Dom Katolicki
Ostrów Wielkopolski
0.2km
Dawne Królewskie Katolickie Gimnazjum Męskie
Czytaj dalej
I Liceum Ogólnokształcące im. ks. Jana Kompałły i Wojciecha Lipskiego w Ostrowie Wielkopolskim – najstarsza szkoła średnia w Ostrowie Wielkopolskim i trzecia polska na terenach zaboru pruskiego. Jej historia sięga roku 1845. Alma Mater OstroviensisWobec wzrastającego udziału ludności polskiej w Ostrowie konieczne stało się wybudowanie szkoły z polskim językiem wykładowym. Jej uroczyste otwarcie nastąpiło 14 kwietnia 1845 r. Było to pierwsze polskie gimnazjum w południowej Wielkopolsce. W jego powstanie mocno zaangażowane było całe społeczeństwo ostrowskie. Prym wiedli tutaj założyciele: ksiądz Jan Kompałła, który szkole poświęcił majątek i zdrowie (w 1840 roku wygłosił apel wzywający do zaangażowania w budowę gimnazjum, nie doczekał niestety inauguracji) oraz ziemianin z Lewkowa, Wojciech Lipski. Na uwagę zasługują także dobrodzieje i darczyńcy – miejscowi możni: Konstanty Kossecki, Teofil Morawski, Jan Nepomucen Niemojowski, Bogusław Fryderyk Radziwiłł i Wilhelm Radziwiłł, czy też społeczeństwo sąsiedniej wsi Krępa – bez wyjątku niepiśmienni chłopi, którzy jednak apel księdza Kompałły poparli jak jeden mąż. Działalność Gimnazjum wspomagały liczne organizacje społeczne i narodowe, takie jak Towarzystwo Pomocy Naukowej im. dra Karola Marcinkowskiego, czy Towarzystwo Popierania Uczącej się Młodzieży. Pierwszymi przedmiotami wykładowymi były: religia, język polski, język łaciński, język niemiecki, język hebrajski, język francuski, język grecki, historia i geografia, matematyka i rachunki, fizyka, historia naturalna, rysunki, kaligrafia, śpiew, turnieje. Pierwsza nazwa szkoły to Królewskie Katolickie Gimnazjum, z czasem zaczęto jednak nazywać ją Polskimi Atenami i Wielkopolską Szkołą Edukacji Narodowej – była kuźnią polskich kadr i ośrodkiem walki z germanizacją. Około roku 1870 powstało koło tzw. Marianów, później zawiązał się Związek Młodzieży Polskiej "Zet" podległy Lidze Polskiej. Prowadziły one tajną edukację, sprowadzały wydawnictwa narodowe, prowadziły działalność polityczną. Ze szkołą ściśle związane były organizacje skautowskie (m.in. poprzez osobę księdza Lecha Ziemskiego) oraz mające wybitnie narodowy charakter, jedne z pierwszych w Polsce, kluby sportowe: „Venetia” (zał. 1908, ob. SKS „Venetia”) i „Ostrovia” (zał. 1909, ob. TP „Ostrovia”). Po odzyskaniu niepodległości szkołę – teraz już Gimnazjum Męskie, zrepolonizowano, przekształcono z typu staroklasycznego na klasyczny zreformowany. W 1932 r. dokonano kolejnej reformy. Przekształcono szkołę na gimnazjum czteroletnie i liceum dwuletnie oraz nadano imię marszałka Józefa Piłsudskiego. Gimnazjum w dalszym ciągu pozostało przodującym w regionie ośrodkiem edukacji, działały organizacje skautowskie, chóry. Od 1925 redagowano i wydawano w szkole miesięcznik Promień. Publikowali w nim między innymi:
Podtrzymywano też tradycje niepodległościowe, co znalazło swój wyraz w czasie okupacji – wielu z wykładowców, uczniów i absolwentów zostało żołnierzami, dowódcami, działaczami podziemia. Także wielu z nich zostało zamordowanych (Alma Mater Ostroviensis – Księga Pamięci – Non Omnis Moriar, tom 8). Sama szkoła w latach wojennych została zamknięta przez hitlerowców. Rozpoczęło swoją działalność ponownie 22 lutego 1945 roku dzięki działaniom organizacyjnym dra Józefa Jachimka. W kwietniu tego roku ks. Lech Ziemski reaktywuje w Gimnazjum przedwojenne drużyny harcerskie. W roku 1950 przekształcono szkołę w liceum ogólnokształcące. W 1970 r. obchodzono jubileusz 125-lecia szkoły. Opublikowano pierwszą obszerną monografię (Wielkopolska Szkoła Edukacji Narodowej...), a 2 września w liceum odbyła się oficjalna centralna inauguracja roku szkolnego z transmitowanym w Polskim Radiu przemówieniem Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego. W tym też czasie władza komunistyczna zadecydowała, wbrew uchwale Rady Pedagogicznej, o nadaniu szkole imienia generała Aleksandra Zawadzkiego, sekretarza PZPR, przewodniczącego Rady Państwa. Decyzję tę cofnięto na początku lat 90. Postanowiono też uhonorować założycieli szkoły Jana Kompałłę i Wojciecha Lipskiego nadając Liceum ich imię. Szkoła obchodzi swoje święto każdego roku, w kwietniu. Nadawane są wówczas tytuły Honorowego Profesora. Wychowanków Gimnazjum i Liceum skupia Stowarzyszenie Absolwentów „Alma Mater Ostroviensis”, które publikuje Księgi Pamięci opisujące losy uczniów szkoły. BudynekZnajduje się w Śródmieściu Ostrowa, przy ulicy Gimnazjalnej, w bezpośrednim sąsiedztwie ogrodu parafii konkatedralnej. Szkoła powstawała w latach 1843-1845. Początkowo dwukondygnacyjna, w latach 1925-1926 dokonano udatnej nadbudowy szkoły (z zachowaniem części jej cech stylowych). W latach II wojny światowej w budynku znajdowały się koszary wojskowe i policyjne oraz punkt etapowy dla Niemców oczekujących na przydział mieszkań po Polakach. Szkoła posiadała także stylową salę gimnastyczną (położoną na skraju obecnej sali, prostopadle do budynku szkoły) jednak została ona w 1945 roku spalona przez Czerwonoarmistów. W części środkowej – ryzalit, w którego trzech wysokich oknach znajdują się zabytkowe witraże z lat 80. XIX wieku (wrocławska pracownia Adolfa Seilera). Przedstawiają one personifikacje techniki, nauki i sztuki. Zabytkowy witraż, z 1870 roku, znajduje się także w reprezentacyjnej auli. Przedstawia Jezusa Chrystusa – Zbawiciela Świata (Salvator Mundi) oraz napis Ich bin die Wahrheit. Aula posiada wielobarwną polichromię, projektu Antoniego Serbeńskiego, wielokrotnie odnawianą (niszczyli ją zarówno hitlerowcy jaki i komuniści). Na ścianach znajdują się namalowane medaliony przedstawiające najważniejsze dla historii Polski i Wielkopolski postaci. W ściany szkoły wmurowane są liczne tablice pamiątkowe: ku czci poległych wychowanków i profesorów w latach 1863-1864 (wymieniono 17 nazwisk), 1914-1921 (37 nazwisk) i 1939-1945 (236 nazwisk), oraz dra Józefa Jachimka, por. Bogdana Chrzanowskiego, Jana Kompałły i Wojciecha Lipskiego, gen. Kazimierza Glabisza. Na ścianach wiszą portrety założycieli, najznaczniejszych wychowanków, wykładowców, dyrektorów, osób związanych z miastem. Przed szkołą stoją: postument ku czci założycieli oraz popiersie absolwenta Gimnazjum, pisarza i prozaika Wojciecha Bąka. Wraz ze szkołą pobudowano w jej bezpośrednim sąsiedztwie także tzw. Domy Profesorskie oraz, w latach późniejszych, willę dyrektorską. Prawdopodobnie wówczas wytyczono także ulicę Nową (obecnie Staszica), dzięki czemu otworzył się widok na fasadę Gimnazjum (p. zdjęcie). W 1845 przemianowano nazwę ulicy, przy której postawiono szkołę, z Kamienieckiej na Gimnazjalną. Ponadto: w dzielnicy Wenecja znajduje się głaz narzutowy z tablicą upamiętniającą gimnazjalny klub sportowy „Venetia”, a w miejscowości Kania, nad Prosną, na skraju powiatu ostrowskiego, znajduje się ośrodek szkolny, w którym organizuje się m.in. letnie wyjazdy integracyjne dla klas i nauczycieli. Ośrodek znajduje się w starym, zabytkowym już, wiejskim domu z ogrodem, na skraju lasu. Po sąsiedzku znajduje się jeden z zabytkowych, bogato rzeźbionych, drewnianych krzyży Pawła Brylińskiego. Wykładowcy
Uczniowie
|
Dawne Królewskie Katolickie Gimnazjum Męskie - to miejsce nie posiada jeszcze przewodnika. Jeśli znasz to miejsce, to tutaj możesz napisać przewodnik.
- Zaloguj się albo zarejestruj aby dodać komentarz
- 86 odsłon
