Suwalski Park Krajobrazowy

Historia

Suwalski Park Krajobrazowy (SPK) jest najstarszym parkiem krajobrazowym w Polsce, utworzony 12 stycznia 1976 roku na mocy uchwały Nr III/14/76 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Suwałkach, celem ochrony unikatowego krajobrazu polodowcowego, szczególnych wartości przyrodniczych i geologicznych. Park położony jest na Pojezierzu Północnosuwalskim, które stanowi przykład krajobrazu polodowcowego z licznymi wzniesieniami morenowymi, wzniesieniami kemowymi, dolinami rzecznymi, nieckami jezior oraz głazowiskami.

Charakterystyczne miejsca w parku to:

• jezioro Hańcza,
• głazowisko Łopuchowskie,
• głazowisko Bachanowo,
• wiszące torfowisko znajdujące się nad zachodnim brzegiem jeziora Jaczno.

Geologia

Pod względem geologicznym obszar parku należy do prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej (suwalski masyw anortozytowy, krystalicznego fundamentu prekambryjskiego platformy wschodnioeuropejskiej). Aktualna rzeźba terenu SPK powstała w czasie plejstocenu (glacjał) i holocenu (interglacjał).

Hydrologia

Obszar SPK należy do dorzecza Niemna, jest odwadniany przez dwie główne rzeki Czarną Hańcze i Szeszupę. Ta druga bierze swój początek w dolinie, nieopodal siedziby SPK w Turtulu, jej źródliska można tu podziwiać na jednej ze ścieżek edukacyjnych „U źródeł Szeszupy”. Rzeka wypływa tu z bagien, odprowadzając swe wody na północny wschód. Nieopodal przepływa Czarna Hańcza, jej charakter jest zupełnie odmienny. Czarna Hańcza jest większa i bystrzejsza, fragmentami jej spadek przypomina rzekę górską, a jej wody kierują się ku południowi. Rzeka bierze swój początek na uwilgoconych łąkach w pobliżu wsi Okliny, znajdującej się poza północnymi granicami parku. W granicach Parku znajduje się 26 jezior, a największym z nich jest jezioro Hańcza. Hańcza jest najgłębszym jeziorem w Polsce i na niżu środkowoeuropejskim, jego głębokość maksymalna wynosi 108,5m. Geneza jeziora związana jest z wodami fluwioglacjalnymi, pochodzącymi spod lodowca. Jest to typowe jezioro rynnowe, jego objętość wynosi 124,4 mln m3, długość 4,5 km, maksymalna szerokość 1 185 m.

Etnologia

Jest to teren ciekawy pod względem etnologicznym - zamieszkany do niedawna przez zwarte osadnictwo staroobrzędowców.

Położenie

Według podziału administracyjnego Suwalski Park Krajobrazowy położony jest w północnej części województwa podlaskiego na terenie czterech gmin: Jeleniewo, Wiżajny, Przerośl i Rutka-Tartak. Park zajmuje obszar 6248ha (lasy 20%; zadrzewienia 4%; wody 10%; torfowiska 2,8%; grunty rolne 60%; drogi, tereny zabudowane, inne 3,2%), wraz z otuliną 8617ha. Według podziału fizyczno-geograficznego Polski SPK położony jest w makroregionie Pojezierze Litewskie, w mezoregionie Pojezierze Wschodnio - Suwalskie, w mikroregionie Wzgórza Jeleniewskie oraz częściowo w mikroregionie Garb Wiżajn. Według podziału geobotanicznego Park należy do Prowincji Niżowo – Wyżynnej Środkowoeuropejskiej, Działu Północnego Mazursko - Białoruskiego, Krainy Augustowsko -Suwalskiej, Okręg Pojezierze Suwalskie.

O parku

Obejmuje 4 rezerwaty. W jego centralnej części znajduje się 25 jezior. Na jego terenie znajduje się najgłębsze w Polsce jezioro Hańcza objęte ochroną rezerwatową. Silnie przekształcona jest szata roślinna Parku. Zespoły roślin porastające torfowiska w dolinie Czarnej Hańczy mają naturalny charakter. Połacie lasów mają urozmaicony skład, są to lasy mieszane leszczynowo-świerkowe oraz bory mieszane sosnowo-świerkowe.

W Parku rośnie wiele bardzo rzadkich roślin takich jak: fiołek błotny, storczyk krwisty, czermień błotna, żurawina błotna

Fauna Parku:

• chronione gatunki ssaków: bóbr, gronostaj, jeż, ryjówka, łasica, wilk
• ptaki: zimorodek zwyczajny, błotniak stawowy, dzięcioł czarny,
• gady: jaszczurka zwinka, padalec, zaskroniec zwyczajny, żmija,
• ryby: sielawa, sieja, głowacz, pstrąg, troć.

Inne jeziora znajdujące się w obrębie Suwalskiego Parku Krajobrazowego to Kojle, Perty, Jaczno, Jezioro Okrągłe, Kameduł, oraz Glubin.

W Suwalskim Parku Krajobrazowym znajdują się głazowiska naniesione przez lodowiec zlodowacenia bałtyckiego np.: Głazowisko Bachanowo stanowiące rezerwat geologiczny. Znajduje się tu kilka tysięcy głazów narzutowych o obwodzie do 3 m (trafiają się jednak okazy dochodzące do 8 metrów w obwodzie). Inne głazowiska, również objęte ochroną rezerwatową to Rutka i Łopuchowskie. Geologów interesuje tzw. "dolina zawieszona" pomiędzy wsiami Bachanowo a Malesowizna.

Góra Leszczynowa, Góra Zamkowa, Góra Kościelna i Góra Cisowa stanowią swoistą atrakcję turystyczną. Góra Cisowa (256 metrów nad poziomem morza) jest jednym z punktów widokowych, z którego widać niemal cały obszar parku.

Schroniska i noclegi

Zaplecze turystyczne tego regionu tworzą schroniska młodzieżowe w Jeleniewie, Smolnikach i Błaskowiźnie, baza noclegowa w Turtulu i kwatery prywatne.