Konkatedra św. Jana Chrzciciela

0

Konkatedra Najświętszej Marii Panny, św. Jana Chrzciciela i św. Faustyny w Kamieniu Pomorskim – kościół parafii rzymskokatolickiej św. Ottona w Kamieniu Pomorskim. Historyczna katedra diecezji pomorskiej.

W latach 1972-1992 świątynia pełniła funkcję konkatedry diecezji szczecińsko-kamieńskiej. Obecnie jest konkatedrą archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej.

1 września 2005 roku konkatedra oraz sąsiadujący z nią zespół budynków rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zostały uznane za Pomnik historii.

Czytaj dalej

Konkatedra Najświętszej Marii Panny, św. Jana Chrzciciela i św. Faustyny w Kamieniu Pomorskim – kościół parafii rzymskokatolickiej św. Ottona w Kamieniu Pomorskim. Historyczna katedra diecezji pomorskiej.

W latach 1972-1992 świątynia pełniła funkcję konkatedry diecezji szczecińsko-kamieńskiej. Obecnie jest konkatedrą archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej.

1 września 2005 roku konkatedra oraz sąsiadujący z nią zespół budynków rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zostały uznane za Pomnik historii.

Historia

Katedrę ufundował w 1176 roku książę pomorski Kazimierz I w miejscu wcześniejszego drewnianego kościółka przygrodowego. Budowa świątyni związana była z przeniesieniem siedziby biskupów pomorskich z pobliskiego Wolina.

Pierwotnie świątynia była wznoszona w stylu romańskim. W latach 1180-1210 wzniesiono część prezbiterium. Około 1250 roku zbudowano portal w transepcie południowym z rzeźbionymi archiwoltami i tympanonem przedstawiającym Adorację Baranka. Wybudowano także paradyz. W 1308 nieukończoną budowlę zniszczyły wojska brandenburskie. Po wznowieniu prac, budowę bazyliki kontynuowano w stylu gotyckim. Po 1310 roku wzniesiono krużganki po północnej stronie, a w latach 1325-1350 nad skrzydłem wschodnim katedry dobudowano pomieszczenie gotyckie, w którym w późniejszych czasach mieścił się katedralny skarbiec.

Na początku XIV wieku powstały malowidła na sklepieniu prezbiterium oraz w konsze absydy. W tym samym czasie zbudowano korpus bazylikowy świątyni na pierwotnym fundamencie romańskim, gotycką wieżę ceglaną i lektorium przed prezbiterium. We wnętrzu katedry ustawiono ołtarze, stalle kanonickie, granitową chrzcielnicę i wielki krucyfiks mistyczny. Około 1382 roku świątynia została wyposażona w pierwsze organy.

Na początku XV wieku w katedrze wzniesiono ażurą attykę ceglaną nad nawą południową. W 1419 roku zbudowano przylegającą do nawy południowej kaplicę Lepelów.

Kościół ukończono w pod koniec XV wieku. Zbudowano wówczas przylegający do prezbiterium od strony południowej kapitularz oraz wyposażono katedrę w nowe organy fundacji biskupa Benedykta Wallensteina. Około 1480 roku w prezbiterium ustawiono ołtarz główny.

W 1535 katedra przeszła w ręce Pomorskiego Kościoła Ewangelickiego. Świątynią luterańską pozostawała do 1945 roku. Pomimo wprowadzenia protestanckiej ordynacji kościelnej zachowano rangę katedralną świątyni i do XIX wieku przy kościele istniała kapituła katedralna.

Podczas wojny trzydziestoletniej doszło do zniszczenia wnętrza. Dzięki hojności księcia Ernesta Bogusława von Croya świątynia w drugiej połowie XVII wieku uzyskała nowe barokowe wyposażenie oraz istniejące do dziś organy. W 1802 roku została zburzona gotycka wieża katedry. W 1855 w świątyni zostały przeprowadzone prace renowacyjne oraz wzniesiono nową neogotycka dzwonnicę. W 1888 przeprowadzono renowację barokowych organów. W 1934 roku dokonano kolejnej restauracji katedry, a także zmieniono wygląd wieży.

W latach 60. XX wieku dokonano regotyzacji i renowacji świątyni oraz przystosowano ją do potrzeb posoborowej formy rytu łacińskiego. W 1972 roku ustanowiono ją konkatedrą rzymskokatolickiej diecezji szczecińsko-kamieńskiej, w 1992 roku przekształconej w archidiecezję.

Kalendarium

  • 1176-1544 – katedra rzymskokatolickiej diecezji kamieńskiej
  • 1544-1648 – katedra pomorskich biskupów luterańskich
  • 1544-1812 – siedziba kamieńskiej kapituły luterańskiej
  • 1817-1945 – kościół parafialny Pruskiego Kościoła Unijnego
  • od 1945 – rzymskokatolicki kościół parafialny
  • 1972-1992 – konkatedra rzymskokatolickiej diecezji szczecińsko-kamieńskiej
  • od 1992 – konkatedra rzymskokatolickiej archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej

Opis

Romańsko-gotycka, ceglana, trójnawowa bazylika z wirydarzem od strony północnej. Prezbiterium o cechach romańskich i wczesnogotyckich. Bogato udekorowana gotycka fasada południowa. Nad całością dominuje masywny neogotycki blok wieżowy z 1934 roku, zwieńczony czterospadowym hełmem, na szczycie którego ustawiony jest duży łaciński krzyż.

Wnętrze

We wnętrzu katedry uwagę zwracają XVII-wieczne barokowe organy fundacji księcia Ernesta Bogusława von Croya oraz pochodząca z 1682 roku barokowa ambona. Krzyżowo-żebrowe i gwieździste sklepienia katedry ozdobione są w stylu średniowiecznym motywami roślinnymi.

W prezbiterium znajduje się XIII-wieczna polichromia, której tematem jest Eden oraz XV-wieczny ołtarz główny w formie tryptyku przedstawiający sceny: Zaśnięcia, Wniebowzięcia i Koronacji Matki Bożej, a na skrzydłach męczeństwo św. Jana Chrzciciela i św. Faustyna. Obok ołtarza uwagę zwraca zakratowana wnęka ścienna, średniowieczne tabernakulum tzw. sakraria.

Chór od transeptu oddziela zdobiona barokowa krata z 1684 roku, nad którą na belce umieszczony jest gotycki krucyfiks. W transepcie obok ozdobnej kraty ustawiony jest tron arcybiskupi z baldachimem oraz ołtarz przy którym odprawiana jest liturgia w zwyczajnej formie rytu rzymskiego. Przy pierwszym filarze nawy południowej znajduje się ołtarz z obrazem Chrystusa przed Piłatem namalowany według sztychu Rembrandta.

W przęśle północnym transeptu znajduje się baptysterium z chrzcielnicą z XIV wieku otoczone bogatą, barokową kratą kurtynową z 1685 roku. W nawie głównej dwa obrazy Drogi Krzyżowej pędzla Łukasza Cranacha Starszego.

Przy ścianie transeptu południowego znajduje się ołtarz z kościoła św. Mikołaja w Trzęsaczu. A przy pierwszym filarze nawy północnej ołtarz barokowy z 1683 roku, gotycka szafa z figurami Najświętszej Maryi Panny i świętych z kościoła św. Mikołaja w Kamieniu Pomorskim.

W kaplicy katedralnej umieszczono ołtarz z obrazem Ukrzyżowanego z Brzozdowiec przywieziony do Kamienia Pomorskiego po II wojnie światowej przez polskich wysiedleńców z przedwojennego województwa lwowskiego.

Ciekawostki

  • Katedra jest nekropolią książąt pomorskich z dynastii Gryfitów. W prezbiterium świątyni zostali pochowani:
    • Małgorzata, żona Bogusława IV
    • Warcisław IV
    • Bogusław V
    • Bogusław VIII
    • Zofia, żona Bogusława VIII
  • Wirydarz katedry kamieńskiej wzniesiony na przełomie XIII i XIV wieku jest jedynym tego typu założeniem przykatedralnym w Polsce. W przeszłości był on miejscem pochówku kanoników i biskupów kamieńskich, miejscem kontemplacji oraz ogrodem.

Zobacz też

  • Biskupi pomorscy
  • Bazylika archikatedralna św. Jakuba w Szczecinie

Linki zewnętrzne

  • Architektura sakralna Pomorza Zachodniego
  • Katedra św. Jana Chrzciciela w Kamieniu Pomorskim
  • Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Szczecinie

Konkatedra św. Jana Chrzciciela - to miejsce nie posiada jeszcze przewodnika. Jeśli znasz to miejsce, to tutaj możesz napisać przewodnik.