Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego

Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Kruhelu Wielkim – drewniana greckokatolicka cerkiew, wzniesiona we wsi Kruhel Wielki. Zabytek Szlaku Architektury Drewnianej.

Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Kruhelu Wielkim – drewniana greckokatolicka cerkiew, wzniesiona we wsi Kruhel Wielki. Zabytek Szlaku Architektury Drewnianej.

Historia

Cerkiew w Kruhelu Wielkim jest jedną z najstarszych cerkwi w Polsce. Dokładna data jej budowy nie jest znana, jednakże o jej istnieniu wspomina już dokument z roku 1630, dotyczący sporu pomiędzy popem a dzierżawcą wsi. Przyjmuje się zatem, że powstała ona w początkach XVII wieku. Była cerkwią filialną parafii w Prałkowcach. Gruntowną przebudowę przeszła cerkiew w roku 1884. Podwyższono wtedy ściany wszystkich pomieszczeń, w babińcu i prezbiterium wycięto okna, zlikwidowano przegrodę ikonostasową oraz poszerzono przejście pomiędzy babińcem a nawą. Po roku 1946 cerkiew nie była użytkowana i niszczała. W roku 1988 przystąpiono do odrestaurowywania budowli. W roku 1989 została całkowicie rozebrana, a poszczególne elementy poddawane były konserwacji. Pod koniec lat 90. XX wieku została, przy częściowej wymianie budulca, odbudowana. Obecnie świątynia należy do greckokatolickiej parafii archikatedralnej w Przemyślu. Nabożeństwa sprawowane są w niej okazjonalnie, co roku w święto Wniebowstąpienia Pańskiego.

Budowa

Cerkiew w Kruhelu Wielkim jest świątynią orientowaną, trójdzielną. Wszystkie części zbudowane na planach zbliżonych do kwadratu. Nad prezbiterium i babińcem dachy kalenicowe. Nad nawą dach namiotowy. Do północnej ściany prezbiterium przylega prothesis, co potwierdza stary wiek cerkwi, gdyż w wiekach późniejszych zaprzestano budowy tychże pomieszczeń. Do cerkwi prowadzą dwa wejścia – od zachodu oraz, co jest rzadkością, od południa.

Wnętrze

W świątyni nie zachowały się elementy pierwotnego wyposażenia. Część przewieziono do Dział Sztuki Cerkiewnej Muzeum Zamku w Łańcucie. Reszta została skradziona lub uległa zniszczeniu. Na północnej ścianie nawy oraz kopule pozostałości po XIX wiecznej polichromii. W prezbiterium na ścianie zachodniej i w babińcu na ścianie wschodniej widoczne ślady po dawnym sklepieniu, pokazujące jak niska była cerkiew przed przebudową z roku 1884.

Wokół cerkwi

Przy cerkwi stoi XVIII wieczna, drewniana dzwonnica słupowa. Dookoła cerkwi cmentarz ze współczesnymi nagrobkami.