Kościół św. Mikołaja

Parafia św. Mikołaja w Chrzanowie – jedna z parafii Archidiecezji Krakowskiej, należąca do dekanatu Chrzanów.

Parafia św. Mikołaja w Chrzanowie – jedna z parafii Archidiecezji Krakowskiej, należąca do dekanatu Chrzanów.

Dane ogólne

Parafia liczy 9 600 wiernych. Proboszczem jest ks. mgr lic. Roman Sławeński, wikariuszami są: ks. Krzysztof Zając, ks. mgr Dariusz Czaja oraz ks. mgr inż. Rafał Kuchniak; na terenie parafii mieszka ks. mgr Andrzej Fyda - wizytator katechetyczny oraz ks. mgr lic. Zdzisław Tomczyk - na emeryturze. Działające grupy parafialne to: ministranci i lektorzy, schola, Rada Duszpasterska, Straż Honorowa Najświętszego Serca Pana Jezusa, Żywy Różaniec, Klub Inteligencji Katolickiej, Ruch Światło-Życie, Oaza Rodzin, Grupa Anonimowych Alkoholików, Ruch Wiara i Światło, chór parafialny „Canzona”, stowarzyszenie "NICOLAUS". Przy parafii działa świetlica środowiskowa dla dzieci im. bł. Edmunda Bojanowskiego.

Historia

Parafia św. Mikołaja została wymieniona po raz pierwszy w wykazie dziesięciny papieskiej z lat 1325-1327. Jednak jej powstanie trzeba przesunąć do XIII wieku, kiedy z kapelanii tworzono parafie. Parafia początkowo należała do dekanatu oświęcimskiego, a od 1340 do dekanatu nowogórskiego. Pierwszy kościół był prawdopodobnie drewniany. O murowanym kościele pisał już Jan Długosz, ale nie przekazał kto i kiedy go wybudował. Możliwe, że kościół postawiono w 1429. W połowie XVI wieku do gotyckiego prezbiterium i nawy dobudowano południową kaplicę (nieznany fundator), a w wieku XVII od strony północnej postawiono kaplicę św. Stanisława (fundator Andrzej Samuel z Dębian Dębski, kasztelan biecki). Pod kościołem znajdują się cztery podziemia, w których chowano wybitnych mieszczan m.in. Jana Wartałę Watralskiego i Franciszka Wolnego.

W 1598 kościół był murowany, posiadał cztery ołtarze (św. Mikołaja, Matki Bożej, św. Anny i Bożego Ciała), chrzcielnicę, tabernakulum oraz chorągiew i latarnie, które noszono przed kapłanem udającym się do chorego. W murze znajdowały się cztery furtki, w zachodniej części dziedzińca kościelnego znajdowała się kaplica św. Rocha oraz drewniana dzwonnica z trzema dzwonami. Przy kościele znajdował się cmentarz, szpital i szkoła parafialna. Kościół św. Mikołaja płonął trzykrotnie (1646, 1726, 1748). Dzisiejszy kształt nadano kościołowi w latach 1912-1914. Z dawnego kościoła pozostało prezbiterium i kaplica św. Stanisława. Obecnie w prezbiterium znajduje się ołtarz z 1882 z barokowymi figurami z Kościoła Mariackiego w Krakowie. Do parafii należało miasto Chrzanów, w XVI wieku dołączono Góry Luszowskie i młynarzy z Sierszy, a w XVIII wieku wieś Kąty.

Kościół św. Krzyża

Oprócz kościoła parafialnego w mieście znajdowała się druga świątynia pod wezwaniem św. Krzyża. Powstała ona prawdopodobnie w XVI wieku i znajdowała się na ul. Świętokrzyskiej. W 1748 w czasie wizytacji dziekana nakazano remont kościółka. Nie posiadał on wówczas ani wyposażenia ani własnego księdza. Kościółek poprawiono w 1754 dzięki hojności parafian. Chowano przy nim zmarłych do około 1800. W 1827 budowla jeszcze stała, jednak wkrótce zburzono ją, a plac sprzedano. Kiedy nowy właściciel zaczął na nim budować, wykopywano kości. Pleban nakazał pogrzebać je na cmentarzu.

Zabytki

• gotyckie prezbiterium z przełomu XIV i XV wieku, ze szkarpami i ostrołukowymi oknami oraz z barokową kaplicą św. Stanisława z 1641
• dzwonnica z XIII, XIV wieku
• wczesnorenesansowy świecznik spiżowy (1598)
• gotycka monstrancja z XV w.
• wczesnobarokowa łódka na kadzidło

Ciekawostki

Święty Mikołaj, patron parafii, jest także patronem miasta Chrzanowa i do XIX wieku znajdował się w herbie miasta, obecnie zaś umieszczony jest w herbie powiatu chrzanowskiego.