Grób Nieznanego Żołnierza

Grób Nieznanego Żołnierza w Łodzi – pomnik zaprojektowany przez Stanisława Ostrowskiego, odsłonięty w marcu 1925 roku, poświęcony poległym na polach bitew bezimiennym żołnierzom.

Grób Nieznanego Żołnierza w Łodzi – pomnik zaprojektowany przez Stanisława Ostrowskiego, odsłonięty w marcu 1925 roku, poświęcony poległym na polach bitew bezimiennym żołnierzom.

Historia

Decyzja o powstaniu pierwszego w Polsce symbolicznego pomnika dla poległych anonimowych żołnierzy została podjęta uchwałą Rady Miejskiej 18 grudnia 1924 r. z inicjatywy Bolesława Fichny. Na miejsce lokalizacji pomnika wybrano plac przed Katedrą Łódzką. Ustawiony równolegle do ulicy Piotrkowskiej obelisk według projektu profesora Ostrowskiego (projektującego w tym samym czasie Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie), symbolizująca grób, Płyta "Nieznanego Żołnierza" wykonana został z dwóch jasnych bloków, na które nałożono płytę z szarego polerowanego marmuru z wyrytym napisem:

Osłonięcie Płyty "Nieznanego Żołnierza" nastąpiło 22 marca 1925 roku, uroczystość rozpoczęła się nabożeństwem celebrowanym przez biskupa Wincentego Tymienieckiego. Uczestniczyli w nim przedstawiciele władz państwowych, wojewódzkich i miejskich, poczty związków zawodowych, cechów, stowarzyszeń, młodzież szkolna i tłumy Łodzian. Honorowym gościem uroczystości był Minister Spraw Wojskowych – gen. dyw. Władysław Sikorski, który po podniosłym przemówieniu odsłonił obelisk. Uroczystość uświetniła defilada wojska, policji i straży pożarnej. Pomnik od początku stał się najważniejszym miejscem świętowania uroczystości patriotycznych i państwowych w Łodzi.

W dniu zakończenia roku szkolnego, 20 czerwca 1925 roku, na Płycie rozpalono wiecznie palący się znicz, ufundowany przez uczniów łódzkich szkół. Półokrągły, odlany z brązu element wykonano w kształcie starożytnej urny pochówkowej. Został on ustawiony na okrągłej pokrywie przykrywającej postument po jego szerszej stronie. Naczynie stało na orlich łapach, które w górnej części przechodziły w głowy orłów. Pośrodku, na froncie urny widniał wizerunek Krzyża Virtuti Militari, z tyłu umieszczono na nim napis "Nieznanemu Żołnierzowi". 2 listopada 1925 pomnikowi przybył kolejny element uzupełniający założenia projektu Ostrowskiego. Był nim ufundowany przez Związek Przemysłu Włókienniczego w Państwie Polskim brązowy wieniec laurowo – dębowy z szarfami i liśćmi palmowymi. Na szarfie przeplatającej wieniec znalazł się napis "W hołdzie".

Monument nie przetrwał wojny. W listopadzie 1939 roku, okupujący Łódź Niemcy zniszczyli wszystkie polskie pomniki nie oszczędzając płyty Nieznanego Żołnierza.

Po wyzwoleniu postanowiono go odbudować. 1 listopada 1946 roku, na umieszczonej przed katedrą płycie poświęconej nieznanemu żołnierzowi, ponownie zapłonął wieczny znicz. Odbudowany pomnik nawiązuje do przedwojennego projektu. Zmieniono jednak jego ustawienie względem ulicy Piotrkowskiej a znicz został przeniesiony z centrum płyty w jej narożnik. Zmieniono także napis, który brzmi: