownia historyczna przeniosła się z pałacyku gościnnego przy ul. Kilińskiego do zabytkowego Pałacyku Cytronów przy ul. Warszawskiej 37 oraz powołano nowy oddział w Tykocinie z siedzibą w odbudowanej synagodze i domu talmudycznym.

W roku 1982 powstało Białostockie Muzeum Wsi na terenach położonych przy szosie do Augustowa, a w 1984 roku, w odrestaurowanym ratuszu w Bielsku Podlaskim, powstało Muzeum w Bielsku Podlaskim. Przełom wieków przyniósł kolejne zmiany nazw, 27 kwietnia 1998 r. na Państwowe Muzeum w Białymstoku, a 25 kwietnia 2000 r. na Muzeum Podlaskie w Białymstoku.

Struktura Muzeum

Oddziały

Muzeum Podlaskie w Białymstoku

Ratusz w Białymstoku – siedziba główna, Rynek Kościuszki 10

Muzeum Historyczne w Białymstoku

ul. Warszawska 37, 15-062 Białystok

Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego

ul. Świętojańska 17, 15-277 Białystok

Muzeum w Tykocinie

ul. Kozia 2, 16-080 Tykocin

Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy

Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, 16-070 Choroszcz

Muzeum w Bielsku Podlaskim

Ratusz, ul. Mickiewicza 45, 17-100 Bielsk Podlaski

Białostockie Muzeum Wsi – skansen

ul. Nadawki 21C, 16-010 Wasilków

Muzeum Ikon w Supraślu

ul. Klasztorna 1, 16-030 Supraśl

Działy

Muzeum Podlaskie Dział Archeologii

Białystok, ul. Bema 11

Muzeum Podlaskie Dział Etnografii

– Białystok, Ratusz, Rynek Kościuszki 10

Muzeum Podlaskie Dział Sztuki

– Białystok, Ratusz, Rynek Kościuszki 10

Muzeum Podlaskie Dział Promocji, Wystaw i Wydawnictw

– Białystok, Ratusz, Rynek Kościuszki 10

Muzeum Podlaskie Dział Finansowo-Księgowy

– Białystok, Ratusz, Rynek Kościuszki 10

Muzeum Podlaskie Dział Administracyjno-Gospodarczy

– Białystok, Ratusz, Rynek Kościuszki 10

Biblioteka Muzeum Podlaskiego

Białystok, u. Świętojańska 17. Czynna jest od poniedziałku do piątku w godz. 9-15. Biblioteka gromadzi wydawnictwa z zakresu:

• archeologii
• etnografii
• heraldyki
• historii
• historii sztuki
• muzealnictwa
• oraz dziedzin pokrewnych

Siedziba główna

Wystawa stała

Stała ekspozycja liczy ponad 120 dzieł najwybitniejszych polskich i obcych malarzy, działających w ciągu ostatnich 250 lat. To także reprezentacyjny przegląd dziejów malarstwa, ilustrowany pracami takich twórców jak Marcello Bacciarelli, Jan Chrzciciel Lampi, Józef Grassi, Michał Bogoria Skotnicki, Piotr Michałowski. Ważną grupę tworzy zespół obrazów, będących dziełami artystów związanych z dworem Jana Klemensa Branickiego. Ozdobą Galerii jest zespół płócien polskich malarzy wykształconych w Akademii Monachijskiej, zaś prawdziwym arcydziełem w tej grupie – „Wyjazd powozem” Alfreda Wierusza – Kowalskiego. Przemiany w sztuce 2 polowy XIX w. są zilustrowane świetnymi obrazami Olgi Boznańskiej i artystów związanych z krakowską Akademią Sztuk Pięknych, m.in. Jacka Malczewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Juliana Fałata, Jana Stanisławskiego i wielu innych. Wielość nurtów malarstwa w pierwszych dekadach XX w. prezentują płótna uczniów tzw. szkoły pejzażowej Jana Stanisławskiego, artystów wileńskich czy niezwykłego fenomenu, fascynującego do dziś – Stanisława Ignacego Witkiewicz

Historia Ratusza w Białymstoku

Ratusz w Białymstoku nigdy nie był siedzibą władz miejskich, od początku pełnił funkcję handlową. Był to więc nie tyle ratusz, co bardziej kramnice lub sukiennice. Ufundowany został przez Jana Klemensa Branickiego miał w jego wizji miasta komponować przestrzeń rynku, stanowić jego dominantę architektoniczną i być świadectwem gustu fundatora. Jego budowa przebiegała w kilku etapach. W 1745 roku postawiony został parterowy, oparty na rzucie kwadratu obiekt, przykryty łamanym dachem. Znalazło w nim miejsce 10 sklepów oddanych w dzierżawę miejscowym Żydom. Rozwój handlu spowodował, że już w 1755 roku, na koszt około 20 kupców żydowskich, wybudowano 4 narożne pawilony – alkierze. Połączone one zostały z głównym budynkiem arkadkami, które były wejściowymi bramkami na wewnętrzne dziedzińce. W 1761 roku wybudowana została jedna kondygnacja wieży, podwyższona do obecnej wysokości w 1798 roku. Tak długi czas budowy ratusza świadczy o tym, że wymuszona ona została czynnikami zewnętrznymi, a nie jednorodną koncepcją architektoniczną. Pomimo tego białostocki ratusz jest jedną z piękniejszych budowli w mieście i stanowi rzadki w Polsce przykład ratusza alkierzowego. Jego autorstwo przypisywane jest Janowi Henrykowi Klemmowi. Bezsporne jest jednak tylko to, że to on projektował narożne pawilony. Gdy budowano drugą kondygnację wieży, nadając całemu budynkowi znaną nam obecnie formę J.H. Klemm już nie żył. W 1772 roku w ratuszu mieściło się 48 kramów, a w wieży, na parterze i piętrze, urządzono izbę sądową i areszt. W związku z dalszym rozwojem handlu, około 1807 roku, poszerzono alkierze, zabudowując częściowo dziedzińce. W 1868 roku na ratuszowej wieży pojawił się zegar wykonany przez „uczonego zegarmistrza Tropa”. Około 1898 roku wokół hełmu wieży umieszczona została metalowa galeryjka, służąca jako punkt obserwacyjny Białostockiej Ochotniczej Straży Ogniowej. W 1922 roku w ratuszu – bazarze mieściło się ponad 100 różnej branży sklepików. Stan techniczny i estetyczny tego zabytkowego obiektu budził ogromne zastrzeżenia. Konserwator Okręgu Białostockiego w 1923 roku wnioskował o wywłaszczenie wszystkich właścicieli i przeprowadzenie rekonstrukcji budynku. Plan ten nie został zrealizowany. W 1940 roku okupujący Białystok Rosjanie chcąc postawić w centrum miasta pomnik Józefa Stalina rozebrali ratusz, widząc w nim symbol szlacheckiej Rzeczypospolitej. W 1953 roku, dzięki staraniom Władysława Paszkowskiego – Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków – rozpoczęto jego odbudowę. Autorem projektu architektonicznego była Zofia Chojnacka. Wnętrza zaprojektował Stanisław Bukowski. Prace zakończono się w 1958 roku, przeznaczając ratusz na siedzibę Muzeum Okręgowego. Zasadniczą zmianą wprowadzoną przy odbudowie, było podpiwniczenie budynku i połączenie alkierzy z centralną częścią obiektu łącznikami, co zapewniło wewnętrzną komunikację.

Misja i działalność

Misją Muzeum jest budowanie tożsamości regionalnej poprzez rozwój i ochronę dziedzictwa kulturowego, dlatego jej głównym mottem jest: „Dziedzictwo kulturowe – ciągłość tradycji i bogactwo regionu”. Ambicją muzeum jest również kreowanie i utrwalanie polskości w tożsamości europejskiej oraz promocja wewnętrzna i zewnętrzna dorobku kulturowego województwa podlaskiego. Misja muzeum realizowana jest poprzez działalność, której główne osie stanowią:

• gromadzenie zabytków/ muzealiów i materiałów dokumentacyjnych;
• organizacja i prowadzenie badań, ekspedycji naukowych oraz prac wykopaliskowych;
• organizacja wystaw stałych i czasowych;
• prowadzenie działalności oświatowej, np. lekcji muzealnych;
• udostępnianie zbiorów dla celów naukowych i oświatowych;
• publikacja i rozpowszechnianie katalogów, przewodników wystaw, wyników badań, wykopalisk i ekspedycji oraz wydawnictw popularnonaukowych z zakresu swojej działalności

Edukacja

Bogate i różnorodne zbiory, 26 wystaw stałych prezentowanych w ośmiu oddziałach, ponad 30 wystaw czasowych przygotowywanych co roku – jest to niezwykle bogata baza do tworzenia różnorodnych zajęć edukacyjnych. W Muzeum w otoczeniu autentycznych zabytków, dzieł sztuki, starych dokumentów, fotografii, dawnych sprzętów łatwiej mówić o historii i sztuce, łatwiej się o nich uczyć. Muzeum posiada bogatą ofertę edukacyjną skierowaną zarówno do rodzin z dziećmi, uczniów przedszkoli i szkół, jak również osób dorosłych i starszych. Pracownicy starają się aby oferta była dopasowana pod względem tematyki i formy do wieku i zainteresowań poszczególnych grup wiekowych.

Zarówno w siedzibie głównej – białostockim ratuszu, jak i w każdym z oddziałów oraz w bibliotece muzealnej prowadzone są zajęcia edukacyjne skierowane do dzieci i młodzieży. Najnowszy projekt Muzeum Podlaskiego to cykl zajęć interaktywnych i lekcji multimedialnych pod tytułem „Z Hermesem w muzeum”. By wyjść na przeciw potrzebom najmłodszych dzieci, zostały opracowane zeszyty muzealne, które mają ułatwić młodemu odbiorcy udział w zajęciach i zdobywanie wiedzy. Zajęcia prowadzone są w różnych grupach wiekowych, od najmłodszych, przedszkolnych grup sześciolatków po grupy młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej. Poniżej znajdują się przykładowe propozycje zajęć prowadzonych w siedzibie głównej – białostockim Ratuszu.

• Zajęcia interaktywne pt. „Pocztówka z Muzeum – moja pierwsza wizyta w Muzeum” (propozycja dla przedszkolnych grup sześciolatków)
• Zajęcia interaktywne(prowadzone w oparciu o zeszyt edukacyjny „Z Hermesem w muzeum. O malarstwie”) pt. „Tajemnice barw” (propozycja dla klas 1-3 szkół podstawowych)