Kasprowy Wierch

Kasprowy Wierch (słow. Kasprov vrch; dawniej Kasprowa Czuba) – szczyt w Tatrach Zachodnich o wysokości 1987 m n.p.m.

Kasprowy Wierch (słow. Kasprov vrch; dawniej Kasprowa Czuba) – szczyt w Tatrach Zachodnich o wysokości 1987 m n.p.m.

Topografia

Kasprowy Wierch położony jest w grani głównej Tatr i znajduje się zarazem na granicy polsko-słowackiej. Szczyt góruje nad trzema dolinami walnymi: Doliną Bystrej i Doliną Suchej Wody Gąsienicowej po stronie polskiej oraz Doliną Cichą po stronie słowackiej. Jest zwornikiem dla 4 grani:

• grań południowo-wschodnia. Jest to odcinek grani głównej. Sąsiednim w niej szczytem jest Beskid (2012 m), oddzielony Suchą Przełęczą (1950 m).
• grań zachodnia, odcinek grani głównej. Sąsiednim szczytem jest Pośredni Goryczkowy Wierch (1874 m), oddzielony Przełęczą nad Zakosy (1816 m).
• grań północna biegnąca poprzez Suchą Czubę i Myślenickie Turnie. Oddziela ona dwie odnogi Doliny Bystrej: Dolinę Goryczkową i Dolinę Kasprową.
• długa północno-wschodnia grań Kasprowego Wierchu biegnąca poprzez Uhrocie Kasprowe, Kopę Magury i Królowy Grzbiet. Grań ta oddziela Dolinę Suchej Wody od Doliny Bystrej i dolinek reglowych.

Opis szczytu

Nazwa Kasprowy Wierch pochodzi od leżącej u podnóży szczytu Hali Kasprowej, a ta z kolei według podań ludowych od imienia lub przezwiska jej właściciela – górala Kaspra. Zbudowany jest ze skał krystalicznych (granodioryty i pegmatyty), mimo położenia w młodszej części Tatr zbudowanej ze skał osadowych. Należy bowiem do tzw. wyspy krystalicznej Goryczkowej.

Strome stoki (niemal ściany) opadają tylko do Doliny Kasprowej. Znajduje się w nich kilka żlebów, z których najbardziej znany jest Żleb pod Palcem. Z wszystkich pozostałych stron szczyt Kasprowego Wierchu dostępny jest bez problemu.

Tuż poniżej wydłużonego wierzchołka Kasprowego Wierchu, na wysokości 1959 m n.p.m. stoi budynek, w którym znajduje się bar, restauracja, kiosk, poczekalnia dla czekających na zjazd kolejką, przechowalnia nart, WC oraz zimowa stacja TOPR. Od budynku do Suchej Przełęczy prowadzi brukowany kamieniem spacerowy chodnik o długości ok. 200 m.

W rejonie szczytu botanicy znaleźli stanowiska kilka bardzo rzadkich roślin, które w Polsce występują tylko w Tatrach i to w niewielu tylko miejscach: mietlica alpejska, sit trójłuskowy i wiechlina tatrzańska.

Historia

Szczyt zwiedzany turystycznie był od dawna. Już ok. 1850 r. istniały wydeptane ścieżki z Doliny Gąsienicowej i z Goryczkowej Przełęczy nad Zakosy. Pierwsze odnotowane zimowe wejścia turystyczne: Klemens Bachleda i Karol Potkański ok. 1890. Od około 1910 r. Kasprowy Wierch stał się popularny wśród narciarzy. Obecnie jest najczęściej odwiedzanym szczytem Tatr – w sezonie do 4000 osób dziennie.

Na zboczach Kasprowego Wierchu zbudowano także dwa wyciągi krzesełkowe i poprowadzono parę narciarskich tras zjazdowych: Trasę Goryczkową i Trasę Gąsienicową. W roku 1938 zbudowano Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne Kasprowy Wierch. Projektantami byli Aleksander Kodelski i Anna Kodelska. Od 1945 r. jest to najwyżej położony budynek w Polsce, obecnie Obserwatorium Meteorologiczne IMGW. W dwudziestoleciu międzywojennym najwyżej położonym budynkiem było obserwatorium astronomiczne Biały Słoń na Popie Iwanie w Czarnohorze.

Kroniki Polskich Kolei Linowych odnotowują wizyty prezydentów: Ignacego Mościckiego (1936 r.), Lecha Wałęsy (1992 r.) i Aleksandra Kwaśniewskiego (1996 r.) oraz byłego prezydenta na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego (kilka razy, ostatni raz w 2003 r.). 6 czerwca 1997 r. Kasprowy Wierch odwiedził papież Jan Paweł II; jego wizytę upamiętnia tablica na górnej stacji kolejki linowej. 18 stycznia 2008 r. prezydent Lech Kaczyński oficjalnie otworzył nową kolejkę linową po jej gruntownej przebudowie i zwiększeniu przepustowości.

Szlaki turystyczne

W rejonie Kasprowego Wierchu i Suchej Przełęczy spotyka się kilka szlaków turystycznych:

– zielony do Kuźnic przez Myślenickie Turnie. Czas przejścia: 2:15 h, ↑ 3 h

– żółty ze schroniska „Murowaniec” w Dolinie Gąsienicowej na Suchą Przełęcz. Czas przejścia z Murowańca na Kasprowy Wierch: 1:25 h, ↓ 1:05 h

– żółty z Doliny Cichej Liptowskiej, przebiegającej po południowej, słowackiej stronie Tatr, na Suchą Przełęcz opodal wierzchołka Kasprowego Wierchu. Czas przejścia z Kasprowego Wierchu do czerwonego szlaku w Dolinie Cichej: 1:40 h, ↑ 2:20 h

– czerwony z Doliny Kościeliskiej przez Czerwone Wierchy i dalej główną granią Tatr przez Kasprowy Wierch, Liliowe i Świnicką Przełęcz na szczyt Świnicy i dalej w kierunku Orlej Perci.

• Czas przejścia z Kopy Kondrackiej na Kasprowy Wierch: 1:55 h, z powrotem 1:40 h
• Czas przejścia z Kasprowego Wierchu na Świnicę: 1:40 h, ↓ 1:20 h.

Czasy przejścia podane na podstawie mapy.

Ośrodek narciarski

Kolejki linowe

Kasprowy Wierch jest powszechnie znanym ośrodkiem narciarskim. W pobliże szczytu wyjeżdżają 3 kolejki linowe. Są to:

• kolej linowa Kasprowy Wierch z Kuźnic. Wybudowana w latach 1935–1936 w ciągu 8 miesięcy. Jest to kolejka gondolowa, czynna cały rok (z wyjątkiem okresu konserwacji).
• Wyciąg Goryczkowy z Doliny Goryczkowej, wybudowany w latach 1967–1969. Jest to wyciąg linowy, 2-osobowy, działa tylko w sezonie zimowym i przeznaczony jest głównie dla narciarzy.
• Wyciąg Gąsienicowy z Doliny Gąsienicowej, wybudowany w 1962 r., a następnie zmodernizowany. Jest to wyciąg linowy, 4-osobowy, działa tylko w sezonie zimowym i przeznaczony jest głównie dla narciarzy.

Trasy zjazdowe

Z Kasprowego Wierchu biegną dwie spektakularne zjazdowe trasy narciarskie: w kierunku północno-wschodnim Trasa Gąsienicowa, opadająca do zachodniej gałęzi Doliny Gąsienicowej, oraz w kierunku północno-zachodnim Trasa Goryczkowa schodząca do Doliny Goryczkowej pod Zakosy. Ze względu na stromiznę i trudne warunki terenowe są one nieodpowiednie dla początkujących; mogą nimi zjeżdżać jedynie doświadczeni narciarze. Obydwie trasy mają przedłużenia (Nartostrada Gąsienicowa i Nartostrada Goryczkowa) umożliwiające zjazd na nartach terenem reglowym do Kuźnic, a przy dużej ilości śniegu nawet do centrum Zakopanego. Całkowita długość Trasy Goryczkowej na odcinku Kasprowy Wierch – Kuźnice wynosi około 8 km, a Trasy Gąsienicowej na podobnym odcinku – około 10 km. Obydwie trasy pokonują tę samą różnicę wysokości wynoszącą około 950 m. Goryczkowa ze względu na urozmaicony teren narciarski uchodzi za najpiękniejszą trasę narciarską w Polsce, natomiast Gąsienicowa charakteryzuje się wspaniałą scenerią wysokogórską.

Zagrożenia

Rejon Kasprowego Wierchu jest jednym z najbardziej obciążonych turystycznie obszarów Tatr Polskich. Tłumy turystów przebywające w okolicy wierzchołka i na okolicznych zboczach powodują przyspieszoną erozję gleby, z którą walka jest kosztowna i trudna. Cała trasa kolejki jest usłana nieulegającymi biodegradacji śmieciami, a roślinność wokół podpór zniszczona przez warstwy starych, zużytych smarów spadających z rolek prowadzących wagoniki. Kolejka sztucznie zwiększa atrakcyjność tego rejonu, ułatwia dostęp i przyczynia się do niszczenia środowiska naturalnego. Złe warunki pogodowe tylko w niewielkim stopniu ograniczają ruch turystyczny. Uszkodzenia roślinności, ścinanie i okaleczanie krawędziami nart, w tym chronionej kosodrzewiny, związane jest z masowo uprawianym narciarstwem zjazdowym. Użycie ratraków powoduje sztuczne ubicie śniegu opóźnia zanikanie pokrywy śnieżnej i skraca okres wegetacyjny roślin.