Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – zabytkowy kościół rzymskokatolicki wraz z eremem oo. kamedułów znajdujący się w Krakowie przy al. Konarowej 1, na Bielanach.

Znajduje się na Srebrnej Górze (jednego z najwyższych wzniesień Pasma Sowińca) w południowo-zachodniej części Lasu Wolskiego, nad doliną Wisły.

Zakonników sprowadził tu i osadził w 1603 marszałek wielki koronny Mikołaj z Podhajec Wolski. Kameduli są zakonem monastycznym pustelników żyjących według wyznaczonych przez siebie własnych surowych zasad opartych na regule św. Benedykta.

Strój zakonny stanowi biały habit z kapturem, szkaplerzem i płóciennym pasem. Dzień w klasztorze zaczyna się o 3.30.

Mnisi żyją w domkach – pustelniach lub w pojedynczych celach klasztornych. Spotykają się jedynie podczas mszy świętej, modlitw i kilku posiłków w ciągu roku spożywanych wspólnie w refektarzu. Praca, modlitwa, lektura, kontemplacja, pokuta, post, samotność, zachowywanie milczenia, mają służyć pełnemu zjednoczeniu z Bogiem.

Kameduli posiadają obecnie 9 klasztorów na całym świecie, w których przebywa około 80 mnichów, w tym niemal połowa to Polacy. Dom generalny Zakonu Eremitów Kamedułów Góry Koronnej znajduje się we Frascati koło Rzymu.

1. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie (pol.). 30 września 2014.

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – zabytkowy kościół rzymskokatolicki wraz z eremem oo. kamedułów znajdujący się w Krakowie przy al. Konarowej 1, na Bielanach.

Znajduje się na Srebrnej Górze (jednego z najwyższych wzniesień Pasma Sowińca) w południowo-zachodniej części Lasu Wolskiego, nad doliną Wisły.

Zakonników sprowadził tu i osadził w 1603 marszałek wielki koronny Mikołaj z Podhajec Wolski. Kameduli są zakonem monastycznym pustelników żyjących według wyznaczonych przez siebie własnych surowych zasad opartych na regule św. Benedykta.

Strój zakonny stanowi biały habit z kapturem, szkaplerzem i płóciennym pasem. Dzień w klasztorze zaczyna się o 3.30.

Mnisi żyją w domkach – pustelniach lub w pojedynczych celach klasztornych. Spotykają się jedynie podczas mszy świętej, modlitw i kilku posiłków w ciągu roku spożywanych wspólnie w refektarzu. Praca, modlitwa, lektura, kontemplacja, pokuta, post, samotność, zachowywanie milczenia, mają służyć pełnemu zjednoczeniu z Bogiem.

Kameduli posiadają obecnie 9 klasztorów na całym świecie, w których przebywa około 80 mnichów, w tym niemal połowa to Polacy. Dom generalny Zakonu Eremitów Kamedułów Góry Koronnej znajduje się we Frascati koło Rzymu.

Zwiedzanie

Reguła zakonna przewiduje, iż wstęp do klasztoru mają wyłącznie mężczyźni, codziennie przez cały rok. Wpuszczani są co pół godziny w czasie otwarcia furty w godz. 8.00–11.00 oraz 15.00–16.30.

Aby wejść do kościoła wymagany jest odpowiedni strój. Nie są wpuszczane osoby w krótkich spodniach i z odkrytymi rękami i ramionami (zwłaszcza kobiety). Kobiety nie mogą być ubrane w spodnie (nawet długie), muszą mieć długą spódnicę.

Kobiety mają wstęp do klasztoru tylko przez 12 dni w roku:

• Niedziela wielkanocna
• Poniedziałek wielkanocny
• 3 maja (N.M.P. Królowej Polski)
• niedziela Zesłania Ducha Świętego (Zielone Świątki)
• poniedziałek po niedzieli Zesłania Ducha Świętego (Zielone Świątki)
• niedziela po 19 czerwca
• druga niedziela lipca
• czwarta niedziela lipca
• pierwsza niedziela sierpnia
• 15 sierpnia (Wniebowzięcie NMP)
• 8 września (Narodzenie NMP)
• 25 grudnia (Boże Narodzenie)

Architektura

Kościół pw. Wniebowzięcia Matki Boskiej i erem kamedułów zbudowano w latach 1609-1630. Prace budowlane rozpoczęto w 1604. Przez pierwsze siedem lat pracami kierował Walenty von Säbisch, ale po katastrofie budowlanej i zawaleniu się części kościoła, kierownictwo budowy przejął architekt włoski Andrea Spezza. Do roku 1630 udało im się doprowadzić budowę świątyni do końca według jego planów. Klasztor został wybudowany na wzór podobnych budowli włoskich, z zachowaniem szczególnej symetrii przestrzennej i usytuowaniem na osi wschód-zachód. Budowlę charakteryzuje jednak nietypowe usytuowanie trzeciej wieży. Do budowy Mikołaj Wolski zaprosił najlepszych współczesnych mistrzów. Bogate sztukaterie wewnątrz kościoła pochodzą z warsztatu Jana Baptisty Falconiego. W kaplicy Królewskiej znajdują się obrazy Tommaso Dolabelli – nadwornego malarza dynastii Wazów. Na centralnym miejscu prezbiterium, po pożarze umieszczono obraz Michała Stachowicza, przedstawiający Wniebowzięcie NMP. Wyjątkowym dziełem jest wizerunek Matki Boskiej – Kamedulskiej Pani, namalowany w XVII w. przez kamedułę O. Wenatego z Subiaco.

W podziemiach prezbiterium znajduje się kaplica oraz krypta, w której murach na 100 lat zamurowywane są doczesne szczątki zmarłych zakonników, które potem po ekshumacji są przenoszone do zbiorowego grobowca. Od strony północnej do prezbiterium przylega kapitularz z licznymi malowidłami, a od strony południowej zakrystia.

Z kościołem sąsiadują symetrycznie dwa dziedzińce: północny z 70 metrowej głębokości studnią, zabudowaniami klasztornymi, refektarzem i kuchnia oraz południowy z tzw. domem gościnnym i apartamentami Wolskiego, a w nich tzw. sala akustyczna.

Na wschód rozpościera się strefa świętego milczenia i samotności. W wielkim prostokątnym ogrodzie, podzielonym na maleńkie ogródki, stoją w kliku rzędach niewielkie domki – pustelnie, w których mieszkają milczący zakonnicy.

Na południe od furty znajduje się tzw. Foresteria, w której zamieszkiwali w przeszłości wybitni goście.

Zespół klasztorny otoczony jest kilkuhektarowym lasem w którym są wiszące ogrody, alejki i miejsca do kontemplacji. Panuje tu harmonia rozłożystej, zaplanowanej zabudowy, przenikniętej pięknem natury i architektury. Cały teren jest ogrodzony wielokilometrowym murem.

Na wieżach kościoła klasztoru Kamedułów, usytuowanego na wysokim wzgórzu świecą się w godzinach wieczornych oraz w nocy, czerwone, jaskrawe światła, co jest niezbędne ze względu na bliskie sąsiedztwo lotniska w Balicach. Światła te są jednak także charakterystycznym, symbolicznym oznaczeniem dla osób nadjeżdżających do Krakowa od strony zachodniej. Cały zespół jest również iluminowany w nocy.

Historia

Kościół pw. Wniebowzięcia Matki Boskiej i erem kamedułów reguły św. Benedykta, zbudował w 1609-1630 włoski architekt Andrea Spezza. W 1642 nastąpiła konsekracja kościoła. Mikołaj Wolski, przebywając we Włoszech jako poseł króla Zygmunta III do papieża Klemensa VIII, bardzo upodobał sobie zakon kamedułów, którzy zobowiązali się przesłać do Polski paru zakonników pod warunkiem, ze wystawi im klasztor i zapewni odpowiednie fundusze na ich utrzymanie.

Nazwa kameduli pochodzi od miejscowości Camedoli pod Florencją, w której w 1012 powstał pierwszy klasztor zakonników reguły św. Benedykta – kamedułów. W 1072 podzielili się oni na konwentualnych (cenobitów) i obserwantów (eremitów).

Kameduli po przybyciu do Krakowa wybrali górę bielańską, która należała wówczas do kasztelana wojnickiego Sebastiana Lubomirskiego, a ten nie chciał góry odsprzedać. Wolski zaprosił Lubomirskiego na ucztę, podczas której, wobec licznie zgromadzonych panów, zwierzył się publicznie ze swoich kłopotów, związanych z budową eremu. Lubomirski rad nie rad podpisał podsunięty mu dokument o darowaniu góry i wsi kamedułom. Z kolei Wolski, wśród wielkich owacji, podarował w zamian Lubomirskiemu wielką ilość srebrnych naczyń. Stad też pochodzi nazwa: Srebrna Góra; nazwa Bielany wzięła początek od białych habitów mnichów. Mikołaj Wolski został pochowany przy wielkich drzwiach kościoła. W klasztorze zachował się portret Wolskiego, w czarnym cudzoziemskim stroju, przypisywany o. Wenantemu.

Aby zbudować kościół i erem na tak wysokiej górze, stawiono na skale sklepienie i dopiero nad czwartą kondygnacją sypano ziemię. Cała budowa miała kosztować 500 tys. zł, co było wtedy ogromną sumą.

W podziemiach kościoła – podobnie jak u reformatów w Krakowie – znajdują się zmumifikowane szczątki zakonników. W rostokątnym ogrodzie, podzielonym na maleńkie ogródki, stoją w kliku rzędach niewielkie domki – pustelnie, w których mieszkają milczący zakonnicy.

Kościół i klasztor nieraz wizytowali królowie. W pokojach gościnnych (tzw. Foresterii), domu położonym na południe od furty mieszkali Marysieńka i Jan III Sobieski – przed wyruszeniem pod Wiedeń, Król Władysław IV oraz Jan Kazimierz, który patrzył na płonący Kraków – uchodząc przed Szwedami. Przebywał tutaj także Stanisław August Poniatowski. W dniu 19 sierpnia 2002 do klasztoru na Srebrnej Górze zawitał Jan Paweł II. Powiedział on tutaj: