Błonia Krakowskie

Błonia – rozległa łąka, dawne pastwisko gminne, o powierzchni 48 ha i obwodzie ok. 3587 metrów, położona w Krakowie, w pobliżu historycznego centrum. Współczesne Błonia będące zaledwie częścią dawnych, wielkich Błoń, zamknięte są w trójkącie ulic: Focha, 3 Maja oraz Piastowskiej.

Błonia są jedną z największych w Europie łąk w centrum miasta. Na ich obszarze znajdują się dwa kluby sportowe: Zwierzyniecki Klub Sportowy i Juvenia Kraków. W 2000 roku zostały wpisane do rejestru zabytków.

Błonia – rozległa łąka, dawne pastwisko gminne, o powierzchni 48 ha i obwodzie ok. 3587 metrów, położona w Krakowie, w pobliżu historycznego centrum. Współczesne Błonia będące zaledwie częścią dawnych, wielkich Błoń, zamknięte są w trójkącie ulic: Focha, 3 Maja oraz Piastowskiej.

Błonia są jedną z największych w Europie łąk w centrum miasta. Na ich obszarze znajdują się dwa kluby sportowe: Zwierzyniecki Klub Sportowy i Juvenia Kraków. W 2000 roku zostały wpisane do rejestru zabytków.

Historia

Historia Błoń sięga roku 1162. Wówczas to Jaksa z Miechowa zamożny szlachcic, późniejszy założyciel zakonu bożogrobców podarował klasztorowi norbertanek łąkę między Zwierzyńcem a Łobzowem. Intencją darczyńcy było wyjednanie sobie błogosławieństwa przed wyruszeniem na pielgrzymkę do Ziemi Świętej.

W 1254 biskup Jan Prandota witał tu poselstwo z Asyżu przekazujące bullę kanonizacyjną Stanisława ze Szczepanowa.

Przeszło sto lat później w roku 1366 siostry norbertanki zawierając umowę z magistratem, zamieniły ziemię na kamienicę na ulicy Floriańskiej (tzw. kamienica Klimka z Bodzanowa). Transakcja nie należała do udanych, posesja spłonęła w niedługim czasie. Ciągnące się latami procesy, w które angażowano królów i papieży nie przyniosły zmian w postanowieniach.

Do XIX wieku Błonia były terenem zaniedbanym, a przepływająca przezeń Rudawa, wylewając co roku wiosną, zamieniała go w grzęzawisko, na wysepkach którego w latach epidemii cholery pozostawiano umierających. Rozlewiska Rudawy na obszarze Błoń nazywano wówczas Niecieczą ze względu na brak głównego nurtu w tym miejscu.

Po osuszeniu bagien Błonia świetnie nadawały się do organizowania dużych zgromadzeń. Liczne uroczystości mogły się odbywać z powodzeniem m.in. dlatego, że w 1908 r. założono na Błoniach deptak i wykonano przepusty odprowadzające wodę z Błoń do Rudawy.

W 1906 r. przy Błoniach powstały pierwsze krakowskie kluby sportowe: Cracovia i później Wisła. W 1911 roku, z inicjatywy ks. Mieczysława Kuznowicza, na Błoniach powstał Park Sportowy Juvenia.

W czasie okupacji hitlerowskiej Niemcy chcieli zabudować Błonia. Miał w tym miejscu stanąć kompleks reprezentacyjnych budynków rządowych, z poaustriackim fortem pod Kopcem Kościuszki w tle. Sam kopiec planowano zaś zrównać z ziemią.

Historia Błoń to również burzliwa historia wypasu bydła w mieście. W 1834 roku senat Wolnego Miasta Krakowa uregulował wreszcie problem wypasu krów na Plantach, wydając jego całkowity zakaz. Odtąd jedynym legalnym pastwiskiem w Krakowie pozostały Błonia. Przywilej wypasu na Błoniach został nadany podkrakowskim wsiom jeszcze przez królową Jadwigę i żaden magistrat nie próbował go znieść. Do 1885 r. wolno było tutaj wypasać bydło klasztorowi Norbertanek w liczbie 150 sztuk, wsi Zwierzyniec – 353 sztuk, a gminie Półwsie Zwierzynieckie – 79 sztuk. Następnie przeprowadzono inny podział. Przyznano mianowicie norbertankom pod wypas 14 morgów, dla Zwierzyńca – 38 morgów, a Półwsiu Zwierzynieckiemu – 7 morgów. Sprawa do dzisiaj nie została uregulowana, protesty krakowian uniemożliwiły zniesienie woli królowej.

Niegdyś w Krakowie były jeszcze jedne Błonia, zlokalizowane na północ od Pędzichowa. Istnieją także Błonia mogilskie we wschodniej części miasta w dawnej wsi Mogiła.

Wydarzenia na Błoniach

W 1809 kiedy Kraków został włączony do Księstwa Warszawskiego, Błonia były miejscem defilady wojskowej z okazji imienin Napoleona. Pomysłodawcami i organizatorami byli książę Józef Poniatowski i generał Jan Henryk Dąbrowski.

W 1849 r. car Mikołaj I na Błoniach dokonał przeglądu wojsk przed wyprawą na Węgry mającą na celu stłumienie powstania.

Z Błoń w 1910 r. wystartował pierwszy samolot w Krakowie. Za sterami aeroplanu firmy Bleriot siedział znany pilot austriacki inż. Hieronimus.

Między 16 a 20 maja 1910 r. na Błoniach zorganizowano punkt obserwacyjny, z którego tłumy krakowian obserwowały kometę Halleya.

Nazajutrz po uroczystościach grunwaldzkich, 16 lipca 1910 r., na Błoniach odbyły się popisy 4-tysięcznego oddziału Sokolstwa (Zlot Grunwaldzki) na specjalnie w tym celu zbudowanym stadionie, usytuowanym nieco powyżej wejścia do parku Jordana. Zaprojektowany przez druha sokolskiego Perosia obiekt był pierwszym stadionem sportowym w mieście. Zbudowany z drewna, w formie prostokąta o wymiarach 218 x 180 m, mógł pomieścić ponad 20 tys. widzów, z czego 10 tys. mogło zająć miejsca do siedzenia. Boisko miało powierzchnię 15 tys. m². Stadion służył w latach następnych przeróżnym imprezom masowym i rozgrywkom sportowym. W roku 1912 odbyły się tam np. popisy miejskiej straży pożarnej. To na Błoniach rozgrywano pierwsze mecze piłki nożnej i to tam swoje triumfy i porażki przeżywały "Cracovia" i "Wisła". W dniach 18 i 19 października 1913 r., w setną rocznicę śmierci księcia Józefa Poniatowskiego, odbył się na Błoniach przegląd już zbrojnych – w obliczu zbliżającej się nieuchronnie wojny – oddziałów Sokoła.

Błonia były świadkiem obchodów rocznic ważnych wydarzeń z historii narodu polskiego. Tu, w 1910 roku, w podzielonej zaborami Polsce, obchodzono pięćsetną rocznicę zwycięstwa pod Grunwaldem, tu w 1933 Józef Piłsudski odbierał paradę uświetniającą obchody zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem. Obecnie w miejscu gdzie stała trybuna z której odbierał paradę, znajduje się głaz z pamiątkową tablicą.

W 2010 roku na Błoniach krakowskich odbył się Jubileuszowy Zlot Stulecia Harcerstwa Polskiego.

Msze w czasie papieskich pielgrzymek

Podczas pielgrzymek papieży Jana Pawła II (1979, 1983, 1997 i 2002) oraz Benedykta XVI (2006), krakowskie Błonia były miejscem Mszy świętych, w których uczestniczyło kilkaset tysięcy wiernych (najwięcej – ok. 2,5 mln wiernych – w czasie pielgrzymki w 2002 roku). Ołtarze były ustawiane od strony ulicy 3 Maja, na wysokości ulicy Reymana. Dzięki temu ołtarz był dobrze widoczny z każdego miejsca Błoń. W miejscu, w którym budowano ołtarze ustawiono pamiątkowy kamień upamiętniający te wydarzenia. Po śmierci Jana Pawła II na Błoniach odbywały się spotkania wiernych oraz nabożeństwa w intencji papieża. Podczas niektórych pielgrzymek Jan Paweł II, z małego lądowiska dla śmigłowców (nieopodal pętli tramwajowej na Cichym Kąciku) odlatywał do innych miast.

Kultura masowa

Na Błoniach przez kilka lat odbywały się koncerty organizowane przez radio RMF FM pod hasłem "Inwazja mocy".

24 czerwca 1994 roku na Błoniach zrealizowano widowisko muzyczne "Harfy Papuszy" z muzyką Jana Kantego Pawluśkiewicza.

28 czerwca 2008 roku na Błoniach odbył się koncert Céline Dion w ramach trasy Taking Chances Tour.

7 maja 2010 roku na Błoniach zorganizowano Lech Maj Party w czasie trwania juwenaliów krakowskich, w których gwiazdą wieczoru był brytyjski zespół muzyczny Apollo 440. Zagrali również: Paweł Kukiz i Piersi, Dżem, Enej oraz Syndrom Kreta. Imprezę poprowadził Krzysztof Skiba.

Od 6 czerwca do 1 lipca 2012, podczas Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej, na Błoniach powstała "strefa kibica", gdzie m.in. został zainstalowany telebim. Hasłem wiodącym strefy była wielokulturowość, przez co zorganizowane zostały atrakcje związane z krajami związanymi z mistrzostwami: kuchnie różnych krajów, konkursy tematyczne, place zabaw dla najmłodszych.

Krzyż na Błoniach

Podczas jednego z wydarzeń Kulturalnych organizowanych na Błoniach w 2009 roku fotograf Stanisław Markowski dostrzegł i odebrał jako uwłaczające Pamięci Jana Pawła II ustawienie przenośnych toalet w pobliżu Kamienia upamiętniającego ołtarze mszy papieskich. W reakcji na to Towarzystwo Parku im. dr. Jordana, który sąsiaduje z tym miejscem, uznało, aby zachować duchowy charakter błoń należy postawić obok kamienia 6-metrowy dębowy Krzyż i wyznaczyć w promieniu 100 metrów od niego strefę ochronną w której nie będą mogły się odbywać żadne imprezy komercyjne. Krzyż – mimo braku kompletu pozwoleń – został ustawiony ok. godziny 21 13 maja 2010 roku. Jednak tej samej nocy około godziny 4, inspektorzy Zarządu Infrastruktury Komunalnej i Transportu, który zarządza terenem Błoń zdemontowali i zabezpieczyli krzyż.