Kościół Wszystkich Świętych

Kościół Wszystkich Świętych w Poznaniu – znajdujący się na posesji ul. Grobla 1 (w sąsiedztwie placu Międzymoście) został wzniesiony w latach 1777-1783 według projektu i pod kierownictwem Antoniego Höhne jako ewangelicki kościół Świętego Krzyża.

Kościół Wszystkich Świętych w Poznaniu – znajdujący się na posesji ul. Grobla 1 (w sąsiedztwie placu Międzymoście) został wzniesiony w latach 1777-1783 według projektu i pod kierownictwem Antoniego Höhne jako ewangelicki kościół Świętego Krzyża.

Historia

Budowę rozpoczęto po tym, gdy w 1768 Sejm zezwolił protestantom na wznoszenie murowanych świątyń. Kościół wznoszono na podmokłym terenie którym niegdyś płynęła jedna z odnóg Warty, więc aby zapobiec zapadaniu się świątyni jej fundament stanowi ponad trzysta dębowych pali. Kłopoty finansowe sprawiły, że wnętrze ukończono dopiero w początkach XIX wieku. W 1945 roku kościół przejęli katolicy nadając mu obecne wezwanie, które niegdyś nosił nieistniejący już kościół znajdujący się w sąsiedztwie. Od 1 sierpnia 1945 funkcję organisty pełnił tu Stefan Stuligrosz. Początkowo świątynia należała do parafii św. Wojciecha. W 1956 abp Walenty Dymek zmienił go na kościół akademicki, w 1979 abp Jerzy Stroba powołał przy kościele oddzielny ośrodek duszpasterski, a 1 kwietnia 1981 osobną parafię.

Architektura i wyposażenie

Kościół wzniesiono na planie prostokąta, przykrytego czterospadowym, krytym łupkiem dachem. Na frontowej fasadzie (zachodniej) znajdują się trzy portale z czego środkowy znajduje się w górującej nad kościołem wieży nakrytej czterospadowym, miedzianym dachem (bardzo podobne zwięczenie wieży posiada zabytkowy kościół w Wierzbowej). Przed środkowym wejściem znajdują się figury świętych Piotra i Pawła. Do fasady wschodniej przylega zakrystia, w której wisi portret Stanisława Augusta Poniatowskiego ufundowany przez parafian z wdzięczności za ustanowienie swobód religijnych.

Wewnątrz świątyni znajduje się obecnie rzadko spotykane założenie centralne. Na środku znajduje się osiem filarów wytyczających obwód elipsy. Na nich wspiera się drewniana pseudokopuła, a między nimi biegną dwie kondygnacje empor. Niemal na środku znajduje się barokowy ołtarz w którym znajduje się obraz "Wieczerzy pańskiej" oraz figury czterech ewangelistów a powyżej płaskorzeźba "Zmartwychwstanie Pańskie". Nad ołtarzem znajduje się chór. Na prawo od ołtarza znajduje się epitafium zasłużonego dla gminy ewangelickiej bankiera Goebella z 1776 roku.

Cennym zabytkiem są organy zbudowane przez W. Sauera w 1869 roku, a rozbudowane przez J. Goebela w latach dwudziestych XX wieku, których doskonały dźwięk w połączeniu z unikatową akustyką kościoła sprawiają, że odbywają się na nich koncerty. Jest to instrument dwuczęściowy: część piszczałek znajduje się w chórze nad ołtarzem, a część na lewej górnej emporze. Składają się z 65 głosów i niemal 4200 piszczałek obsługiwanych przez cztery manuały. Jasne i przestrzenne wnętrze świątyni utrzymane jest w stylu rokokowym z elementami empire.

Na zewnątrz kościoła znajdowała się okazała lipa – pomnik przyrody, a na narożniku ulic Mostowej i Grobli dawna pastorówka z przełomu XVIII i XIX wieku, obecnie podzielona na plebanię, pomieszczenia parafialne, oraz przedszkole.