Archiwum Państwowe

Archiwum Państwowe w Poznaniu – pierwsze archiwum w Poznaniu powstało w 1869 r. (Staatsarchiv Posen) jako placówka pruskiej sieci archiwów prowincjonalnych. Gromadziło księgi sądów grodzkich i ziemskich z okresu staropolskiego, akta i dokumenty ze skasowanych klasztorów oraz akta po zlikwidowanych urzędach pruskich.

Przez Polaków archiwum zostało przejęte w styczniu 1919 r., pierwszym dyrektorem został Józef Paczkowski (do 1925 r.), chociaż faktycznie placówką kierował Kazimierz Kaczmarczyk, dyrektor w latach 1925-1953. Archiwum przejęło akta zlikwidowanych urzędów pruskich oraz przejmowało stopniowo akta urzędów i instytucji polskich. W czasie okupacji hitlerowskiej najstarsze dokumenty zostały wywiezione przez Niemców (wróciły do Poznania po wojnie), a większość zasobu została zniszczona w czasie pożaru budynku archiwum w styczniu 1945 r. w trakcie walk o Poznań.

Ocalałe akta stały się zaczątkiem zasobu obecnego Archiwum Państwowego w Poznaniu, który systematycznie uzupełniano dokumentacją polskich urzędów, instytucji, przedsiębiorstw, organizacji itd.

Obecnie Archiwum posiada 3 oddziały zamiejscowe: w Gnieźnie, Koninie i Pile.

Archiwum Państwowe w Poznaniu – pierwsze archiwum w Poznaniu powstało w 1869 r. (Staatsarchiv Posen) jako placówka pruskiej sieci archiwów prowincjonalnych. Gromadziło księgi sądów grodzkich i ziemskich z okresu staropolskiego, akta i dokumenty ze skasowanych klasztorów oraz akta po zlikwidowanych urzędach pruskich.

Przez Polaków archiwum zostało przejęte w styczniu 1919 r., pierwszym dyrektorem został Józef Paczkowski (do 1925 r.), chociaż faktycznie placówką kierował Kazimierz Kaczmarczyk, dyrektor w latach 1925-1953. Archiwum przejęło akta zlikwidowanych urzędów pruskich oraz przejmowało stopniowo akta urzędów i instytucji polskich. W czasie okupacji hitlerowskiej najstarsze dokumenty zostały wywiezione przez Niemców (wróciły do Poznania po wojnie), a większość zasobu została zniszczona w czasie pożaru budynku archiwum w styczniu 1945 r. w trakcie walk o Poznań.

Ocalałe akta stały się zaczątkiem zasobu obecnego Archiwum Państwowego w Poznaniu, który systematycznie uzupełniano dokumentacją polskich urzędów, instytucji, przedsiębiorstw, organizacji itd.

Obecnie Archiwum posiada 3 oddziały zamiejscowe: w Gnieźnie, Koninie i Pile.

Budynek

Archiwum Państwowe w Poznaniu – zabytkowy, neorenesansowy budynek archiwum państwowego w Poznaniu, zlokalizowany przy ul. 23 Lutego 41, na narożniku Placu Wielkopolskiego (dawniej Sapieżyńskiego).

Gmach zbudowano w latach 1879-1882 dla siedziby Najwyższego Sądu Krajowego (Oberlandesgericht), według projektu Heinricha Kocha (1878), z późniejszymi uzupełnieniami do projektu wykonanymi przez Johanna Anathola Theodora Hermanna i Karla Friedricha Endella. Wcześniej w tym miejscu funkcjonowało więzienie i areszt śledczy (inkwizytoriat). Budowa była elementem porządkowania programu architektonicznego Placu Sapieżyńskiego.

Obiekt mieścił salę rozpraw, biura i mieszkanie prezesa sądu – wszystko to bogato zdobione ornamentami, nawiązującymi do renesansu włoskiego i francuskiego. Po zniszczeniach wojennych w 1945, gmach odbudowano niedbale, z brakiem poszanowania dla detalu, zatynkowując żółte cegły elewacyjne. W 1951 umieszczono w gmachu Archiwum Państwowe. Jedyną pozostałością dawnej świetności budynku jest reprezentacyjna klatka schodowa.